الفجر ٥
ترجمه
| الفجر ٤ | آیه ٥ | الفجر ٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ذِی حِجْرٍ»: عاقل. صاحب عقل و خرد. یادآوری: جواب قسم، آیه است، یعنی: اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَاد. یا این که جواب قسم محذوف است و آیات آینده که سخن از مجازات طغیانگران می‌گوید، گواه بر آن است، و در معنی چنین است: قسم بدانچه گفته شد که ما کفّار و طغیانگران را عذاب می‌کنیم!
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۳۰، سوره فجر
- مضامين سوره مباركه فجر
- وجوه مختلف درباره مراد از ((فجر))، ((ليال عشر)) و ((شفع و وتر)) كه بدآنهاسوگند ياد شده است
- مراد از ((ارم ذات العماد))
- وجه توصيف فرعون به ((ذى الاوتاد))
- حكايت زبان حال نوع آدمى كه آزمايش خدا با اكرام و نعمت دادن را به حساب ممتاز بودنخود از ديگران مى گذارد
- و آزمايش خدا با فقر و تنگدستى را اهانت و خوارى از ناحيه خدا مى پندارد
- مراد از آمدن پروردگار در قيامت (و جاء ربّك و الملك ...)
- متذكّر شدن و ((يا ليتنى )) گفتن انسان در قيامت
- ((نفس مطمئنة )) نفسى است كه با ايمان به پروردگار و ياد او سكونت يافته ، به مقامرضا رسيده است و...
- (رواياتى درباره مراد از شفع و وتر، تسميه فرعون به ذى الاءوتاد، آورده شدن جهنم ،آمدن خدا، و...)
- شفع حسن و حسين (ع ) و وتر اميرالمؤ منين عليه السلام است
- حديثى از امام صادق (ع ) درباره خصوصيات قبض روح مؤ من درذيل (يا ايها النفس المطمئنه ...)
نکات آیه
۱ - عاقلان با سوگندهاى خداوند به فجر، شب هاى ده گانه، شفع، وتر و گذشت شب، به صحت گفته او اطمینان یافته و آن را تصدیق مى کنند. (هل فى ذلک قسم لذى حجر)
۲ - سوگند به سپیده دم، شب هاى ده گانه، هر جفت و تاق و گذشت شب، سوگندى شایسته و بجا در دیدگاه هر شخص عاقل (هل فى ذلک قسم لذى حجر) استفهام در «هل فى ذلک...»، تقریرى است و مراد تثبیت این نکته است که قسم هاى یاد شده، فرد عاقل را اقناع مى کند; به گونه اى که او نیز در تأکید کلام خود، چنین سوگندهایى به کار مى برد.
۳ - عظمت سپیده دم، شب هاى ده گانه، جفت، تاق و گذشت شب، قابل درک براى بهره مندان از اندکى عقل (هل فى ذلک قسم لذى حجر) تقلیل، از نکره بودن «حجر» استفاده شده است.
۴ - قرآن در رهنمودهاى خود، خردمندان را مخاطب قرار داده است. (لذى حجر) «حجر» به معناى «منع» است (قاموس). از آن جهت به عقل «حجر» گفته مى شود که انسان را از خواسته هاى نفس باز مى دارد. (مفردات راغب)
۵ - عقل، از ابزار شناخت معارف الهى (هل فى ذلک قسم لذى حجر)
موضوعات مرتبط
- دین شناسى: ابزار دین شناسى ۵
- سوگند: سوگند به حرکت شب ۱، ۲; سوگند به شب هاى دهگانه ۱، ۲; سوگند به شفع ۱، ۲; سوگند به فجر ۱، ۲; سوگند به وتر ۱، ۲
- شب: عظمت حرکت شب ۳; عظمت شب هاى دهگانه ۳
- شفع: عظمت شفع ۳
- عاقلان: اطمینان عاقلان ۱; ایمان عاقلان ۱; عاقلان و سوگندهاى قرآن ۱، ۲; فهم عاقلان ۳; نقش عاقلان ۴
- عقل: اهمیت عقل ۵
- فجر: عظمت فجر ۳
- قرآن: تعالیم قرآن ۴; مخاطبان قرآن ۴
- وتر: عظمت وتر ۳
