الزخرف ١٦
ترجمه
| الزخرف ١٥ | آیه ١٦ | الزخرف ١٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إتَّخَذَ»: برگزیده است. برگرفته است. «أَصْفَاکُمْ»: برای شما انتخاب کرده است (نگا: اسراء / ).
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۲۵ سوره زخرف
- ردّ و ابطال اين پندار مشركين كه خدا فرزند دارد و ملائكه دختران خدايند
- وجه اينكه ملائكه با عبارت ((عباد الرحمن )) توصيف شده اند
- احتجاج مشركين براى بت پرستى خود با خلط بين اراده تكوينى و تشريعى خداى تعالى
- مغالطه مشركين در خلط بين و اراده تشريعى خدا
- تقليد كوركورانه همواره مستند امم مشرك بوده است
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا يَخْلُقُ بَناتٍ وَ أَصْفاكُمْ بِالْبَنِينَ «16»
آيا از آنچه مى‌آفريند دخترانى برگرفته و براى شما پسران را برگزيده است.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا يَخْلُقُ بَناتٍ وَ أَصْفاكُمْ بِالْبَنِينَ «16»
أَمِ اتَّخَذَ: «استفهام انكارى» آيا فرا گرفته است خداى تعالى براى خود، مِمَّا يَخْلُقُ بَناتٍ: از آنچه مى‌آفريند دختران كه در نهايت دنائت و پستى‌اند، وَ أَصْفاكُمْ بِالْبَنِينَ: و برگزيده و خاص گردانيده شما را به پسران كه اكمل و اشرفند، و كدام عاقل اعتقاد كند كه ولد خدا ادنى و انقص باشد از پسر، و ساحت كبريائى از جسم و عوارضات جسميت منزه و مقدس باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا يَخْلُقُ بَناتٍ وَ أَصْفاكُمْ بِالْبَنِينَ «16» وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِما ضَرَبَ لِلرَّحْمنِ مَثَلاً ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ كَظِيمٌ «17» أَ وَ مَنْ يُنَشَّؤُا فِي الْحِلْيَةِ وَ هُوَ فِي الْخِصامِ غَيْرُ مُبِينٍ «18» وَ جَعَلُوا الْمَلائِكَةَ الَّذِينَ هُمْ عِبادُ الرَّحْمنِ إِناثاً أَ شَهِدُوا خَلْقَهُمْ سَتُكْتَبُ شَهادَتُهُمْ وَ يُسْئَلُونَ «19» وَ قالُوا لَوْ شاءَ الرَّحْمنُ ما عَبَدْناهُمْ ما لَهُمْ بِذلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ «20»
ترجمه
آيا اختيار كرد از آنچه آفريد دخترانى را و برگزيد شما را به پسران
و چون مژده داده شود يكى از آنها بآنچه زد براى خداى بخشنده مثلى ميگردد رويش سياه در حاليكه بسى در دل خشمناك است
آيا كسيكه نشو و نمايابد در زينت و او در مخاصمه نيست بيان كننده
و قرار دادند فرشتگان را كه آنان بندگان خداوند بخشنده‌اند از جنس زنان آيا مشاهده نمودند آفريدن آنها را زود است كه نوشته شود گواهى آنها و پرسيده ميشوند
و گفتند اگر ميخواست خداى بخشنده نميپرستيديم آنان را نيست براى آنها به آن هيچ دانشى نيستند آنان مگر آنكه افترا ميزنند.
تفسير
خداوند متعال براى اظهار تعجّب و انكار عقائد و اقوال كفّار قريش ميفرمايد آيا خدا اختيار كرده است براى خود از مخلوقاتش دخترانى را و ترجيح داده است شما را بر خود بداشتن پسران با آنكه وقتى بشارت داده شود بيكى از شما بآنچه او براى خدا مثل و مانند و شبيه قرار داده است كه دختر باشد چون ولد از هر جنس مثل و مانند و شبيه والد است فورا رنگ رويش سياه و دلش مملوّ از خشم و اندوه ميگردد و آيا سزاوار است چيزيكه شما خودتان از آن ننگ داريد بخدا نسبت دهيد آيا كسيكه در زيور و زينت نشو و نما يافته و همّش مصروف آن شده لذا از ادراك حقائق بازمانده و اگر با كسى مخاصمه داشته باشد از اقامه دليل بر مدّعاى خود عاجز است كه دختر باشد سزاوار به فرزندى خدا است اين فقط توهين از مقام ربوبى نيست از ملائكه هم كه بعد از انبياء و اولياء بندگان خوب خدايند توهين است كه آنان را زنان بخوانند و كفّار مكّه خواندند و اظهار اعتقاد بآن نمودند با آنكه علم نداشتند چون پيغمبرى بآنها چنين خبرى نداده بود و در وقت خلقت ملائكه حاضر نبودند كه ديده باشند خدا آنها را از جنس زن آفريده البتّه اين شهادت ناحقّ و نسبت ناروا در نامه اعمال آنها ثبت و ضبط خواهد شد و روز قيامت مسئول و معاقب بر آن خواهند بود و بعضى بجاى عباد الرّحمن عند الرّحمن قرائت نموده‌اند و بنابر اين اشاره بمقام قرب آنها است بحقّ و تذكير ضمير در و هو فى الخصام باعتبار لفظ من است و گفته‌اند
جلد 4 صفحه 598
كمتر وقتى است كه زن بخواهد دليلى براى ادّعاء خود اقامه نمايد و خود را محكوم ننمايد و نيز پرستندگان معبودهاى باطل در مقام اعتذار از عمل خود ميگفتند اگر خدا ميخواست ما عبادت آنها را نكنيم منصرف مينمود ما را از عبادت آنان پس او خواسته است كه ما عبادت نمائيم آنها را غافل از آنكه خدا هيچوقت راضى بعمل قبيح نميشود نهايت آنكه بندگان وقتى اعراض از ذكر و فكر نمودند آنها را بحال خودشان واميگذارد و منصرف از عمل قبيح نميفرمايد و به بيان عقل و شرع در ردع آنها اكتفا ميفرمايد لذا قول آنان را كه مبنى بر جبر است مستند بجهل فرموده و اين نسبت را بخدا دروغ و افترا خوانده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
أَمِ اتَّخَذَ مِمّا يَخلُق‌ُ بَناتٍ وَ أَصفاكُم بِالبَنِين‌َ «16»
آيا گرفته است از آنچه خلق ميفرمايد دختراني و برگزيد شما را به پسران.
بسيار غريب است که ملائكه را دختران خدا مي‌دانند که بر خدا دختر قائلند با اينكه مشركين دختر را بسيار بد مي‌دانند و پسر را بسيار عزيز چنانچه در بسياري از آيات اينکه معنا را بيان فرموده أَ لَكُم‌ُ الذَّكَرُ وَ لَه‌ُ الأُنثي تِلك‌َ إِذاً قِسمَةٌ ضِيزي
جلد 16 - صفحه 12
- النجم آيه 21 و 22- و غير اينها از آيات.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 16)- در این آیه برای محکوم کردن این تفکر خرافی از ذهنیات و مسلمات خود آنها استفاده می‌کند، چرا که آنها جنس مرد را بر زن ترجیح می‌دادند، و اصولا دختر را ننگ خود می‌شمردند، می‌فرماید: «آیا از میان مخلوقاتش دختران را برای خود انتخاب کرده و پسران را برای شما برگزیده است» (أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا یَخْلُقُ بَناتٍ وَ أَصْفاکُمْ بِالْبَنِینَ).
به پندار شما مقام دختر پایین‌تر است، چگونه خود را بر خدا ترجیح می‌دهید؟ سهم او را دختر، و سهم خود را پسر می‌پندارید؟!
نکات آیه
۱ - مشرکان عصر جاهلى، فرشتگان را دختران خدا مى پنداشتند. (و جعلوا له من عباده جزءًا ... أم اتّخذ ممّا یخلق بنات) مراد از «ما یخلق» - به قرینه فرازهاى بعد - فرشتگان هستند.
۲ - اعتقاد به دختر داشتن خدا، در عین برتر دانستن پسر، تناقضى آشکار در باورهاى جاهلى (أم اتّخذ ممّا یخلق بنات و أصفیکم بالبنین) آیه شریفه، در مقام نکوهش از مشرکان، به این نکته اشاره مى کند که به پندار شما دختر از مقام پایین تر و پست ترى برخوردار است; پس چگونه خود را بر خدا ترجیح داده و سهم او را دختر و سهم خود را پسر مى دانید؟!
۳ - فرشتگان، مخلوق و آفریده هاى خدایند; و نه فرزندان و اجزاى وجود او. (أم اتّخذ ممّا یخلق بنات)
۴ - خداوند، همواره در حال افاضه فیض و آفرینش جدید (ممّا یخلق بنات) آمدن تعبیر «یخلق» - به جاى «خلق» - مى رساند که کار آفرینش همواره ادامه دارد.
۵ - مشرکان جاهلى، با وجود اعتقاد به مخلوق بودن فرشتگان، آنان را دختر خدا مى پنداشتند. (أم اتّخذ ممّا یخلق بنات) لحن آیه شریفه نشان مى دهد که مشرکان مکه، مخلوق بودن فرشتگان را پذیرفته بودند و خداوند آنان را مورد سرزنش قرار مى دهد که چگونه در میان مخلوقات، آنچه راکه خود نمى پسندند، به او نسبت مى دهند.
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: صفات جلال ۳
- جاهلیت: تناقض گویى مشرکان جاهلیت ۲; عقیده باطل مشرکان جاهلیت ۵
- خدا: افعال خدا ۴; تداوم خلقت خدا ۴; تداوم فیض خدا ۴; خدا و فرزند ۳
- عقیده: عقیده به انوثت ملائکه ۱، ۵; عقیده به دختردارى خدا ۱، ۲، ۵; عقیده به مخلوقیت ملائکه ۵
- مشرکان: عقیده باطل مشرکان ۲; عقیده باطل مشرکان صدراسلام ۱
- ملائکه: مخلوقیت ملائکه ۳
