الروم ١٤
ترجمه
| الروم ١٣ | آیه ١٤ | الروم ١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَتَفَرَّقُونَ»: مراد از تفرق، جدا شدن صف مؤمنان از صف کافران است که دسته‌ای به بهشت و گروهی به دوزخ می‌روند و هر یک سرنوشت ابدی خود را می‌آغازد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
لِيَمِيزَ اللَّهُ الْخَبِيثَ مِنَ... (۰) وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَ... (۱) وَ امْتَازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا... (۱)
وَ رَأَى الْمُجْرِمُونَ النَّارَ... (۰) قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنَا رَبُّنَا ثُمَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره روم
- اشاره به مضامين و غرض سوره مباركه روم
- وجوهى كه در معناى آيه : ((يومئذ يفرح المؤ منون بنصر الله ...)) و ارتباط آن باقبل (غلبت الروم ...) گفته شده است
- اشاره اى در مورد وجه اينكه خداوند خلف وعده نمى كند (لا يخلف الله وعده )
- چند وجه در بيان مفاد آيه : ((يعلمون ظاهرا من الحيوة الدنيا...))
- توضيح مراد از اينكه فرمود: خداوند جهان را جز به ((حق )) و((اجل مسمى )) نيافريد
- دو وجه در معناى آيه : ((ثم كان عاقبة الذين اساؤ ا السوآى ان كذبوا بآيات الله ...))
- نكاتى كه از آيه : ((فسبحان حين تمسون و حين تصبحون وله الحمد...)) استفاده مى شود
- بحث روايتى (نقد رواياتى كه در ذيل آيه : ((غلبت الروم ...)) و شرطبندى با مشركينبر سر غلبه روم نقل شده )
- شرطبندى ابوبكر با مشركين بعد از نزول آيه تحريم قمار بوده است .
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ «14»
و روزى كه قيامت بر پا مى‌شود، در آن روز (مردم) از هم جدا مى‌شوند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ «14»
وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ: و روزى كه بر پا شود قيامت و رستخيز، يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ: آن هنگام پراكنده گردند و از هم جدا شوند، گروهى را به اعلا عليين آورند و گروهى را به اسفل سافلين بياندازند، بعضى در رحمت و بعضى در زحمت، جمعى در درجه وصلت، و جمعى در دركه مفارقت، فرقه‌اى بر سرير محبت، و فرقه‌اى بر حصير محنت، آن را انواع ثواب و اين را اصناف عذاب، عده‌اى در بهشت و بسيارى در جهنم، چنانكه فرمايد:
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
اللَّهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ «11» وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ «12» وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَكائِهِمْ شُفَعاءُ وَ كانُوا بِشُرَكائِهِمْ كافِرِينَ «13» وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ «14» فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ «15»
وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ فَأُولئِكَ فِي الْعَذابِ مُحْضَرُونَ «16» فَسُبْحانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَ حِينَ تُصْبِحُونَ «17» وَ لَهُ الْحَمْدُ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِيًّا وَ حِينَ تُظْهِرُونَ «18» يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ يُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ كَذلِكَ تُخْرَجُونَ «19»
ترجمه
خدا مى‌آفريند خلق را پس اعاده ميدهد آنرا پس بسوى او رجوع داده ميشويد و روزى كه بر پا شود قيامت نوميد ميشوند گناهكاران و نباشد براى آنها از شريكهاشان شفيعانى و باشند بشريكهاشان كافران
و روز كه بپا ميشود قيامت مردم در آنروز متفرّق ميشوند پس امّا آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى نيك پس ايشان در بوستانى مسرور كرده ميشوند
و امّا آنها
جلد 4 صفحه 248
كه كافر شدند و تكذيب كردند آيتهاى ما و ملاقات آخرت را پس آنها در عذاب حاضر كرده شدگانند
پس تنزيه كنيد خدا را هنگاميكه بشب ميرسيد و هنگاميكه صبح ميكنيد
و مر او را است ستايش در آسمانها و زمين و در آخر روز و هنگاميكه به نيمروز در آئيد
بيرون مى‌آورد زنده را از مرده و بيرون مى‌آورد مرده را از زنده و زنده ميكند زمين را بعد از مردنش و اينچنين بيرون آورده ميشويد.
تفسير
خداوند متعال در اين آيات شريفه بيان قدرت و عزّت و عظمت خود را فرموده باين تقريب كه خداوند تمام مردم را بدوا خلق ميفرمايد و بعدا ميميراند و اعاده ميدهد اجزاء متفرّقه هر كس را بصورت اوّل و زنده ميكند پس بمحضر الهى رجوع داده ميشوند براى حساب و حكم و پاداش او و يرجعون بصيغه مغايب نيز قرائت شده و بنابر قرائت مشهوره عدول از غيبت بخطاب شده بمناسبت عدول از ضمير مفرد بجمع و روز كه بر پا شود قيامت كه يكى از اسماء آن ساعت است براى آنكه وقت مقدّر الهى است بت‌پرستان گنه كار با حال يأس و نااميدى و تحيّر در پيشگاه الهى جلّ شأنه واقف خواهند شد و هيچ يك از بتهائيكه اميد بشفاعت آنها داشتند نمى‌توانند از پرستش- كنندگان خودشان دستگيرى كنند لذا اينها هم منكر خدائى و شفاعت و ساير آثار وجودى آنها شوند و بيزارى جويند از آنها در ساحت ربوبى و نيز در آنروز كه روز بى‌نظيرى است و براى اهمّيّتش تكرار شده مردم از يكديگر متفرّق و جدا ميشوند يكدسته كه اهل ايمان باصول دين و مذهبند و بوظائف عملى خود در دنيا قيام نمودند در بوستانى بى نظير در بزرگى و صفا و طراوت و حسن منظر خرّم و خندان و مسرور و خوشحالند بطوريكه آثار فرح در رخسارشان مشهود ميشود و يكدسته كه منكر خدا و روز جزا و مكذّب انبيا و اوصيا بودند با كمال خفّت و خوارى در آتش جهنّم براى عذاب حاضر كرده خواهند شد و هميشه آنجا خواهند بود و غيبتى از آنجا براى آنها نخواهد بود پس اى بندگان خدا تسبيح و تنزيه كنيد او را در وقتى كه شام ميكنيد و صبح مينمائيد و او است مستحقّ حمد و ثنا در آسمانها و زمين و در آخر روز و وقتى كه داخل در ظهر ميشويد كه
جلد 4 صفحه 249
وقت اوّل و دوم وقت ظهور قدرت و وقت سوم و چهارم وقت بروز نعمت است و بعضى تسبيح در اين اوقات را كنايه از نمازهاى پنجگانه دانسته‌اند كه مشتمل بر تسبيح و تقديس و حمد و ثناى الهى است و حين تمسون را اشاره بنماز مغرب و عشاء گرفته‌اند و حين تصبحون را كنايه از نماز صبح و عشيّا را از نماز عصر و حين تظهرون را اماره براى نماز ظهر قرار داده‌اند و مناسبت تسبيح را با شب و تحميد را با روز ظهور سستى و كسالت در شب و تغيير حالت و تجديد نعمت در روز دانسته‌اند و نماز صبح را چون در تاريكى است از شب شمرده‌اند و بنابراين و عشيّا عطف است بر فى السّموات و الارض يعنى مر او را است حمد در آسمانها و زمين و در وقت عشاء و محتمل است عطف باشد بر حين تصبحون و جمله و له الحمد فى السّموات و الارض معترضه باشد براى بيان حسن تعقّب تسبيح بتحميد و بنابراين اختصاصى براى تسبيح بشب و تحميد بروز نخواهد بود و بنظر حقير محتمل است عشيّا و حين تظهرون اشاره بوقت ناهار و شام باشد و در اينصورت مناسبت آن با حمد و شكر واضح است چنانچه مناسبت تسبيح با اوّل شب كه وقت فراغت از كار و اوّل صبح كه وقت شروع بكار است پوشيده نيست و خداوند بيرون مى‌آورد انسانرا كه زنده و جاندار است از نطفه كه مرده و بى جان است و بعكس و بيرون مى‌آورد مؤمن را از نسل كافر و كافر را از نسل مؤمن چنانچه از ائمّه اطهار عليهم السّلام روايت شده و زنده ميكند زمين را به روئيدن نبات بعد از موات شدنش و همانطور كه نبات از زمين ميرويد مردم در قيامت از قبرها بيرون آورده خواهند شد و تخرجون بصيغه معلوم نيز قرائت شده است و در بعضى از روايات ائمّه اطهار احياء ارض به بيرون آمدن مردانى از آن كه زمين را زنده ميكنند باقامه عدل و اجراء حدّ در آن و نافع‌ترند از نزول چهل روز باران براى آن تفسير و تأويل شده است و اللّه تعالى و اوليائه اعلم بمراده.
جلد 4 صفحه 250
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ يَوم‌َ تَقُومُ السّاعَةُ يَومَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ «14»
و روزي که قيامت بر پا ميشود و خلق اولين و آخرين در صحراي محشر جمع ميشوند در آن روز از يكديگر جدا ميشوند.
خداوند فرداي قيامت دسته بندي ميكند و احزاب متفرقه تشكيل ميدهد و اصناف مختلفه و اينها را از يك ديگر جدا ميفرمايد. اولا دو صنف ميفرمايد: اصحاب يمين و اصحاب شمال. اصحاب يمين را دو صنف ميفرمايد مقربون و غير مقربون. بعدا مقربون را درجات مختلفه قرار ميدهد که درجه اعلي، محمّد و آل او (ص) مي‌باشد و درجه ما دون ساير انبياء و اوصياء، آنهم بدرجات مختلفه، و غير مقربين از اصحاب يمين که مؤمنين باشند.
آنهم مجانين يك طرف. اطفال يك طرف که غير مكلفين هستند و مكلفين هم متقين که آلوده به معاصي نشده. با غير متقين. متقين هم بدرجات اعمال صالحه تفاوت درجات دارند و غير متقين هم به مقدار معاصي خود تفاوت دارند و يك قسمت هم اصحاب اعراف هستند که نه در قسمت اصحاب يمين هستند و نه در قسمت اصحاب شمال. ايماني دارند لكن
جلد 14 - صفحه 368
آلودگي زيادي دارند و اينها نظر به اصحاب يمين ميكنند. اميدوار ميشوند که اي كاش ما هم به اينها ملحق مي‌شديم و نظر به اصحاب شمال ميكنند خائف ميشوند که مبادا ما را به اينها ملحق كنند. چنانچه شرح حال آنها را در سوره اعراف بيان ميفرمايد: وَ عَلَي الأَعراف‌ِ رِجال‌ٌ- الي قوله تعالي- ادخُلُوا الجَنَّةَ لا خَوف‌ٌ عَلَيكُم وَ لا أَنتُم تَحزَنُون‌َ (سوره اعراف آيه، 46 الي 49) که شرحش در مجلد پنجم اينکه تفسير صفحه 326 الي 329 بيان شده است و اما اصحاب شمال آنهم اصناف مختلف هستند: منافقين، مشركين، كفار، ضالين، شاكين، ظالمين، مبدعين. آنهم به تفاوت دركات مختلف دارند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 14)- سپس به گروههای مختلف مردم در آن روز اشاره کرده، می‌گوید:
«روزی که قیامت بر پا می‌شود مردم از هم جدا می‌گردند» (وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ).
نکات آیه
۱ - میان مشرکان به هنگام بر پایى قیامت تفرقه و جدایى مى افتد. (و یوم تقوم الساعة یومئذ یتفرّقون) برداشت فوق، بنابراین است که مرجع ضمیر فاعلى «یتفرّقون» مطابق آیه قبل، مشرکان باشد.
۲ - قیامت، روز پایان دوستى ها و پیوندهاى غیر الهى است. (و یوم تقوم الساعة یومئذ یتفرّقون)
۳ - صفوف مؤمنان، در روز قیامت، از صف کافران جدا مى شود. (و یوم تقوم الساعة یومئذ یتفرّقون) در صورتى که مرجع ضمیر «یتفرّقون» واژه «الخلق» - در آیه یازده - باشد و به قرینه دو آیه بعد - که درباره وضعیت مؤمنان و کافران است - نکته یاد شده قابل استفاده است.
۴ - مجرمان و تبهکاران، در روز قیامت، به صورت پراکنده محشور مى شوند. (و یوم تقوم الساعة یبلس المجرمون ... و یوم تقوم الساعة یومئذ یتفرّقون)
۵ - «الساعة» از نام هاى قیامت است. (و یوم تقوم الساعة)
۶ - روز برپایى قیامت، روزى هول ناک و خوف آور است. (و یوم تقوم الساعة ... و یوم تقوم الساعة) تکرار الفاظ «یوم» در دو آیه اى که بسیار نزدیک هم هستند، اشاره به نکته یاد شده دارد.
موضوعات مرتبط
- الساعة :۵
- قیامت: اهوال قیامت ۶; قطع دوستى در قیامت ۲; قطع روابط در قیامت ۲; نامهاى قیامت ۵; ویژگیهاى قیامت ۲
- کافران: کافران در قیامت ۳
- گروهها: تمایز گروهها در قیامت ۳
- گناهکاران: پراکندگى اخروى گناهکاران ۴; کیفیت حشر گناهکاران ۴
- مؤمنان: مؤمنان در قیامت ۳
- مشرکان: اختلاف مشرکان در قیامت ۱
