فَصَعِق
«صعق»، هم به معناى بى هوش شدن و هم مردن آمده است و کسانى که قائل هستند نفخه صور، سه یا چهار نفخه است، نفخه دوم و سوم را «نفخه مرگ» و «حیات» مى دانند که در آیات مورد بحث و آیات دیگر قرآن، به آن اشاره شده، یکى را نفخه «صعق» مى گویند و دیگر را نفخه «قیام».
ریشه کلمه
قاموس قرآن
شدن صوت رعد. در اقرب گفته: «صَعِقَ الرَّعْدُ صَعْقاً:اِشْتَدَّ صَوْتُهُ». قاموس آن را شدن صوت گويد. در صحاح هست: «حمار صعق» (بر وزن كتف) يعنى الاغ شديد الصوت. به عقيده راغب صاعقه و صاقعه هر دو به معنى صيحه بزرگ اند و صاقعه هر دو به معنى صيحه بزرگ اند مگرصقع در صوت اجسام زمينى و صعق در صداى اجسام علوى است... و صاعقه صوت شديد جوّ است . پس، صعق (بر وزن فلس) اشتداد صوت است و صاعقه نيز از آن مىباشد [زمر:68]. صعق را در آيه مرگ و بىهوشى گفتهاند، آن لازم معناى صعق است و مرگ و بيهوشى در اثر صيحه و صعق خواهد بود چنانكه فرموده [يس:29]، [يس:49]. معنى آيه چنين مىشود: در صور دميده شودآن كه در اسمانها وآن كه در زمين است بههوش مىشود و مىميرد مگر آن كس كه خدا بخواهد سپس بار ديگر در صور دميده شود آنگاه همه ايستاده و نگاه مىكنند. نظير اين آيه است آيه [نمل:87]. احتمال دارد اين آيه راجع به صور دوم باشد كه اجزاء ابدان به فزع و اضطراب آمده و زنده مىشوند. جمله «كُلُّ اَتَوْهُ داخِرينَ» قرينه اين نظر است. همين طور است آيه [اعراف:143]. يعنى چون خدايش به كوه تجلّى كرده آن را ريز ريز نمود و موسى بيهوش افتاد. و شايد منظور آن باشد كه موسى در حال صيحه زدن به زمين افتاد. ولى معنى اول بهتر است زيرا ذيل آيه چنين است «فَلَمّا اَفاقَ قالَ سُبْحانَكَ تُبْتُ اِلَيْكَ». همچنين است آيه [طور:45]. بگذارشان تا برسند بر روزى كه در آن صيحه زده مىشوند و مىميرند. صاعقه را: مرگ، آتشى كه از آسمان آيد و عذاب گفتهاند مثل [رعد:13]، [فصّلت:13]. چنانكه در مجمع ذيل آيه 55 بقره فرموده است. راغب پس از نقل اين قول مىگويد: اينها همه آثار صاعقهاند وآن در حدّ ذاته يكى است و همان صوت شديد جوّ مىباشد. نا گفته نماند: آيات قرآن صاعقه را در برق و آتشى كه از ابر جستن مىكند به كار برده چنانكه از [بقره:55]، [رعد:13]. پيداست و شايد مراد از آنها صيحه شديد باشد. صاعقه، شش بار، صواعق دو بار در قرآن مجيد آمده است.
