الثّقَلاَن
«ثَقَل» (بر وزن خبر) معمولاً به متاع و بار مسافر گفته مى شود، و اطلاق آن بر گروه جن و انس به خاطر سنگینى معنوى آنهاست; چرا که خداوند به آنها از نظر عقل، شعور، علم و آگاهى، وزن و ارزش خاصى داده است، هر چند از نظر جسمى نیز در مجموع، سنگینى قابل ملاحظه اى دارند.
«ثَقَلان» از مادّه «ثِقْل» (بر وزن کبر) به معناى بار سنگین است، و به معناى «وزن» نیز آمده است.
ریشه کلمه
- ثقل (۲۸ بار)
قاموس قرآن
(بر وزن عمل) چيز نفيس و مهّم. [رحمن:31] مراد از ثقلان جِّن و انس اند علّت ثَقَلان خوانده شدن اهمّيت و كرامت آنهاست زيرا كه هر دو ذيشعور و عاقل و مورد تكليف خدايند و از اتمام جنبندههاى روى زمين (از جهت عقل و تمييز و تكليف) برتراند، و از همين ماده است حديث شريف «اِنّى تارِكٌ فيكُمُ الثَّقَليْن كِتابَ اللّه وَ عِترَتى...»: من ميان شما دو چيز پر ارزش و بس مهّم مىگذارم: كتاب خدا و اهل بيتم. پر ارزش بودن آن دو بواسطه آن است كه سبب هدايت و سعادت هر دو جهاناند. فيروز آبادى در قاموس و ابن اثير در نهايه وز مخشرى در الفائق و سعيد خورى در اقرب الموارد در ماده «ثقل» حديث شريف را از آوردهاند و طبرسى در ذيل آيه فوق آن را نقل مىكند. ناگفنه نماند: حديث الثّقلين از احاديث متواتره است آقاى شيخ قوام الدين وَشْنَوِى قمّى رسالهاى بنام حديث الثقلين درباره آن تأليف نموده و بدارالتقريب مصر ارسال مرده: دارالتقريب بعد از تصديق، آن را با مقدّمه اضافى چاپ كرده است طالبين مىتوانند نسخهاى از آن را تهيه و استفاده نمايند و در آن، محل حديث از كتب اهل سنّت نشان داده است.
