تَغِيض
«تَغِیضُ» از مادّه «غیض» در اصل به معناى «فرو بردن مایع و فروکش کردن» آن است. و به همین جهت به معناى نقصان و فساد نیز آمده است. «غَیضه و مَغیض» به مکانى گفته مى شود که آب در آن مى ایستد و آن را مى بلعد. «لیلة غائضة» به معناى شب تاریک است، گویى همه نورها را بلعیده و فرو برده است.
ریشه کلمه
- غيض (۲ بار)
قاموس قرآن
فرورفتن در آب. در مجمع فرموده:غيض آن است كه مايع در عمق فرورود«الغيض ذهاب المايع فى العمق» در اقرب الموارد آن را يكى از معانى غيض شمرده است. راغب آن را ناقص شدن و ناقص كردن گفته ديگران نيز چنان گفتهاند ولى چون در قرآن مجيد به معنى فرورفتن آب آمده قوياًاحتمال دارد كه معناى اصلى آن فرورفتن است و نقصان معنى لازم آن مىباشد. كه فرورفتن از نقصان منفك نيست. [هود:44]. گفته شد:اى زمين آبت را بلع كن و اى آسمان آبت را قطع كن و نباران، آب فرو رفت و كار تمام شد. آيه در باره طوفان نوح «عليه السلام» است و مراد آن است كه زمين آب را بلع كرد و بلع در صورت فرورفتن همه آب است نه كم شدن آن على هذا«غيضَ الْماءُ» فرو رفتن آب است نه كم شدنش و گرنه بيرون آمدن نوح «عليه السلام»از كشتى ميسر نمىشد. [رعد:8]. اهل تفسير «تَغيضُ» راناقص كردن گرفته و در باره آيه تقريباً سه قول دارند، اول اينكه ارحام مد ت حمل را از نه ماه كم يا زياد مىكنند دوم: ارحام مدت حمل را از شش ماه-اقل مدت حمل - كم يا از شش ماه زياد و به 9 ماه مىرساندسوم: ارحام در مدت حمل خون حيض را كم مىكند كه غذاى طفل است و آنچه زياد مىكند خون نفاس و خونى است كه گاهى در مدت حمل ديده مىشود. به نظر نگارنده هيچ يك از اين اقوال درست نيست.فكر مىكنم مراد از «ما تَحْمِلُ كُّلُ اُنْثى» حمل معمولى هر انثى باشد مراد از «الْاَرْحامُ» نطفه هائى باشد كه ارحام آنها را فرو مىبرند و فاسد مىكنندو «ماتَزْدادُ»عبارت باشد از زايد شدن بر حمل معمولى مثلاًبه جاى يك فرزند دو فرزند يعنى: خدا داناست به آنچه ارحام حمل يا فاسد و يا زايد مىكنند. در تفسير عياشى از زراره و حمران و محمدبن مسلم از امام باقر و صادق عليهماالسلام نقل شده كه فرمودند «...ما تَغيضُ الْاَرْحامُ» آن است كه به حمل و فرزند مبدل نشده و «ماتَزْدادُ» همان است كه از يك دختر يا پسر زايد شده است. اين آيه نظير اين دو آيه است [شورى:49-50]. در اين دو آيه «يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ اِناثاً...» به جاى «ماتَحْمِلُ كُّلُ اُنْثى...» و «...عَقيماً» به جاى «تَغيضُ الْاَرْحامُ» و «يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ اِناثاً» به جاى «ماتَزدادُ» است. واللَّهالعالم. راغب نيز در آيه فوق «تَغيضُ» را فاسد كردن و مانند آب بلع شده، كردن گفته است. اين لفظ فقط دوبار در قرآن مجيد آمده است.
