النساء ١٤٩
ترجمه
| النساء ١٤٨ | آیه ١٤٩ | النساء ١٥٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِن تُبْدُوا»: اگر آشکار سازید. «عَفُوّاً قَدِیراً»: بسیار عفوکننده و بسیار توانا. یعنی عفو خدا از روی ضعف نیست، بلکه در کمال قدرت می‌بخشد. شما نیز با وجود قدرتِ بر انتقام گذشت نمائید.
تفسیر
نکات آیه
۱- انجام کارهاى نیک چه در نهان و چه آشکارا، مورد پسند و رضایت خداست. (إن تبدوا خیراً أو تخفوه ... فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً)
۲- جواز اظهار و ابراز کارهاى نیک انجام شده (إن تبدوا خیراً أو تخفوه ... فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً) در برداشت فوق متعلق ابداء و اخفاء مى تواند عمل نیکى باشد که قبلا انجام گرفته است. بنابراین ابداء خیر به معناى اظهار و ابراز آن مى باشد.
۳- ترغیب مؤمنان از سوى خداوند، به انجام کارهاى نیک (إن تبدوا ... فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً)
۴- ترغیب مؤمنان از سوى خداوند، به گذشت از کسانى که به ایشان بدى کرده اند. (إن تبدوا ... أو تعفوا عن سوء فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً)
۵- مجاز نبودن انسان در آشکار ساختن بدیهاى مردم و مخیر بودن او در اظهار و مخفى کردن خوبیهاى آنان (لایحب اللّه الجهر بالسوء ... إن تبدوا خیراً أو تخفوه) با توجه به آیه قبل که درباره حرمت افشا و ابراز کارهاى بد دیگران بود، مى توان گفت این آیه نیز درباره ابراز و اخفاى کارهاى نیک دیگران است. البته بر این مبنا جواب شرط باید جمله اى همانند «فلاجناح علیکم» در تقدیر باشد.
۶- خداوند، بسیار بخشنده و تواناست. (فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً)
۷- عفو خداوند، در عین قدرت او بر انتقام و کیفردهى (فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً)
۸- نیکى به مردم در آشکار و نهان و گذشت از بدیهاى ایشان، در پى دارنده عفو الهى (إن تبدوا خیراً أو تخفوه أو تعفوا عن سوء فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً) از جمله مصادیق مورد نظر براى کلمه «خیر»، به قرینه «او تعفوا عن سوء» که بیانگر گذشت از خطاهاى دیگران است، احسان و نیکى به مردم مى باشد.
۹- عفو، در عین قدرت بر انتقام، تخلق به اخلاق الهى است. (أو تعفوا عن سوء فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً) برداشت فوق مبتنى بر این است که جمله «فان اللّه ...»، جانشین جواب شرط بوده و تقدیر کلام را این گونه بدانیم «ان تعفوا عن سوء فقد تخلقتم باخلاق اللّه ان اللّه کان عفوا قدیرا» یعنى اگر خطاى دیگران را نادیده انگارید، به صفتى از صفات خداوند متخلق شده اید که آن، عفو در عین قدرت است.
۱۰- خداوند با حفظ حق انتقام براى ستمدیدگان، آنان را به عفو و گذشت تشویق کرده است. (لایحب اللّه الجهر بالسوء ... أو تعفوا عن سوء فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً) جمله «ان تبدوا ... او تعفوا»، مى تواند تکمیل و توضیح «الا من ظلم» باشد. یعنى در عین اینکه براى مظلوم جایز است تا ماهیت ظالم را افشا کند، ولى بهتر است آبروى او را حفظ کند.
۱۱- نظام اخلاقى اسلام، مکمل نظام حقوقى آن (إن تبدوا خیراً أو تخفوه أو تعفوا عن سوء فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً) با توجه به آیه قبل که در مقام بیان نظام حقوقى است (حق مظلوم در پرخاش بر ظالم)، و این آیه که عفو را اخلاقى خدا پسندانه و بهتر از انتقام مى داند، معلوم مى شود که نظام اخلاقى اسلام، مکمل نظام حقوقى آن است.
۱۲- تناسب و همگونى پاداش الهى با عمل انسان (أو تعفوا عن سوء فإنّ اللّه کان عفواً قدیراً) خداوند، گذشت و بخشش خویش را پاداش کسانى قرار داده که اهل عفو و گذشت هستند.
موضوعات مرتبط
- آزادى: محدوده آزادى ۵
- احکام:۵
- اخلاق: پسندیده ۹
- اسماء و صفات: عفوّ ۶ ; قدیر ۶
- افشاگرى: جایز ۵
- انتقام: عفو از انتقام ۷، ۹، ۱۰
- بدى: افشاى بدى ۵
- تظاهر: جایز ۲
- خدا: پاداش خدا ۱۲ ; تشویق خدا ۱۰ ; رضایت خدا ۱ ; عفو خدا ۷ ; قدرت خدا ۶، ۷ ; موجبات عفو خدا ۸
- زشتى: عفو از زشتى ۴، ۸
- عفو: آثار عفو ۸ ; تشویق به عفو ۴، ۱۰ ; عفو با ارزش ۹
- عمل: پاداش عمل ۱۲
- کیفر: عفو از کیفر ۷
- مظلوم: تشویق مظلوم ۱۰
- مؤمنان: تشویق مؤمنان ۳، ۴
- نظام اخلاقى:۱۱
- نظام تعالیم دین:۱۱
- نظام جزایى:۱۲
- نظام حقوقى:۱۱
- نیکى: آثار نیکى ۸ ; اظهار نیکى ۲ ; اهمیت نیکى ۱، ۳ ; تشویق به نیکى ۳
