الفاتحة ٦
ترجمه
| الفاتحة ٥ | آیه ٦ | الفاتحة ٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الصِّرَاطَ»: راه (نگا: مریم / ، یس / ، زخرف / و ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
شَاکِراً لِأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَ... (۳) وَ هَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ (۱)
رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ... (۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا... (۰) وَ نَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ... (۱) وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِباً... (۰) فَسَقَى لَهُمَا ثُمَ تَوَلَّى إِلَى... (۰) مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ... (۲) وَ کَذٰلِکَ أَوْحَيْنَا إِلَيْکَ... (۳) صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ... (۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا... (۰) إِيَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاکَ... (۰) وَ الَّذِي أَطْمَعُ أَنْ يَغْفِرَ... (۰)
تفسیر
- سوره حمد آيات ۶ و ۷
- معنى صراط
- چند مقدمه براى توضيح و تفسير ((اهدنا الصراط المستقيم ))
- راه بسوى خدا دو گونه است : دور و نزديك
- تقسيم ديگرى براى راه بسوى خدا
- سبيل مؤ منين نيز تقسيمات و درجاتى دارد
- ضلالت ، شركت و ظلم در خارج يك مصداق دارند ضلالت ،
- صراط مستقيم صراطى است كه هيچ يك از ضلالت ، شرك و ظلم در آن راه ندارد.
- اصحاب صراط مستقيم ثابت قدم بتمام معنا هستند
- اصحاب صراط مستقيم مقامى عالى تر از مؤ منين دارند
- موارد استعمال صراط و سبيل در قرآن و فرق آن دو
- فرق ديگرى بين سبيل و صراط
- مثل صراط مستقيم نسبت به سبيل هاى خدا مثل روح است نسبت به بدن
- مثلى از كلام خدا و تطبيق آن با ما نحن فيه
- معنى صراط مستقيم با نتيجه گيرى از مقدمات ذكر شده
- خداوند سنت و طريقه مستقيم خود را دائمى و غيرقابل تخلف و تغيير معرفى مى كند
- پنج نكته درباره صراط مستقيم
- تحقيق درباره معنى هدايت در ((اهدنا الصراط المستقيم ))
- جواب از اشكالى كه به صاحب صحاح كرده اند
- چكيده سخن در معنى هدايت
- آيا طلب هدايت توسط نماز گزار تحصيل حاصلنيست ؟
- يك مثال ساده براى روشن شدن مطلب
- پاسخ عجيب برخى مفرسين و اشكال وارد بر آنان
- مزيت اصحاب صراط مستقسيم بر سايرين به علم است
- بحث روايتى (شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته )
- اقسام عبادت
- مدلول عبادت آزادگان در هر سه روايت مذكوره به يك معنا است
- معنى ((اهدنا الصراط المستقيم )) و پاسخ ضمنى به شبهه تحصيل حاصل
- مراد از ((الذين انعمت عليهم ))
- روايتى از رسول خدا (ص ) درباره سوره حمد و فضيلت آن
- بيان ويژگى سوره حمد و مقايسه آن با آنچه مسيحيان در نماز مى خوانند
- مقايسه سوره حمد با آنچه مسيحيان در نماز مى خوانند
- سخن عجيب گوستاولوبون
- بحث روايتى ديگر
- چند روايت درباره مراد از ((صراط مستقيم ))
- توضيح اصطلاح ((جرى )) يعنى تطبيق كلى بر مصداق بارز
- شاءن نزول يك آيه ذيل بر اختصاص آن آيه نيست بلكه حكم آيات قرآنى اطلاق دارد
نکات آیه
۱ - درخواست هدایت به صراط مستقیم، مهمترین خواسته انسان عارف به مقام الهى است. (الحمد للّه ... إیاک نستعین. إهدنا الصرط المستقیم) چنانچه «اهدنا الصراط المستقیم» در ارتباط با «الحمد للّه رب العالمین ...» ملاحظه شود، حاوى این پیام است که انسان پس از شناخت خدا هدفش سلوک در صراط مستقیم خواهد بود; یعنى، همان راهى که خداوند منتهى الیه آن است.
۲ - لزوم دعا به درگاه الهى براى دستیابى به صراط مستقیم (إهدنا الصرط المستقیم)
۳ - ستایش خدا و اظهار عبودیت به درگاه او از آداب دعاست. (الحمد للّه رب العلمین ... إهدنا الصرط المستقیم) از اینکه دعا به درگاه خدا و درخواست از او (اهدنا الصراط المستقیم)، پس از حمد و ستایش الهى و اظهار عبودیت در پیشگاه وى ذکر شده، مى توان به برداشت فوق دست یافت.
۴ - انسان همواره نیازمند هدایتهاى الهى است. (إهدنا الصرط المستقیم)
۵ - درخواست هدایت به «صراط مستقیم» شایسته ترین مورد براى استعانت از خدا (إیاک نستعین. إهدنا الصرط المستقیم) اگر «اهدنا...» در ارتباط با «إیاک نستعین» در نظر گرفته شود، بیانگر این معناست که هدایت به صراط مستقیم بالاترین موردى است که آدمى در نایل شدن به آن، نیازمند یارى خداوند مى باشد.
۶ - انسان بدون یارى شدن از جانب خدا، از راهیابى به صراط مستقیم ناتوان است. (إهدنا الصرط المستقیم)
۷ - یکتاپرستى و تنها از خدا یارى جستن، «صراط مستقیم» است. (إیاک نعبد و إیاک نستعین. إهدنا الصرط المستقیم) «ال» در «الصراط» مى تواند عهد ذکرى بوده و اشاره به حقایقى باشد که در آیات پیشین مطرح شده، و از آنهاست یکتاپرستى و تنها از خدا استعانت جستن.
۸ - ایمان به خدا و صفاتش، «صراط مستقیم» است. (الحمد للّه رب العلمین ... إهدنا الصرط المستقیم) از حقایقى که «الصراط المستقیم» مى تواند به آنهااشاره داشته باشد، ایمان به خدا و ربوبیت او و ... است که از «الحمد للّه» تا «مالک یوم الدین» به دست مى آید.
۹ - هدایت همگان به صراط مستقیم، آرمان انسان موحد است. (إهدنا الصرط المستقیم) به کارگیرى «اهدنا» (ما را هدایت کن) به جاى «اهدنى» (مرا هدایت کن) حاوى نکته اى است که در برداشت فوق آمده است.
۱۰ - هدایت داراى مراتب و مراحل بسیارى است. (إهدنا الصرط المستقیم) وقوع «اهدنا» پس از آیات گذشته، نشان مى دهد که درخواست کننده، انسانى هدایت یافته است. بنابراین باید گفت هدایت داراى مراحل بسیارى است تا صحیح باشد که: هر شخص راه یافته اى همچنان به صورت جدى تقاضاى هدایت داشته باشد.
۱۱ - دعا به درگاه خدا، نقش مؤثرى در دستیابى به هدایت دارد. (إهدنا الصرط المستقیم)
روایات و احادیث
۱۲ - از امام رضا (ع) روایت شده: «إهدنا الصراط المستقیم» إسترشاد لدینه و إعتصام بحبله و إستزادة فى المعرفة لربه عز و جل ...;[۱] ... «إهدنا الصراط المستقیم» درخواست هدایت از خداوند به سوى دین او و چنگ زدن به ریسمان او و طلب مزید معرفت پروردگار عز و جل است ...».
۱۳ - از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: «... «... الصراط المستقیم» صراط الأنبیاء و هم الذین أنعم اللّه علیهم;[۲] ... «صراط المستقیم» راه انبیاست و آنانند که خداوند به آنها نعمت بخشیده است».
۱۴ - «عن رسول اللّه (ص) أنه قال: [فى قول اللّه عز و جل] «إهدنا الصراط المستقیم» دین اللّه الذى نزل به جبرئیل (ع) على محمّد (ص)...;[۳] از رسول خدا (ص) روایت شده که [درباره سخن خداى عز و جل] «إهدنا الصراط المستقیم» فرمود: [مراد از صراط مستقیم] دین خداست که جبرئیل آن را برمحمّد (ص) نازل کرده است...».
۱۵ - «عن رسول اللّه (ص) و عن على (ع) فى معنى «صراط المستقیم» انه کتاب اللّه;[۴] از رسول خدا (ص) و على (ع) روایت شده که مراد از «صراط المستقیم» کتاب خداست».
۱۶ - از امام صادق (ع) روایت شده است که: «الصراط المستقیم» أمیرالمؤمنین على (ع);[۵] «صراط مستقیم» (راه) امیر المؤمنین على (ع) است.
موضوعات مرتبط
- استمداد: استمداد از خدا ۵، ۷
- اسلام: اهمیّت دین اسلام ۱۴
- اعتصام: اعتصام به حبل اللّه ۱۲
- امام على (ع): راه امام على (ع) ۱۶
- انبیا: راه انبیا ۱۳
- انسان: امداد به انسان ۶; عجز انسان ۶; نیازهاى انسان ۴; هدایت انسان ها ۹
- ایمان: ایمان به خدا ۸; ایمان به صفات خدا ۸; متعلق ایمان ۸
- توحید: توحید عبادى ۷
- توفیقات: توفیق هدایت ۶
- حمد: حمد خدا ۳
- خدا: آثار امدادهاى خدا ۶; هدایت خدا ۴
- دعا: آثار دعا ۱۱; آداب دعا ۳; اهمیّت دعا ۲، ۱۱
- صراط مستقیم: مراد از صراط مستقیم ۷، ۸، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶
- عبودیت: اظهار عبودیت ۳
- قرآن: فضیلت قرآن ۱۵
- موحدان: آرمان موحدان ۹; خواسته هاى موحدان ۱
- نعمت: مشمولان نعمت ۱۳
- نیازها: نیاز به هدایت ۴
- هدایت: اهمیّت هدایت ۱۲; درخواست هدایت ۱، ۵، ۱۲; عوامل هدایت ۶، ۱۱; مراتب هدایت ۱۰; هدایت به صراط مستقیم ۱، ۲، ۵، ۶، ۹
منابع
- ↑ من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۰۴، ح ۱۲; نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۰، ح ۸۵.
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۲، ح ۱۷; نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۰، ح ۸۶.
- ↑ تفسیر فرات کوفى، ص ۵۱; بحار الأنوار، ج ۳۶- ، ص ۱۲۸، ح ۷۱.
- ↑ مجمع البیان، ج ۱، ص ۱۰۴; نور الثقلین، ج ۱- ، ص ۲۰، ح ۸۷.
- ↑ معانى الأخبار، ص ۳۲، ح ۲; نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۱، ح ۹۴.
