التوبة ١
ترجمه
| سوره التوبة | آیه ١ | التوبة ٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَرَآءَةٌ»: بیزاری. مراد اعلام مقاطعه و ترک معاهده است. این سوره را (بَرَاءَة) نامگذاری کرده‌اند به خاطر این که آغاز آن بدین واژه است. توبه هم گفته‌اند چون از توبه زیاد سخن رفته است (نگا: آیه به بعد). فاضحه نیز نامیده‌اند چرا که منافقان را رسوا نموده است (نگا: آیه به بعد). از آنجا که این سوره با بیزاری و خشم خدا از مشرکان آغاز شده است و در آن از اجازه جنگ با ایشان سخن رفته است (نگا: آیه و ) عبارت «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» که نشانه صلح و دوستی و بیانگر رحمانیّت و رحیمیّت خدا است در ابتدای آن نیامده است. (بَرَآءَة) خبر مبتدای محذوف و تقدیر چنین است: (هذِهِ بَرَآءَةٌ). یا مبتدا است و خبر آن (إِلَی الَّذِینَ عَاهَدْتُمْ). در این صورت مثل این است که بگوئیم: مِن فُلانٍ إِلی فُلانٍ.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۱، سوره توبه
- اشاره به اختلاف در اينكه سوره توبه سوره اى مستقليا ملحق به سوره انفال مى باشد
- اعلائم برائت در: (( برائة من الله و رسوله ... )) صرف تشريع نيست بلكه انشاء حكم و قضاء بر برائت است
- عهد شكنى مشركين ، مجوز مقابله به مثل به آنان بوده است
- اقوام مفسرين درباره مراد از چهار ماه در آيه : (( فسيحوا فى الارض اربعة اشهر ))
- مراد از (( يوم الحج الاكبر )) در آيه : (( و اذان من الله و رسوله ... )) و اقوال مختلف در اين مورد
- عهد و پيمانى كه با مشركينى كه به پيمان خود وفادار بوده اند منعقد شده تا پايان مدت محترم است
- امر به از ميان برداشتن مشركين پيمان شكن و منقرض ساختن آنان بعد از انقضاء مهلت چهار ماهه، مگر آنكه توبه كنند...
- چنانچه مشركين توبه كردند آنان را رها كنيد
- امر به امان دادن به مشركى كه امان مى طلبد تا به بحث و بررسى درباره دين حق بپردازد
- هشت مطلب كه از بيانات گذشته معلوم مى گردد
- حكم وجوب امان دادن براى استماع كلام خدا، قابل نسخ نيست
- پذيرش دين حق بايد با اختيار باشد و در اصول اعتقادى بايد علم يقينىحاصل شود
- مشركين به هيچ ميثاق طبيعى يا قراردادى در برابر مؤ منين وفادار نيستند هر چند چربزبانى كنند.
- برادر خوانده شدن مؤ منين در قران كريم به نحو مجاز و استعاره نيست بلكه آثارى بر آنمترتب است
- تحريك و تشويق مسلمين به قتال و كارزار با بيان اينكه جهاد صحنه آزمون است و...
- حديث مزبور از مصادر اهل سنت
- اعلام برائت چند حكم ديگر را نيز اعلام نمود
- علاوه بر اين وظيفه اعلان برائت ، على (ع ) در آن سال اميرالحاج نيز بوده است
- پيامبر اسلام (ص ) امير المؤ منين (ع ) را با چهار پيغام براى مشركين روانه مكه مى كند
- سخن مغرضانه ابن كثير كه گفته است مخصوص به حكم برائت است و احكام ديگر راابوبكر و ابوهريره رساندند و...
- نقد و رد آن گفته ها
- خود عبارت (لا يودى عنك الا انت او رجل منك ) اشتراك در رسالت را مى رساند
- سخن صاحب المنار در مورد ابلاغ آيات برائت و بدگوئى او از شيعه و كوششى كه براىاثبات افضل بودن ابوبكر به عمل آورده است
- اشكالات وارده بر گفته هاى صاحب المنار
- موضوع امارت حاج با مساءله وحى آسمانى كه احدى حتى رسول خدا (ص ) هم حق مداخله و دخل و تصرف در آن را نداشته است فرق دارد
- اضطراب و اختلاف روايات راجع به اعلان آيات برائت
- خدشه اى كه صاحب المنار خواسته است بر يكى بودن نفس پيامبر (ص ) و على (ع ) كه ازجمله وحى استفاده مى شود وارد كند و جواب او
- اشكال سوم بر سخن صاحب المنار
- اشكال چهارم بر سخن صاحب تفسير المنار
- رواياتى درباره اينكه اعلام كننده آيات برائت على (ع ) بوده است
- در روايات شيعه روز حج اكبر، روز عيد قربان دانسته شده است
- روايتى درباره چهار ماه مهلت دادن به مشركين در ذيل آيات گذشته
- چند روايت در ذيل آيه (( فقاتلوا ائمة الكفر... ))
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( الا تقاتلون قوما نكثوا ايمانهم ... ))
- بررسى و ريشه يابى انعقاد عقود و معاهدات (به معناى اعم ) بين اشخاص
- نياز اجتماعات به پيمانها و معاهدات
- اعتبار معاهدات در اسلام و لزوم احترام به آنها
- نقض ابتدائى عهد جايز نيست ولى مقابله به مثل تجويز شده است
- مقايسه بين اسلام و جوامع متمدن غير دينى از لحاظ احترام به پيمانها و تعهدات
- در ذيل جمله : (( قاتلوهم يعذبهم الله بايديكم ))
- انتساب افعال به اسباب طولى در قرآن كريم
- استدلال اشاعره به آيه : (( قاتلوهم يعذبهم الله بايديكم ... )) براى اثبات جبر و اينكهافعال انسان و آثار آن فقط مستند به خدا است
- جواب به اشاعره و بيان اشكال عمده مذهب آنان كه اصل عليت مى باشد
- سخن جبرى مذهبان از ماديون و پاسخ بدان
- جواب معتزله به اشاعره و اختيارشان قول به تفويض و استقلال انسان در اعمالش را
- رد مذهب تفويض و بيان اينكه عناوين گناه منسب به داوند نيست
نکات آیه
۱ - ابطال اعتبار پیمانهاى صلح مسلمانان صدر اسلام از سوى خدا و پیامبر (ص) در پى نقض آن توسط مشرکان معاهد (براءة من اللّه و رسوله إلى الذین عهدتم من المشرکین) «برائت» به معناى جدا شدن و فاصله گرفتن است. متعلق «برائت» - به قرینه «الذین عاهدتم» - پیمانهاى منعقد شده میان مسلمانان صدر اسلام و مشرکان است. اعلام جدا شدن و فاصله گرفتن از عهد و پیمان کنایه از الغا و بى اعتبار نمودن آن است.
۲ - لغو اعتبار پیمان عدم تعرض، در صورت نقض آن از سوى طرف معاهده، بلا مانع است. (براءة من اللّه و رسوله إلى الذین عهدتم)
۳ - دستور خداوند به پیامبر (ص) مبنى بر ابلاغ الغاى پیمان عدم تعرض، به مشرکان معاهد (براءة من اللّه و رسوله إلى الذین عهدتم)
۴ - اعلام الغاى اعتبار پیمان صلح به طرف معاهده لازم است. (براءة ... إلى الذین عهدتم)
۵ - لغو اعتبار پیمانهاى صلح و عدم تعرض، از اختیارات رهبر جامعه اسلامى است. (براءة من اللّه و رسوله إلى الذین عهدتم)
۶ - وجود پیمانهاى صلح میان مسلمانان صدر اسلام و مشرکان (الذین عهدتم من المشرکین) مقصود از «معاهده» در «عاهدتم» - به قرینه آیه ۴ - معاهده صلح و عدم تعرض است.
۷ - بستن پیمان عدم تعرض با جوامع غیر مسلمان، جایز است. (الذین عهدتم من المشرکین)
۸ - نقض شدن پیمان عدم تعرض، از سوى اکثریت مشرکان صدر اسلام (الذین عهدتم من المشرکین) مقصود از «الذین عاهدتم» - به دلیل آیات ۴- و ۷ - مشرکان معاهدى هستند که ملتزم به رعایت پیمانهاى صلح نبودند.
روایات و احادیث
۹ - از حضرت على (ع) روایت شده است: «انه لم ینزل بسم اللّه الرحمن الرحیم على رأس سورة برائة لأن بسم اللّه للأمان و الرحمة و نزلت برائة لرفع الأمان بالسیف;[۱] «بسم اللّه الرحمن الرحیم» در اول سوره براءت نازل نشده ; زیرا بسم اللّه براى امان و رحمت است و سوره براءت براى برداشتن امان به وسیله شمشیر نازل شده است».
موضوعات مرتبط
- پى نوشت ها: ۱. مجمع البیان، ج ۵، ص ۴ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۱۷۶، ح ۵ و ۶.
منابع
- ↑ از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمود: «نزلت هذه الآیة بعد ما رجع رسول اللّه (ص) من غزوة تبوک فى سنة تسع من الهجرة ... ;(۱) آیه «برائة من اللّه ... » بعد از مراجعت رسول خدا (ص) از جنگ تبوک در سال نهم هجرى نازل شده است ... ».
