الْمَحِيض
«مَحِیض» از مادّه «حیض» مصدر میمى و به معناى عادت ماهیانه است، در «معجم مقاییس اللغه»، آمده است: این واژه، در اصل به معناى خارج شدن آب قرمز از درختى است به نام «سَمُرَه»، (سپس به عادت ماهیانه زنان اطلاق شده است) ولى در تفسیر «فخر رازى» آمده که: «حَیض» در اصل، به معناى سیل است، و لذا هنگامى که سیل جریان پیدا کند، گفته مى شود: حاضَ السَّیْلُ; و حوض را نیز به همین مناسبت حوض، مى گویند که آب به سوى آن جریان پیدا مى کند.
اما از گفته «راغب» در «مفردات»، عکس این استفاده مى شود که این واژه در اصل، به معناى همان خون عادت است (سپس به معانى دیگر اطلاق شده).
ریشه کلمه
- حيض (۴ بار)
قاموس قرآن
خون قاعدگى (مفردات - المنار) [بقره:222] . در مفردات گويد: محيض به معنى حيض و وقت حيض و مكان حيض است. اب اثير در نهايه گفته: محيض، مصدر و اسم زمان و اسم مكان و به معنى خون حيض استعمال مىشود. بهتر است محيض اوّل را در آيه به معنى خون و محيض دوّم را به معنى زمان بگيريم معنى آيه چنين مىشود تو را خون قاعدگى مىپرسند بگو: آن يك نوع آزار است، از زنان در وقت حيض كنار شويد و با آنان مقاربت نكنيد تا پاك شوند. و اگر محيض اوّل به معنى مصدر باشد معنى چنين است ترا از قاعده بودن مىپرسند بگو آن آزارى است الخ. «يسئلونك» نشان مىدهد كه قاعدگى و مباشرت با زنان در آن حال مورد اختلاف و گفتگو بوده تا كار به سئوال از آن حضرت كشيده است و ضمناً مطلب داراى اهميّت بوده تا قرآن مجيد به بحث از آن پرداخته است . در تورات فعلى راجع به زنان در حال قاعده بودن احكامى سخت و غير قابل تحمل نقل شده است در سفر لاويان باب 15 گويد: هر بسترى كه زن حائض در آن بخوابد نجس است همچنين هر چه زن روى آن بنشيند نجس است هر كه بستر حائض را دست زند بايد لباس خود را بشويد و با آب غسل كند و تا شب نجس است . و اگر زن حائض به چيزى دست زند آن چيز تا شام نجس است و اگر مرد در آن حال با وى همبستر شود تا هفت روز نجس خواهد بود.... در المنار گويد: نقل است كه نصارى امر حيض را سهل مىگرفتند و ايضاً در المنار و مجمع هست كه مردم جاهليّت با زن حائض مثل يهود در يكجا نمىنشستند و طعام نمىخوردند. اين امور سبب گرديده كه مردم نظر اسلام را از آن حضرت رسول (ص) درباره حيض بپرسند و آيه شريفه در جواب آنها آمده است . اين امور سبب گرديده كه مردم نظر اسلام را از حضرت رسول (ص) درباره حائض حكم كرده كه مرد را حرام است با زن خود در حال حيض جماع كند و غير از آن ساير لذّتها حلال است و آنچه از تورات و رسوم جاهليّت نقل شد همه از نظر اسلام پوچ و بى معنى است و نيز زن در ايام عادت بايد نماز نخواند و روزه نگيرد و روزه را بعداً قضا نمايد / و فروعات مختصر ديگرى هم دارد كه نقل آنها را لزومى نيست. بدين طريق متوجّه مىشويم كه لازم بوده قرآن مجيد اين مطلب را طرح كند و رسومات نا هنجار جاهليّت و يهود را لغو نمايد تا در اين باره كمكى به زنان شود. * [طلاق:4] آيه شريفه در بيان عده طلاق است كه اگر در يائسه بودن زن شك شود و يا زن جوان باشد ولى به علّتى قاعده نشود هر دو بايد بعد از طلاق، سه ماه عدّه نگاه دارند. يعنى زنانيكه از قاعدگى مأيوس اند اگر در يائسه بودن به ترديد افتاديد و همچنين زنانيكه قاعده نمىشوند، عدّه آنها سه ماه است.
