تَعْثَوْا
«تَعْثَوْا» از مادّه «عثى» به معناى تولید فساد است; منتها این ماده بیشتر به مفاسد اخلاقى و معنوى گفته مى شود در حالى که مادّه «عیث» به مفاسد حسّى اطلاق مى گردد. بنابراین، ذکر کلمه «مُفْسِدِین» بعد از جمله «لاتَعْثَوْا» به عنوان تأکید مى باشد; زیرا هر دو یک معنا را مى رسانند.
«تَعْثَوا» از مادّه «عِثّى» (بر وزن مِسِىّ) به معناى فساد شدید است، منتهى این کلمه بیشتر در مفاسد اخلاقى و معنوى به کار مى رود، در حالى که مادّه «عیث» که از نظر معنا شبیه آن است بیشتر به مفاسد حسى، اطلاق مى گردد.
ریشه کلمه
- عثو (۵ بار)
قاموس قرآن
افساد. همچنين است عثّى و عيث (مجمع) راغب گفته: عيث اكثر در فساد محسوس و عثّى در فسادی كه حكماً درك مىشود بكار مىرود بيضاوى نيز چنين گفته است. [بقره:60]. اين كلام پنج بار در قرآن با همين لفظ آمده است. المنار آن را نشر فساد گفته و گويد: آن از مطلع افساد اخّص است. در مجمع آن را «وَ لا تَسْعَوْا فِى الْاَرْضِ فَساداً» معنى كرده و فرموده: هر چند عثّى جز فساد نيست ولى علت اين تركيب آن است كه مىشود فعل ظاهرش فساد و باطنش منفعت باشد، لذا روشن كرده كه فعل آنها ظاهراً و باطناً فساد است. بيضاوى در علّت تقييد «لاتَعْثَوْا» با «مفسدين» گويد: عثىّ گرچه اغلب در فساد بكار مىرود ولى گاهى در غير فساد نيز مىشود مثل مقابله با ظالم و شايد تأويلش صلاح باشد مثل كشتن طفل و سوراخ كردن كشتى كه خضر انجام داد. در تفسير جلالين گفته: «مُفسِدينَ» حال است براى تأكيد عامل كه «لاتَعْثُوْا» باشد به نظر نگارنده از همه بهتر قول جلالين است.
