الأعراف ٥٩
ترجمه
| الأعراف ٥٨ | آیه ٥٩ | الأعراف ٦٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَوْمٍ عَظِیمٍ»: روز بزرگ که قیامت است.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ «59»
همانا نوح را به سوى قومش فرستاديم. پس به مردم گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد كه جز او براى شما خدا و معبودى نيست. همانا من بر شما از عذاب روزى بزرگ بيمناكم.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ (59)
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ: و هر آينه بتحقيق كه فرستاديم حضرت نوح پيغمبر را به رسالت به سوى قومش براى دعوت به توحيد و نهى از شرك و كفر.
اسم مباركش عبد الغفار ملقب به نوح. در بعثت او اختلاف است، اقل چهل ساله و اكثرش چهار صد ساله. و مدت عمرش دو هزار و پانصد سال گفته و به شيخ الانبياء معروف است، به سبب كثرت سنش. در علل الشرايع از حضرت صادق عليه السّلام: انّما سمّى نوحا لأنّه كان ينوح على نفسه. «1» و در روايتى:
انّما سمّى نوحا لأنّه بكى خمس مأة عام «2» فرمود: نوح ناميده شد براى اينكه نوحه و گريه مى‌نمود بر نفس خود و به روايتى: به جهت آنكه پانصد سال گريه كرد.
فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ: پس فرمود حضرت نوح اى قوم من، عبادت و اطاعت كنيد ذات احديت اللّه را كه مستجمع تمام صفات كماليه و منزه از كليه نقايص است، مستحق عبادت و اجلال و تعظيم مى‌باشد لا غير.
بعد از آن تخصيص و تعليل معبوديت اللّه را فرمايد: ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ:
نيست مر شما را در ظاهر و باطن اصلا و ابدا هيچ معبودى مستحق پرستش و عبادت، مگر ذات احديت او سبحانه. إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ
«1» علل الشرايع جزء اوّل، باب 20، حديث اوّل.
«2» علل الشرايع جزء اوّل، باب 20، حديث سوّم.
جلد 4 صفحه 103
عَظِيمٍ: بدرستى كه من مى‌ترسم بر شما به ترك توحيد و عبادت اللّه، عذاب روز عظيم را. مراد طوفان يا عذاب قيامت يا هر دو باشد. دليل، يا ترغيب يا ترهيب باشد. و اينجا هر دو نوع را شيخ الانبياء مقدّم فرمود: اما ترغيب بقوله:
ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ، و اما ترهيب، بقوله: إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ.
پس از دعوت نوح عليه السّلام امت را به توحيد و عبادت الهى و نهى از شرك.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ (59)
ترجمه
بتحقيق فرستاديم نوح را بسوى قومش پس گفت اى قوم من بپرستيد خدا را نيست مر شما را خدائى جز او همانا من ميترسم بر شما از عذاب روزى بزرگ.
تفسير
حضرت نوح اول پيغمبران اولو العزم است كه خداوند از آنها ميثاق مؤكد اخذ فرموده است و گفته‌اند پسر ملك بن متوشلح بن ادريس است و آن اول پيغمبر بعد از جدّ اعلاى خود است و قمى ره روايت نموده است كه نام او عبد الغفار است و نوح خوانده شده براى آنكه بر خود نوحه مينمود و در خبرى مدت گريه نوح پانصد سال تعيين شده است و در كافى از امام باقر (ع) نقل نموده كه ميان نوح و آدم (ع) ده پدر فاصله استكه آنها انبيا و اوصيا بودند ولى مخفى بودند باين جهت نامى از آنها در قرآن برده نشده و در آنكتاب و عياشى ره از آنحضرت نقل نموده كه شريعت حضرت نوح امر بعبادت خدا بود بتوحيد و اخلاص و نفى شرك كه دين فطرى است و خداوند از او و ساير انبيا بر آن اخذ ميثاق نموده و امر فرمود بنماز و امر بمعروف و نهى از منكر و حلال و حرام ولى واجب نفرمود احكام حدود و مواريث را اين شريعت او بود و مراد از روز بزرگ روز قيامت يا روز طوفان است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
لَقَد أَرسَلنا نُوحاً إِلي قَومِه‌ِ فَقالَ يا قَوم‌ِ اعبُدُوا اللّه‌َ ما لَكُم مِن إِلهٍ غَيرُه‌ُ إِنِّي أَخافُ عَلَيكُم عَذابَ يَوم‌ٍ عَظِيمٍ (59)
هراينه بتحقيق ما فرستاديم حضرت نوح را بسوي قوم خود پس فرمود اي قوم من بپرستيد اللّه را نيست از براي شما معبودي غير از او محققا من ميترسم براي شما عذاب روز با عظمتي را.
لَقَد أَرسَلنا نُوحاً حضرت نوح در اخبار دارد که نام او عبد الغفار و عبد الملك و عبد الاعلي بوده، و در مجمع البحرين از حضرت صادق عليه السّلام روايت ميكند که عمر نوح (ع) دو هزار و پانصد سال بوده هشتصد و پنجاه سال قبل از بعثت و نهصد و پنجاه سال در ميان قوم دعوت ميفرمود و هفتصد سال بعد از طوفان و موقع قبض روحش از ملك الموت درخواست كرد از آفتاب بيايد بسايه چون آمد بملك الموت فرمود اينکه عمر بقدر آمدن از آفتاب بسايه است، و او پسر لامك پسر متوشخ پسر اخنوخ که حضرت ادريس باشد که ميان نوح و ادريس دو واسطه بوده و ميان نوح و آدم ده واسطه بوده و سال ولادتش سال وفات حضرت آدم بوده
جلد 7 - صفحه 348
بوده و آدم طول عمر او نهصد و سي سال طبق حديث مروي از حضرت باقر عليه السّلام و موقع وفات آدم اولاد و احفاد او بالغ بر چهل هزار بودند، و نوح اول پيغمبر اولو العزم صاحب دين جديد و ناسخ دين قبل بوده و بعد از حضرت ادريس اول پيغمبر نوح بوده و ميان اينکه دو نبي پيغمبري نبوده و عمر او از تمام انبياء بيشتر بوده لذا او را شيخ الانبياء گفتند.
الي قومه قوم نوح تمام بت‌پرست بودند و دستگاه بت‌پرستي هم در زمان نوح شروع شد بعد از وفات آدم در اينکه مدت هشتصد و پنجاه سال قبل از بعثت نوح ابتداء شيطان آمد نزد بني آدم و گفت حضرت آدم و ساير آباء شما مثل شيث و ادريس مقرب درگاه خداوند بودند صورت آنها را مقابل خود بگذاريد و سجده كنيد تا آنها شفيع شوند شما بسعادت برسيد چنانچه امروز هم يك صور خياليه از پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و امير المؤمنين و ساير ائمه عليهم السّلام در ميان عوام شيعه معمول شده بقدري که احدي از علماء قدرت جلوگيري از آنها ندارد كم‌كم بت‌پرستي رواج پيدا كرد و بتهاي زيادي باسامي مختلفه در ميان آنها بود: ودّ، سواع، يعوث، يعوق، نسر. حضرت نوح عليه السّلام چون مبعوث شد اولين دعوتش دعوت بتوحيد بود فَقالَ يا قَوم‌ِ اعبُدُوا اللّه‌َ چنانچه پيغمبر اسلام هم اولين دعوتش ميان مشركين همين بوده
(قولوا لا اله الّا اللّه تفلحوا)
بلكه اكثر انبياء اولين دعوت آنها همين بود مثل هود، صالح، ابراهيم، شعيب و غير اينها چنانچه در قرآن ذكر آنها مكررا شده ما لَكُم مِن إِلهٍ غَيرُه‌ُ نه خورشيد و ماه و ستارگان و نه ملك و جن و انس و نه حيوانات مثل گاو و گوساله و نه نباتات مثل اشجار که مي‌پرستيدند و نه جمادات مثل آتش و اصنام تمام اينها مخلوق حق هستند عبادت و پرستش منحصر بذات مقدس او است و بس.
إِنِّي أَخافُ عَلَيكُم عَذابَ يَوم‌ٍ عَظِيمٍ ظاهرا مراد عذاب آخرت باشد و تعبير
جلد 7 - صفحه 349
باخاف براي اينست که ممكن است ايمان بياورند و نجات پيدا كنند و احتمال ميرود که مراد از طوفان و غرق باشد.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 59)- رسالت نوح نخستین پیامبر اولوا العزم: سرگذشت نوح در سوره‌های مختلفی از قرآن مانند سوره هود، انبیاء، مؤمنون، شعراء و نوح مشروحا آمده است، اما در اینجا تنها فهرستی از آن در شش آیه آمده، نخست می‌فرماید: «ما نوح را به سوی قومش فرستادیم» (لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلی قَوْمِهِ).
نخستین چیزی که او به آنها یادآور شد، همان توجه به حقیقت توحید و نفی هرگونه بت پرستی بود، «پس به آنها گفت: ای قوم من! خدا را بپرستید که هیچ
ج2، ص58
معبودی جز او برای شما نیست» (فَقالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ).
نوح پس از بیدار کردن فطرتهای خفته، آنان را از سر انجام بت پرستی بر حذر داشته و گفت: «من از عذاب روزی بزرگ بر شما می‌ترسم» (إِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ).
منظور از مجازات «روز بزرگ» ممکن است همان توفان معروف نوح یا مجازات الهی در روز رستاخیز باشد.
نکات آیه
۱- نوح(ع)، از رسولان الهى است. (لقد أرسلنا نوحاً)
۲- رسالت نوح در محدوده قوم خویش بود. (لقد أرسلنا نوحاً إلى قومه)
۳- استفاده نوح (ع) از عواطف قومى براى هدایت مردم خویش (فقال یقوم اعبدوا اللّه) نوح با نسبت دادن مردمان به خویشتن با اضافه کلمه «قوم» به «یا» متکلم (یا قوم، یعنى اى مردم من)، در صدد برانگیختن عواطف آنان به سوى خود
۴- دعوت به پرستش خداى یگانه، در رأس برنامه تبلیغى نوح(ع) (فقال یقوم اعبدوا اللّه ما لکم من إله غیره)
۵- نوح(ع)، بدون هیچ تأخیر، به انجام مسؤولیت و رسالت خویش پرداخت. (لقد أرسلنا نوحاً ... فقال یقوم) عطف جمله «قال ... » بر «لقد أرسلنا ... » به وسیله حرف فاء ناظر به برداشت فوق است.
۶- باور به وجود خداوند، باورى ریشه دار در عمق تاریخ بشر (یقوم اعبدوا اللّه ما لکم من إله غیره) از اینکه نوح(ع)، قوم خویش را به عبادت خداوند دعوت کرد، معلوم مى شود وجود خداوند براى آنان امرى مسلم بوده است.
۷- انسانها از دیرباز برخوردار از روحیه گرایش به معبود و پرستش آن (یقوم اعبدوا اللّه ما لکم من إله غیره)
۸- مبارزه با شرک و دعوت به توحید، مهمترین رسالت نوح (یقوم اعبدوا اللّه ما لکم من إله غیره)
۹- قوم نوح، مردمانى مشرک بودند. (ما لکم من إله غیره)
۱۰- توحید عملى مبتنى بر توحید نظرى است. (اعبدوا اللّه ما لکم من إله غیره)
۱۱- نوح، مشرکان قوم خویش را به کیفرهاى سخت اخروى تهدید کرد. (إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم)
۱۲- نوح، پیامبرى دلسوز براى مردم خویش (إنى أخاف علیکم)
۱۳- هشدار به روز قیامت و عذاب هول انگیز آن، از رسالتهاى اساسى نوح(ع) (إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم)
۱۴- ترک پرستش خداوند و پندار شریک براى او، موجب گرفتار شدن به عذاب روز قیامت خواهد شد. (یقوم ... إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم)
۱۵- تهدید مشرکان به کیفرهاى اخروى، زمینه ساز گرایش آنان به پرستش خداى یگانه و پرهیز از شرک و دوگانه پرستى (إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم)
۱۶- قیامت، روزى عظیم در دیدگاه پیامبران (ع) (إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم)
۱۷- عذاب روز قیامت، عذابى بس بزرگ و هولناک (یقوم اعبدوا اللّه ما لکم من إله غیره إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم) توصیف روز قیامت به عظمت و بزرگى مى تواند به اعتبار بزرگى عذاب آن باشد. یعنى در حقیقت «عظیم» توصیف عذاب است.
۱۸- نوح، نگران مبتلا شدن قومش به کیفر دنیوى (طوفان) بر اثر شرکورزى و ترک پرستش خداوند (إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم) بر اساس این احتمال که مراد از «یوم عظیم» زمان طوفان نوح باشد.
۱۹- طوفان نوح، حادثه اى عظیم در تاریخ بشر (إنى أخاف علیکم عذاب یوم عظیم)
۲۰- إن النبى (ص) قال: أول نبى اُرسل، نوح(۱) از رسول خدا (ص) روایت شده است: اولین پیامبرى که از جانب خداوند به رسالت برانگیخته شد، حضرت نوح (ع) بود.
موضوعات مرتبط
- ادیان: توحید عبادى در ادیان ۴
- انبیا: و قیامت ۱۶
- انسان: گرایشهاى انسان ۷
- ایمان: به خدا ۶
- توحید: اهمیت توحید عبادى ۴ ; توحید نظرى ۱۰ ; دعوت به توحید ۸ ; منشأ توحید عملى ۱۰
- جهانبینى: و ایدئولوژى ۱۰
- خداشناسى: در تاریخ ۶
- رسولان خدا:۱
- شرک: آثار شرک ۱۴ ; زمینه ترک شرک عبادى ۱۵ ; کیفر شرک ۱۸ ; مبارزه با شرک ۸
- عبادت: آثار ترک عبادت ۱۴ ; زمینه عبادت ۱۵ ; عبادت در تاریخ ۷ ; کیفر ترک عبادت ۱۸ ; گرایش به عبادت ۷
- عذاب: مراتب عذاب اخروى ۱۷ ; موجبات عذاب اخروى ۱۴ ; هشدار به عذاب اخروى ۱۳
- عواطف: تهییج عواطف در هدایت ۳ ; عواطف قومى ۳
- قوم نوح: شرک قوم نوح ۹ ; قصه قوم نوح ۹ ; هشدار به قوم نوح ۱۱
- قیامت: عذاب قیامت ۱۷ ; عظمت قیامت ۱۶
- کیفر: هشدار به کیفر اخروى ۱۱، ۱۵
- مشرکان:۹ تهدید مشرکان ۹ ۱۵
- نوح(ع): دلسوزى نوح(ع) ۱۲ ; رسالت نوح(ع) ۱۳ ; روش هدایتگرى نوح(ع) ۳ ; طوفان نوح(ع) ۱۸، ۱۹ ; فضایل نوح(ع) ۱۲ ; قصه نوح(ع) ۱۱، ۱۸ ; مبارزه نوح(ع) ۸ ; محدوده رسالت نوح(ع) ۲ ; مسؤولیت نوح(ع) ۵ ; مهمترین دعوت نوح(ع) ۴، ۸، ۱۳ ; نبوت نوح(ع) ۱ ; نگرانى نوح(ع) ۱۸ ; هشدارهاى نوح(ع) ۱۱
