البقرة ٢٢٠
ترجمه
| البقرة ٢١٩ | آیه ٢٢٠ | البقرة ٢٢١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فِی الدُّنْیَا وَ اْلآخِرَةِ»: درباره کار و بار دنیا و آخرت. در اینجا مضاف محذوف است، از قبیل (امور. شؤون). و جار و مجرور متعلّق به (یُبَیِّنُ) یا (تَتَفَکَّرُونَ) در آیه پیشین است. «وَ إِن تُخَالِطُوهُمْ»: و اگر با آنان همزیستی کنید در خوردن و نوشیدن و مسکن و زن‌دادن و زن‌گرفتن، شایسته است و از شما انتظار همین است. «أَعْنَتَ»: به رنج انداخت. از ماده (عَنَت) به معنی مشقّت.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ الَّذِينَ يَأْکُلُونَ... (۱) وَ لاَ تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ... (۲) وَ لاَ تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ... (۲) وَ لاَ تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ... (۲)
أَمْ تُرِيدُونَ أَنْ تَسْأَلُوا... (۲) يَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ... (۴) إِنَ الَّذِينَ يَأْکُلُونَ... (۱)
تفسیر
- آيات ۲۲۰ - ۲۱۹،سوره بقره
- معناى خمر و ميسر و ذكر چگونگى بازى مسير
- معناى ((اثم )) و بيان مضرات جسمانى و اخلاقى ميگسارى
- تحريم تدريجى ميگسارى توسط شارع مقدس اسلام
- رد سخن بعضى از مفسرين كه گفته اند آيه صريح در حرمت شراب نيست
- آخر مرحله در تحريم خمر و ميسر
- شرح بقيه مفردات آيه شريفه يسئلونك عن الخمر و المسير قل فيهما اثم كبير...
- معناى عفو در ((يسئلونك ماذا ينفقون قل العفو...))
- دو نكته در آيه : ۱ تشويق مردم به تفكر پيرامون حقايق وجود ۲ عدم رضايت به تقليد و اطاعت كوركورانه
- وجه اينكه مسلمانان از امر ايتام از پيامبر اسلام (ص ) سوال كردند
- ترخيص در اختلاط سرپرستان و اولياء ايتام با ايتام ، متضمن مساوات بين تمام مومنين است
- (در ذيل آيات گذشته مربوط به شراب و قمار، انفاق و سرپرستى ايتام )
- روايتى از ائمه معصومين عليه السلام در شدت حرمت شرب خمر
- پيامبر اسلام (ص ) شارب خمر را لعنت مى كند
- روايتى درباره وضع شارب خمر در روز قمامت
- رواياتى در شاءن نزول ((و يسئلونك ماذا ينفقون قل العفو)) و معناى عفو
- رواياتى در شاءن نزول ((و يسئلونك عن اليتامى ))
نکات آیه
۱ - پرسش مردم از پیامبر (ص) درباره ایتام (و یسئلونک عن الیتامى)
۲ - سؤالهاى مردم از پیامبر (ص)، زمینه اى براى نزول آیات و بیان احکام (و یسئلونک عن الیتامى قل اصلاح لهم خیر)
۳ - پیامبر (ص)، واسطه بیان و ابلاغ احکام الهى (و یسئلونک عن الیتامى قل)
۴ - ایتام و کیفیّت معاشرت با آنان، از مسائل مورد ابتلا در صدر اسلام (و یسئلونک عن الیتامى قل اصلاح لهم خیر) فعل مضارع «یسئلونک» دلالت بر استمرار و تکرار سؤال دارد و تکرار سؤال، نشانگر ابتلاى جامعه به مورد سؤال است.
۵ - توصیه خداوند به اصلاح امور ایتام (و یسئلونک عن الیتامى قل اصلاح لهم خیر)
۶ - اصلاح امور ایتام، خیر است. (اصلاح لهم خیر)
۷ - جواز هرگونه معاشرت با ایتام بر اساس برادرى و اصلاح امور آنان (الیتامى قل اصلاح لهم خیر و ان تخالطوهم فاخوانکم)
۸ - معاشرت با ایتام، باید بر اساس برادرى دینى باشد. (و ان تخالطوهم فاخوانکم) یعنى بدون اینکه خود را - مثلا - برتر از آنان بدانید و یا آنان را به استضعاف بکشید; بلکه همانند رفتار با دیگران، باید برادرى بین شما حاکم باشد.
۹ - معاشرت و اصلاح امور ایتام، بهتر از پرهیز از معاشرت با آنان است. (و یسئلونک عن الیتامى قل اصلاح لهم خیر و ان تخالطوهم فاخوانکم) بنابراینکه «خیر»، افعل التفضیل باشد. گویا مسلمانان به خاطر آیات شدیداللّحنى که درباره چگونگى رفتار با ایتام و اموال آنان نازل شده بود از معاشرت با آنان پرهیز داشتند که آیه مزبور، پرهیز را رد کرده و معاشرت برادرانه و دخالت اصلاح طلبانه در امور آنان را تجویز کرده است.
۱۰ - اهمیّت و ارزش والاى حق برادرى در اسلام (و ان تخالطوهم فاخوانکم) چون برادرى به عنوان معیارى براى معاشرت با ایتام ذکر شده است و با توجّه به اینکه آیه در صدد دفاع از حقوق ایتام است، معلوم مى شود حق برادرى، حقى است عظیم و ارجمند.
۱۱ - لزوم حفظ شخصیّت ایتام، با رفتار و برخورد برادرانه با آنان (و ان تخالطوهم فاخوانکم) از اینکه خداوند به جاى هر معیار دیگرى در برخورد با ایتام، از برادرى سخن گفته است، احتمالاً کنایه از پرهیز از رفتارهاى ترحم و یا تحقیرآمیز باشد که موجب از بین رفتن شخصیّت آنان مى شود.
۱۲ - خداوند، مفسدان و مصلحان را از یکدیگر بازمى شناسد. (و اللّه یعلم المفسد من المصلح)
۱۳ - تهدید خداوند، نسبت به فسادگران در امور ایتام (قل اصلاح لهم خیر ... و اللّه یعلم المفسد من المصلح)
۱۴ - تشویق اصلاحگران امور ایتام و تضمین اجر آنان، از جانب خداوند (قل اصلاح لهم خیر ... و اللّه یعلم المفسد من المصلح)
۱۵ - تهدید مصلح نماهاى مفسد و بشارت به مصلحان واقعى، از جانب خدا (و اللّه یعلم المفسد من المصلح)
۱۶ - توجّه به آگاهى خداوند، زمینه ساز اجراى قوانین (و اللّه یعلم المفسد من المصلح) هدف از بیان علم خداوند به نیات و اعمال، تشویق انسانها به انجام وظایف و اجراى احکام است.
۱۷ - خداوند احکام و قوانین دشوار و مشقّتبار براى مردم جعل نکرده است. (و لو شاء اللّه لاعنتکم) به نظر مى رسد عدم جعل احکام مشقّت آمیز، یک قاعده کلى است که جمله «لو شاء ...» آن را بیان مى کند; نه حکمى مخصوص درباره معاشرت با ایتام.
۱۸ - خداوند، عزیزى حکیم است. (ان اللّه عزیز حکیم) بنابراینکه «حکیم»، صفت «عزیز» باشد.
۱۹ - خداوند، عزیز و حکیم است. (ان اللّه عزیز حکیم)
۲۰ - تشریع احکام، بر اساس حکمت الهى (و یسئلونک عن الیتامى ... ان اللّه عزیز حکیم)
۲۱ - عزّت و نفوذناپذیرى خداوند در انجام خواسته هاى حکیمانه خویش (و لو شاء اللّه لاعنتکم ان اللّه عزیز حکیم)
۲۲ - تحمیل نشدن رنج و مشقّت به مردم، فلسفه تجویز معاشرت با ایتام از سوى خداوند (و ان تخالطوهم فاخوانکم ... و لو شاء الله لاعنتکم)
۲۳ - عزّت خداوند، پشتوانه نفوذ مشیّت اوست. (و لو شاء اللّه لاعنتکم ان اللّه عزیز حکیم) جمله «ان اللّه ...» دلیل است براى «لو شاء ...» یعنى اگر خداوند اراده حکمى مشقت آمیز مى کرد، چون عزیز و غالب است، اراده اش نافذ بود; ولى چنین مشیّتى نکرده است.
۲۴ - حکمت الهى مانع از اراده و جعل احکام دشوار و مشقت آمیز (و لو شاء اللّه لاعنتکم انّ اللّه عزیز حکیم) جمله «انّ اللّه ...» دلیل است براى «لو شاء ...» یعنى حکمت او مانع است از اینکه احکامى دشوار و مشقت آمیز جعل کند.
موضوعات مرتبط
- احکام: ۷ تشریع احکام ۲، ۱۷، ۲۰، ۲۴ ; فلسفه احکام ۲۰، ۲۲ ; ویژگى احکام ۱۷
- اخوّت: اهمیّت اخوّت ۷، ۸، ۱۰
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴
- اسماء و صفات: حکیم ۱۸، ۱۹ ; عزیز ۱۸، ۱۹
- اصلاح: اهمیّت اصلاح ۵، ۶، ۷، ۹، ۱۴
- انبیا: نقش انبیا ۱
- پرسش و پاسخ: ۱
- تکلیف: زمینه عمل به تکلیف ۱۶ ; سهولت تکلیف ۱۷، ۲۲، ۲۴
- خدا: بشارت خدا ۱۵ ; پاداش خدا ۱۴ ; تشویقهاى خدا ۱۴ ; تهدیدهاى خدا ۱۳، ۱۵ ; حکمت خدا ۲۰، ۲۱، ۲۴ ; عزّت خدا ۲۱، ۲۳ ; علم خدا ۱۶ ; مشیّت خدا ۲۱، ۲۳
- خیر: موارد خیر ۶، ۹
- دین: تبلیغ دین ۳
- طبقات اجتماعى: ۱۲
- علم: رابطه علم و عمل ۱۶
- محمّد(ص): پرسش از محمّد(ص) ۱، ۲ ; مسؤولیت محمّد(ص) ۳
- مصلحان: ۱۲ بشارت به مصلحان ۱۴، ۱۵
- معاشرت: آداب معاشرت ۱۱
- مفسدان: ۱۲ تهدید مفسدان ۱۲ ۱۳، ۱۵
- یتیم: ۱ اصلاح امور یتیم ۱ ۵، ۶، ۷، ۹ ; تکفّل یتیم ۱ ۱۳، ۱۴ ; شخصیت یتیم ۱ ۱۱ ; معاشرت با یتیم ۱ ۴، ۷، ۸، ۹، ۱۱، ۲۲
