ریشه زلف
تکرار در قرآن: ۱۰(بار)
«زلف» (بر وزن حرف) و «زُلْفى» (بر وزن کبرى) به معناى قرب و نزدیکى است. ممکن است منظور نزدیکى مکانى باشد. یا زمانى; یا از نظر اسباب و مقدمات و یا همه اینها. یعنى بهشت هم از نظر مکان به مؤمنان نزدیک مى شود، هم از نظر زمان ورود و هم اسباب و وسائلش در آنجا سهل و آسان است.
قاموس قرآن
نزديك شدن. و مقدّم گشتن در اقرب آمده «زلف زلفاً و زليفاً: تقدّم و تقرب» در نهايه گويد: اصل آن نزديك و مقدّم گشتن است. در صحاح گويد: ازلفهاى قربّه». در قرآن مجيد مطلق نزديك شدن و نيز به معنى تقرب و منزلت آمده است در مجمع شعرى در اين باره آورده است: وَ كُلَّ يَوْمٍ مَضى اَوْ لَيْلَةٍ سَلَفَتْ فيها النُّفُوسُ اِلَى الْآجالِ تَزْدَلِفُ يعنى در هر روز و شبى كه مىگذرد مردم به اجلها نزديك مىشوند. [شعراء:90]، [ق:31]. بهشت به پرهيزكاران نزديك گرديد. [شعراء:64]. ديگران را به آنجا نزديك كرديم. بعضى آن را به معنى جمع دانسته و گفته ديگران را در آنجا جمع كرديم و گفتهاند ليله مزدلفه يعنى شب اجتماع ولى طبرسى آن را نزديك كردن گفته و مزدلفه را نيز از آن گرفته است . زلفى در قرآن مصدر آمده به معنى نزديكى و تقرب و مقام. مثل [زمر:3]. زلفى مفعول مطلق است براى «يُقَرِّبُونا» تقدير چنين مىشود «الا ليقربوا الى اللّه تقريباً» همچنين آيه [سباء:37]. و مثل [ص:25و40] و در اين دو آيه اسم مصدر است به معنى مقام و منزلت اقرب الموارد گويد: الف آن براى تأنيث است و آن را در آيه سباء كه گذشت مصدر گقته و گويد بعضى آن را اسم مصدر دانستهاند مثل سلام و كلام . * [هود:113]. بعضى آن را زُلْف (بر وزن صرد) خواندهاند كه جمع زلفة و منزلت است و بعضى بر وزن عُنُق خواندهاند در اين صورت مفرد است (مجمع). طبرسى از ابن عباس و ابن زيد نقل مىكند كه زلف اول ساعات شب است يعنى نزديكيهاى شب. جوهرى مىگويد: زلفة قسمتى از اول شب است و جمع آن زُلَف (بر وزن صرد) آيد قاموس نيز چنين گفته به هر حال معناى اوّلى در آن، ملحوظ است و ظاهر آيه نمازهاى پنجگانه يوميّه را معيّن مىكند: نمازهائيكه در ئو طرف روز اند عبارت اند از نماز صبح و ظهر و عصر و نمازهاى اوائل شب همان مغرب و عشاء مىباشند. ولى عيّاشى در تفسير خود از حريز از امام صادق عليه السلام نقل مىكند كه فرمود «اَقِمِ الصَّلوةِ طَرْفَىِ النَّهارِ» دو طرف روز مغرب و صبح است «وَ زُلَفاً مِنَ الَّيْلِ» و آن نماز عشاء آخرى است. بنابراين حديث آيه از ذكر نماز ظهر و عصر ساكت است . الميزان از تهذيب نقل مىكند كه زراره از امام باقر عليه السلام نقل كرده كه: خداوند در اين باره فرموده «اَقِمِ الصَّلوةَ طَرْفَىِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ الَّيلِ» آن صلوة عشاء آخر است. آنگاه مىگويد: حديث خالى از ظهور نيست كه دو طرف نهار قبل از ظهر و بعد از ظهر تا شامل اوقات پنجگانه گردد. * [ملك:27]. طبرسى گويد زلفة مصدر است و واحد و جمع در آن يكسان مىباشد و مزدلفه از آن است و در اثر نزديكى به مكه مزدلفه گفتهاند و گاهى جمع زلفة زلف (بر وزن صرد) مىآيد. بايد دانست كه زلفة در آيه مصدر به معنى فاعل است يعنى چون عذاب را نزديك ديدند قبيح شد صورت كفّار.
کلمات مشتق شده در قرآن
| کلمه | تعداد تکرار در قرآن |
|---|---|
| زُلَفاً | ۱ |
| أَزْلَفْنَا | ۱ |
| أُزْلِفَتِ | ۲ |
| زُلْفَى | ۲ |
| لَزُلْفَى | ۲ |
| زُلْفَةً | ۱ |
| أُزْلِفَتْ | ۱ |
