الزخرف ٦٧
ترجمه
| الزخرف ٦٦ | آیه ٦٧ | الزخرف ٦٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الأخِلآّءُ»: جمع خَلیل، دوستان. رفیقان. مراد دوستان بی‌دین دنیائی است. امّا دوستان دیندار دنیائی، در قیامت نیز دوستان و عزیزان یکدیگرند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱ - تبدیل شدن دوستى هاى غیرخدایى، به عداوت و دشمنى در قیامت (الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین)
۲ - مودّت و دوستى تقواپیشگان، پابرجا و مستحکم حتى در قیامت (الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین)
۳ - تقوا، عامل حفظ و ثبات دوستى ها و مودّت ها است. (الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین)
۴ - آشکار شدن آثار زیانبار دوستى و مودّت بى تقوایان در روز قیامت (الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین) دوستانى که دوستى خویش را بر غیر تقوا بنا نهاده اند، در قیامت خواهند فهمید که چه اثرات شومى را به واسطه آن متحمل شده اند و در نتیجه با یکدیگر دشمن خواهند شد.
۵ - دوستى هاى بنا شده بر بى تقوایى، داراى باطنى عداوت خیز و دشمنى پرور (الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین) برداشت یاد شده بدین احتمال است که آیه شریفه اشاره به کشف باطن این گونه دوستى ها در قیامت داشته باشد.
۶ - عمیق ترین روابط مودّت آمیز بدون پشتوانه معنویت و تقوا، محکوم به گسستن و نابودى است. (الأخلاّء یومئذ) واژه «الأخلاّء» (جمع «خلیل») از ماده «خلّة» گرفته شده است که به معناى مودّت و دوستى مى باشد. ریشه اصلى آن «خلل» به معناى فاصله میان دو شىء است که به دلیل نفوذ محبت و دوستى در عمق قلب آدمى، این واژه در مورد دوستان به کار مى رود.
۷ - لزوم رعایت معیارهاى ارزشى و معنوى در انتخاب دوست (الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین)
۸ - تأثیر مهم روابط صمیمانه و ماهیت دوستان، در موضع گیرى هاى دینى انسان و فرجام اخروى او (فاختلف الأحزاب ... الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ) با توجه به ارتباط این آیه با آیات پیشین - که در زمینه اختلاف گروهى و احزاب درباره عیسى(ع) و دین الهى بود - مطلب بالا استفاده مى شود.
روایات و احادیث
۹ - «قال أمیرالمؤمنین(ع) الناس إخوان فمن کانت اُخوّته فى غیر ذات اللّه فهى عداوة و ذلک قوله عزّوجلّ «الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین»;[۱] امیرالمؤمنین(ع) فرمود: مردم با یکدیگر برادرند، پس کسى که برادرى او براى غیر خدا باشد، آن دشمنى است و این است سخن خداوند عزّوجلّ: الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین».
۱۰ - «عن على(ع) قال: فى ... خلیلین کافرین ... أمّا الکافران فتخالاّ بمعصیة اللّه و تباذلا علیها و توادّا علیها فمات أحدهما قبل صاحبه فأراه اللّه تبارک و تعالى منزله فى النار فقال یا ربّ فلان خلیلى کان یأمرنى بمعصیتک و ینهانى عن طاعتک فثبّته على ما ثبّتنى علیه من المعاصى حتى تُریَه ما أرَیتنى من العذاب فیلتقیان عند اللّه یوم القیامة یقول کلّ واحد منهما لصاحبه جزاک اللّه من خلیل شرّاً کنت تأمرنى بمعصیة اللّه و تنهانى عن طاعة اللّه قال ثمّ قرأ(ع) «الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین»...;[۲] از امام على(ع) روایت شده که درباره دو دوست کافر فرمود: ... اما آن دو کافر، دوستى آنان در نافرمانى خداوند بوده و در این نافرمانى به یکدیگر کمک کرده و دوستى نموده بودند یکى از آنان قبل از دوست دیگرى مرده و جایگاهش را در آتش به او نشان مى دهند; پس مى گوید: پروردگارا! فلانى دوست من بود و مرا به نافرمانى تو دستور مى داد و از طاعت تو نهى مى کرد. پس او را بر همان چیزى ثابت قدم بدار که مرا بر آن نگه داشت تا به او نشان دهى عذابى راکه به من نشان دادى، پس در روز قیامت همدیگر را ملاقات مى کنند و هر یک از آنان به دوست خود مى گوید: خداوند تو را به عنوان «دوست»، جزاى شرّ بدهد! مرا به نافرمانى خدا دستور مى دادى و از اطاعت خدا نهى مى کردى. راوى گوید: حضرت على(ع) سپس آیه «الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین» را تلاوت فرمود...».
موضوعات مرتبط
- ارزشها: نقش ارزشهاى معنوى ۷
- انسان: عوامل مؤثر در فرجام انسان ۸
- بى تقوایان: آثار اخروى دوستى با بى تقوایان ۴; زیان اخروى دوستى با بى تقوایان ۴
- تقوا: آثار بى تقوایى ۵; آثار تقوا ۳، ۶
- دشمنى: عوامل دشمنى ۵; ملاک دشمنى ۹
- دوستان: دشمنى اخروى دوستان کافر ۱۰; دوستان در قیامت ۱; ملاک انتخاب دوست ۷; نقش دوست ۸
- دوستى: آثار دوستى ۸; عوامل تداوم دوستى ۳; ملاک دوستى ۵
- روابط: زمینه قطع روابط عاطفى ۶
- عقیده: عوامل مؤثر در عقیده ۸
- قیامت: دشمنى در قیامت ۱; ظهور حقایق در قیامت ۴; ویژگیهاى قیامت ۱، ۴
- متقین: تداوم دوستى متقین ۲; دوستان متقین ۲; فضایل متقین ۲; متقین در قیامت ۲
- معنویت: آثار معنویت ۶
