النساء ٢٧
ترجمه
| النساء ٢٦ | آیه ٢٧ | النساء ٢٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَن تَمِیلُوا»: این که منحرف شوید. این که دور گردید.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلاً عَظِيماً «27»
وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ: و خداى تعالى مى‌خواهد قبول فرمايد توبه شما را، يا دلالت كند به چيزى كه سبب توبه شما گردد.
«1» اصول كافى، جلد 2، كتاب الايمان و الكفر، باب فطرة الخلق على التوحيد، صفحه 13، حديث 4
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 404
نكته: تكرار قوله تعالى: يَتُوبَ عَلَيْكُمْ، به جهت تأكيد و تقابل است، زيرا در اول، بيان فرمايد اراده ازليه خود را كه هدايت و انابت است؛ و در ثانى، بيان نمايد كه اراده سبحانى خلاف اراده اصحاب اهواء باشد. و ايضا ثانى را به «ان» اتيان نمود، براى زوال ابهام اينكه خدا اراده فرموده براى توبه، و اراده نمى‌كند اينكه توبه كنيد تا تالى فاسد لازم آيد.
وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ: و مى‌خواهند آنانكه به غفلت يا عناد، متابعت كنند شهوات و هواهاى نفسانى خود را، أَنْ تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيماً: اينكه ميل كنيد و عدول نمائيد از استقامت دين قويم و صراط مستقيم، ميل عظيمى به سبب موافقت شما بر اتباع شهوات و تكثر سيئات و استحلال محرمات؛ و اين به جهت آنست كه استقامت، موجب ثواب و فوز از عقاب؛ و ميل از آن، باعث هلاك و استحقاق عذاب باشد. و عظم آن نسبت به كسى است كه مرتكب سيئه شود بر سبيل ندرت بدون استحلال. در اين جماعت اختلافست: 1- مراد جميع مبطلين است، زيرا هر مبطلى متبع شهوات خود است. 2- مراد يهود و نصارى هستند. 3- مراد مجوسند كه هيچ تحرّر از محرمات نمى‌كردند.
در منهج- مروى است كه چون آيه تحريم خواهرزاده و برادرزاده نازل شد، يهود اعتراض كردند كه نكاح دختر عمه و دختر خاله حلال است، با آنكه خاله و عمه حرامند؛ اگر خواهر حرام است پس خواهرزاده چرا حرام باشد؟ و بدين شبهه خواستند اهل اسلام را به طرف باطل خود ميل دهند. آيه شريفه نازل شد كه ذات اقدس الهى مى‌خواهد شما را توبه دهد، و جهودان مى‌خواهند شما را منحرف سازند.
تبصره: قول اول اقرب كه شامل جميع مبطلين شود، و چون آيات قرآنى عبرت به عموم لفظ است نه خصوص سبب، لذا اين آيه هم عموم مكلفين را تا روز قيامت ندا فرمايد مسلمانان را كه: وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ: و ذات اقدس الهى مى‌خواهد دلالت كند شما را به چيزى كه سبب قبول توبه شما و موجب الطاف و عنايات سبحانى گرديد، و در مقابل مى‌خواهند آنانكه تابع
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 405
هوى و شهواتند، به عبارت ديگر مستفرنگ شده، به كلّى از قواعد اسلامى معرض و به قوانين كفر مقبل گرديده‌اند اينكه شما مؤمنين را از جاده مستقيم و صراط قويم حضرت محمدى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم منحرف سازند. هشيار باشيد، نداى الهى را اجابت كنيد، و دعوت ابالسه انسيه را تابع نشويد كه عاقبت آن، وخيم و سبب دخول در عذاب جهنم خواهد بود.
در كافى به حذف اساتيد عن ابى عبد اللّه عليه السّلام، قال امير المؤمنين عليه السّلام: من كان يؤمن باللّه و اليوم الاخر فلا يقوم مكان ريبة. «1» يعنى: فرمود حضرت امير المؤمنين عليه السّلام: هر كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد، پس نبايد بايستد در مكان ريبه.
علامه مجلسى رحمه اللّه در شرح اين حديث فرمايد: ممكن است كه مراد به آن، منع از مجالست اصحاب شكوك و شبهات باشد، آن كسانى كه واقع سازند شبهات را در دين، و مى‌شمرند آنها را كياست و دقت؛ پس گمراه كنند مردم را از طريقه اصحاب يقين، مثل اكثر فلاسفه و متكلمين. پس هر كه مجالست و مخالطت آنها نمايد، ايمان نياورد به چيزى، بلكه حاصل شود در قلب او مرض شك و نفاق، و ممكن نيست او را تحصيل يقين در امور دين.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلاً عَظِيماً «27»
ترجمه
و خدا ميخواهد كه توبه پذيرد از شما و ميخواهند آنها كه پيروى ميكنند شهوت‌هاى نفسانيرا آنكه منحرف شويد انحرافى بزرگ..
تفسير
تكرار صيغه يتوب بدو معناى مرقوم در آيه قبل براى مبالغه و تأكيد است كه مكرر عرض شد در فن ارشاد و وعظ لازم است و بنظر حقير ممكن است بمعنى اول در آن آيه و بمعنى دوم در اين آيه اراده شده باشد و مراد آن باشد كه ارشاد بتوبه و قبول آن هم نظر بمصلحت شما است كه زياد از جاده حق و راه راست منحرف نشويد و اهل باطل ميخواهند شما را بكلى از جاده حق منحرف نمايند و بهيچ مرتبه از صلاح شما حاضر نيستند ولى خداوند هر مرتبه از صلاح شما را كه قابليت داشته باشيد حفظ و ارشاد ميفرمايد و بنابر اين ممكن است گفته شود ارشاد بتوبه و صلاح در آيه قبل مطلق و در اين آيه مقيد است بقرينه مقابله بهمان اندازه كه اهل ضلال ميخواهند اضلال نمايند و براى مقابله و توطئه بيان حال معاندين تكرار شده است تا وجه مستقلى براى فرق بين دو معنى يا نكته ديگرى براى تكرار شود.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ اللّه‌ُ يُرِيدُ أَن يَتُوبَ عَلَيكُم وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَن تَمِيلُوا مَيلاً عَظِيماً «27»
و خداوند اراده فرموده که شما موفق بتوبه شويد و قبول فرمايد و كساني که شهوت پرست و متابعت شهوات ميكنند اراده دارند که شما را عدول دهند از طريق مستقيم بطرق باطله خودشان عدول عظيمي.
جلد 5 - صفحه 59
وجه تكرار در جمله وَ اللّه‌ُ يُرِيدُ أَن يَتُوبَ عَلَيكُم اينست که در آيه قبل در مقام بيان نعم و تفضلات الهي است نسبت باهل ايمان از جهت بيان احكام و هدايت آنها بسعادت و رستگاري دارين و طرق اهل حق از سابقين و نجات از مهالك نشئتين و طرق اهل ضلالت از سابقين.
و بعبارت واضح‌تر در مقام بيان مقتضي است و در اينکه آيه در مقام دفع موانع و عوائق که هوسهاي نفسانيه و شهوات اهل ضلال مانع از سعادت شما نشود يا اينكه مقتضيات سعادت از جانب خدا بر شما تام و اتم است زيرا كفار و فساق و اهل معاصي ميخواهند شماها را بكيش خود در آورند، وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ شامل جميع كفار و اهل ضلال و فساق و مرتكبين معاصي و منغمرين در شهوات ميشود أَن تَمِيلُوا مَيلًا عَظِيماً و سر تمايل آنها اموريست: 1- آنكه قبح اعمال آنها از نظر آنها بر داشته شده و كارهاي خود را نيك ميپندارند قُل هَل نُنَبِّئُكُم بِالأَخسَرِين‌َ أَعمالًا الَّذِينَ ضَل‌َّ سَعيُهُم فِي الحَياةِ الدُّنيا وَ هُم يَحسَبُون‌َ أَنَّهُم يُحسِنُون‌َ صُنعاً كهف آيه 104.
2- آنكه ميخواهند خود را از مورد مذمت و تقبيح مردم خارج كنند بگويند ديگران هم مثل ما هستند.
3- هر چه معاصي اشاعه پيدا كند وسائل آن آسان‌تر ميشود بر آنها و (ميل) عدول از حق است و هر چه دورتر شود ميل آن عظيمتر گردد چنانچه مشاهده ميشود در خط ريل يا طرز خيابان اگر يكي از آنها متمايل شود در ابتداء يك سانت كمتر است اما هر چه برود زيادتر ميشود بسا چند هزار فرسخ تمايل و فاصله پيدا ميكند.
60
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند خواهان بازگشت بندگان خود با رحمت خویش (و اللّه یرید ان یتوب علیکم)
۲- حفظ حریم احکام الهى در ازدواج و مسائل جنسى، زمینه روى آوردن خداوند به بندگان (حرّمت ... و المحصنات ... و اللّه یرید ان یتوب علیکم) به نظر مى رسد جمله «یرید اللّه لِ ... یتوب» در آیه قبل اشاره به انشاء و جعل احکام باشد. و جمله «و اللّه یرید ان یتوب»، ناظر به مرحله عمل به آن احکام است. یعنى در صورت عمل به این احکام، خداوند عنایتش را نسبت به انسانها تمام خواهد کرد و به ثمر خواهد نشاند.
۳- عمل به احکام و مقررات الهى، زمینه بازگشت خداوند به بندگان (و لا تنکحوا ... حرّمت ... و المحصنات ... و اللّه یرید ان یتوب علیکم)
۴- تلاش شهوترانان براى انحراف جوامع دینى از حدود و مقررات الهى در روابط جنسى (و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلاً عظیماً)
۵- تلاش هواپرستان براى انحراف جوامع دینى از محدوده احکام و قوانین الهى (و لا تنکحوا ... حرّمت ... و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلاً عظیماً)
۶- هشدار خداوند به مؤمنان در مورد نفوذ آراء و اندیشه هاى انحرافى هواپرستان (و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلاً عظیماً)
۷- پیروى از آراء و اندیشه هاى هواپرستان، مایه دورى از رحمت الهى (و اللّه یرید ان یتوب علیکم و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلاً عظیماً) از تقابل اراده الهى به رحمت با اراده هواپرستان به انحراف، استفاده مى شود که پیروى از هواپرستان عامل دورى از رحمت خداوند است.
۸- روابط و اخلاق جنسى در اسلام معتدل و به دور از افراط و تفریط است.* (و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلاً عظیماً) خداوند، آراء هواپرستان را در روابط جنسى مقابل احکام خویش شمرده و با توصیف آن آراء به انحراف، اشاره به اعتدال احکام الهى و دورى آن از افراط و تفریط کرده است.
۹- هواپرستى و شهوترانى، مایه دورى از رحمت الهى (و اللّه یرید ان یتوب علیکم و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلاً عظیماً)
۱۰- تجاوز از حدود و مقررت الهى در ازدواج و روابط جنسى، انحرافى بزرگ (حرّمت ... و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلاً عظیماً)
موضوعات مرتبط
- افراط و تفریط:۸
- انحطاط: عوامل انحطاط ۴، ۵
- تکلیف: آثار عمل به تکلیف ۲، ۳
- خدا: تجاوز به حدود خدا ۴، ۵، ۱۰ ; توبه خدا ۱ ; رحمت خدا ۱ ; زمینه توبه خدا ۲، ۳ ; محرومیت از رحمت خدا ۷، ۹ ; هشدار خدا ۶
- شهوترانى: آثار شهوترانى ۹
- شهوترانان: اضلال شهوترانان ۴
- گمراهى: عوامل گمراهى ۴، ۵، ۱۰ ; مراتب گمراهى ۱۰
- محرومیت: عوامل محرومیت ۷، ۹
- روابط جنسى: اعتدال در روابط جنسى ۸
- مؤمنان: هشدار به مؤمنان ۶
- هواپرستى: آثار هواپرستى ۹
- هواپرستان: اطاعت از هواپرستان ۷ ; اضلال هواپرستان ۵ ; گمراهى هواپرستان ۶
