النساء ١٠٣

از الکتاب
کپی متن آیه
فَإِذَا قَضَيْتُمُ‌ الصَّلاَةَ فَاذْکُرُوا اللَّهَ‌ قِيَاماً وَ قُعُوداً وَ عَلَى‌ جُنُوبِکُمْ‌ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ‌ فَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ إِنَ‌ الصَّلاَةَ کَانَتْ‌ عَلَى‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ کِتَاباً مَوْقُوتاً

ترجمه

و هنگامی که نماز را به پایان رساندید، خدا را یاد کنید؛ ایستاده، و نشسته، و در حالی که به پهلو خوابیده‌اید! و هرگاه آرامش یافتید (و حالت ترس زایل گشت)، نماز را (به طور معمول) انجام دهید، زیرا نماز، وظیفه ثابت و معیّنی برای مؤمنان است!

ترتیل:
ترجمه:
النساء ١٠٢ آیه ١٠٣ النساء ١٠٤
سوره : سوره النساء
نزول : ٨ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢٢
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قِیَاماً»: جمع قائم، ایستادگان. «قُعُوداً»: جمع قاعد، نشستگان. «جُنُوب»: جمع جنب، پهلوها. «إِطْمَأْنَنتُمْ»: اطمینان یافتید. به حال عادی برگشتید و آرامش خود را باز یافتید. «کِتَاباً»: فرض. واجب. «مَوْقُوتاً»: زماندار. دارای وقت معلوم و معیّن.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

محل نزول:

این آیه همچون دیگر آیات سوره نساء در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]

شأن نزول:[۲]

«شیخ طوسی» گوید: ابن مسعود گويد: اين آية درباره نماز شخص مريض نازل گرديده ولى ظاهر آية به غير اين موضوع شباهت بيشترى دارد.

تفسیر

نکات آیه

۱- مجاهدان در میدان نبرد باید همواره به یاد خدا باشند. (فاذا قضیتم الصلوة فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم)

۲- ضرورت یاد خدا در همه شرایط و تمامى حالات (ایستاده، نشسته، و خوابیده) (فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم) «قیاماً» جمع قائم و «قعوداً» جمع قاعد و «جنوب» جمع جنب (به معناى پهلو) و «على جنوبکم» کنایه از دراز کشیدن است.

۳- یاد خدا، زمینه ساز پیروزى بر دشمنان (اعد للکفرین عذاباً مهیناً ... فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم)

۴- یاد خداوند پس از اداى نماز خوف، جبران کننده کاستیهاى آن (فلیس علیکم جناح ان تقصروا ... فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم) لزوم ذکر خدا پس از پایان نماز خوف، مى تواند اشاره به این معنا باشد که قصر و کوتاهى نماز خوف را با ذکر خداوند جبران کنید.

۵- وجوب برپایى نماز با تمام شرایط و آداب آن، پس از رفع ترس از ناحیه دشمن (فاذا اطماننتم فاقیموا الصلوة) اقامه نماز به معناى انجام نماز است با تمام شرایط و آداب آن. و از اینکه در نماز خوف تعبیر به اقامه نماز نشده و فرموده: «فلیصلوا»، این معنا تأیید مى شود.

۶- وجوب برپایى نماز با تمام شرایط، پس از سفر و بازگشت به وطن * (فاذا اطماننتم فاقیموا الصلوة) برخى بر آنند که مراد از «اطماننتم» بازگشت به وطن است.

روایات و احادیث

۷- نماز، وظیفه اى ثابت و واجب براى اهل ایمان (ان الصلوة کانت على المؤمنین کتباً موقوتاً) «کتاب» به معناى واجب و ثابت است. مؤید برداشت فوق، فرمایش امام باقر(ع) است که درباره «کتاباً موقوتاً» در آیه فوق فرمود: یعنى مفروضاً ... .[۳]

۸- نماز را باید در اوقاتى خاص و معین برپا کرد. (ان الصلوة کانت على المؤمنین کتباً موقوتاً) «موقوتاً» از ماده «وقت»، به معناى زمان مشخص و محدود است.

موضوعات مرتبط

  • احکام:۵، ۶، ۷، ۸
  • پیروزى:
  • ترس:
  • جنگ:
  • ذکر:
  • مجاهدان:
  • مؤمنان:
  • نماز:
  • واجبات:۵، ۶، ۷

منابع

  1. طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‌۳، ص ۳.
  2. محمدباقر محقق،‌ نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص ۲۴..
  3. کافى، ج ۳، ص ۲۹۴، ح ۱۰; نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۴۵- ، ح ۵۴۵.