يَسْعَى
ریشه کلمه
- سعى (۳۰ بار)
قاموس قرآن
تند رفتن. كوشش. راغب گويد: سعى مشى سريع است كه به حد دويدن نيست و به طور استعاره به جديّت در كار اطلاق مىشود خير باشد يا شرّ. طبرسى آن را تند رفتن و دويدن و كسب... و قاموس قصد، عمل، رفتن و دويدن معنى مىكند. معناى اولى همان تند رفتن است . در قرآن مجيد به معنى تند رفتن و دويدن و به معنى تلاش و كوشش به كار رفته است [قصص:20]، [يس:20]. مردى از آخر شهر شتابان يا در حاليكه مىدويد، آمد. [طه:20]. عصا را انداخت ناگهان آن مارى بود كه تند حركت مىكرد [تحريم:8]. نورشان در پيش رو و طرف راستشان به تندى مىرود. سعى در اين آيات به معنى به شتاب رفتن است. * [اسراء:19]. يعنى: هر كه آخرت را بخواهد و كوشش مخصوص آن را انجام دهد و ايمان داشته باشد كوشش و تلاش آنها پاداش داده خواهد شد. سعى در اين آيه و نظير آن به معنى تلاش و عمل است . * [صافات:102]. يعنى چون به حدّ كوشش با پدر رسيد و توانست در رفع حوائج تلاش بكند گفت: اى پسرك من در خواب مىبينم كه تو را سر مىبرم. * [نجم:39-41]. انسان مالك حقيقى سعى و تلاش خويش است اعمّ از آنكه خير باشد يا شرّ و سعى و تلاش او در روز قيامت مشهود خواهد بود [زلزله:7-8]. و انسان با عمل خود جزاء تمام داده خواهد شد. به نظر مىآيد مراد از آيه شريفه آخرت است ولى آن را اعمّ نيز مىشود دانست. در اين صورت مطالب زير از آن بدست مىآيد: 1- آنانكه از ديگران كار مىكشند و مزد نمىدهند ويا مزد كم مىدهند ظالم و ستمكاراند كه ملك حقيقى ديگران را سلب كردهاند كه مر كس به سعى خود مالك است. 2- هر كس در مقابل تلاش و كوشش حق استفاده و ارتزاق دارد زيرا كه انسان فقط به سعى خويش مالك است كسى كه بى تلاش مىخورد حرام خوار است و هر كس در خور توانايى خود و لو با اعمال فكر باشد بايد كار كند رباخوار حرامخوار است كه تلاش ديگران را مىخورد. ولى آنكه مطلقاً از تلاش عاجز باشد اين شخص به عنوان فقير و محتاج از زكوة و غيره مىتواند بخورد و او را از رنج و تلاش ديگران مىخورد و اين محذورى ندارد كه «ما جَعَلَ اللّهُ عَلَيْكُمْ فى الدّينِ مِنْ حَرَجٍ». سعى انسان ديدنى است. اين همه آثار و ابنيه و وسائل زندگى همه سعى و تلاش آدميان است كه بدين صورت ديده مىشوند و بشر با سعى و تلاش خود پاداش يا كيفر داده مىشود. اگر گوئى راجع به شفاعت و اعمال زندگان كه درباره مردگان انجام مىدهند و آنها بهره مىبرند چه مىگوئيد؟ گوئيم: آنها هم نوعى تلاش اند كه در نتيجه ايمان در دنيا مستحق شفاهت اخروى مىگردند و در اثر سعى و تلاشى كه درباره بازماندگان كردهاند از خيرات و احسان آنها بهرهمند مىگردند .
