آل عمران ١٤٦
ترجمه
| آل عمران ١٤٥ | آیه ١٤٦ | آل عمران ١٤٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کَأَیِّنْ»: چه بسیار. «رِبِّیُّونَ»: جمع (رِبّی)، عالِمان راسخ در علوم دینی. مردان خدا. مؤمنان مخلص. «قَاتَلَ مَعَهُ»: در رکاب یکایک آنان جنگیده‌اند. «مَا اسْتَکَانُوا»: خواری ننمودند و برای دیگران کرنش نبردند. از ماده (کَیْن) یا از (کَوْن).
تفسیر
نکات آیه
۱- پیکار بسیارى از خداپرستان، در رکاب پیامبران الهى و تسلیم ناپذیرى و پایدارى آنان (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربّیّون کثیر فما وهنوا لما اصابهم) «ربّیّون» جمع «ربّى» است و به معنى کسى که خود را مختص پروردگار کرده، یعنى جز پرستش خدا به کار دیگرى نمى پردازد.
۲- عالمان، یاوران پیامبران الهى در پیکار با دشمنان دین، و تسلیم ناپذیر و استوار (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر فما وهنوا لما اصابهم) برخى «ربیّون» را به معناى عالمان تقواپیشه و صابر گرفته اند. (لسان العرب).
۳- رویارویى حق و باطل، در طول تاریخ (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر)
۴- مصیبتها و مشکلات، آنگاه که در راه خدا باشد، هرگز مردان الهى را به ضعف و ناتوانى و تسلیم در برابر دشمنان نخواهد کشید. (فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه و ما ضعفوا و ما استکانوا)
۵- تشویق مسلمانان از سوى خداوند براى همگامى با پیامبر اسلام (ص) در جهاد و سرزنش آنان که در برابر دشمنان دین، ضعف و زبونى به خود راه دهند. (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه) از اهداف یادآورىِ سلحشورى پیشینیان، تشویق مؤمنان به همگامى با پیامبر اسلام (ص) است. و نیز سرزنش کسانى است که در جنگ اُحُد، سستى کرده و از خود ضعف و زبونى نشان دادند.
۶- حضور مستقیم پیامبران الهى، در صحنه هاى پیکار علیه دشمنان (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر ... فى سبیل اللّه)
۷- یادآورى پایمردى و مقاومت خداپرستان پیشین، از روشهاى قرآن براى ایجاد روحیّه مقاومت در مبارزه با دشمنان دین (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر ... فى سبیل اللّه)
۸- قدرت روحى، استقامت و تسلیم ناپذیرى در مقابل دشمن، از ویژگیهاى مردان الهى (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر فما وهنوا ... وما استکانوا) «وهن» به معناى فتور و سستى است، و کلمه «ما استکانوا»، از ماده «سکن»، به معنى خضوع است ; یعنى در برابر دشمن، خاضع و ذلیل نمى شوند و تسلیم نمى گردند.
۹- سستى، کرنش و زبونىِ اهل ایمان در برابر دشمنان دین، ناپسند است. (فما وهنوا ... و ما ضعفوا و ما استکانوا) صفات شمرده شده براى مردان الهى پس از واقعه احد، تعریض به مسلمانانى است که در آن نبرد، سستى و ضعف به خود راه دادند. از این رو صفات یاد شده، زیبنده مؤمنان واقعى و مردان الهى نیست.
۱۰- بسیارى از انبیاى الهى و یاوران ایشان، در سراسر تاریخ، با مصائب و دشواریهاى فراوان درگیر بودند. (و کایّن من نبىّ قاتل معه ربیّون کثیر ... لما اصابهم)
۱۱- سستى پیکارگران در برابر هجوم حوادث دشوار جنگ، موجب ناتوانى آنان در برابر دشمن و خوارکننده آنان (قاتل معه ... فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه و ما ضعفوا و ما استکانوا) ترتیب ذکرى «وهن» و «ضعف» و «استکانت»، مى تواند اشاره به ترتیب خارجى آن باشد: یعنى اول سستى و آنگاه ضعف و سپس تسلیم و زبونى در برابر دشمن، حاصل خواهد شد.
۱۲- خداوند دوستدار پایمردان در جنگ و شکیبایان در برابر هجوم حوادث آن (فما وهنوا لما اصابهم فى سبیل اللّه ... و اللّه یحبّ الصّابرین)
۱۳- محبّت خدا، پاداش پایمردى شکیبایان در رویارویى و نبرد با دشمنان دین خدا (فما وهنوا لما اصابهم ... و اللّه یحبّ الصّابرین)
۱۴- نقش سازنده یادآورى حماسه شجاعت و پایدارى مجاهدان راه خدا و یاوران پیامبران در پیکار و مبارزه (و کایّن من نبىّ قاتل ... و اللّه یحبّ الصّابرین) آیه شریفه با یادآورى حماسه «ربیّون»، در صدد سازندگى مسلمانان است تا دیگر بار همانند نبرد احد، سستى و زبونى به خود راه ندهند.
۱۵- ناشکیبایى در برابر هجوم حوادث، از عوامل عمده شکست مردم در عرصه هاى زندگى (و کایّن من نبىّ قاتل ... فما وهنوا ... و اللّه یحبّ الصّابرین)
موضوعات مرتبط
- استقامت:۱، ۲، ۴، ۷، ۸، ۱۲، ۱۳، ۱۴
- اللّه: توبیخهاى اللّه ۵ ; محبت اللّه ۱۲، ۱۳
- انبیا: پیروان انبیا ۱، ۲، ۱۰، ۱۴ ; جهاد انبیا ۶ ; سختیهاى انبیا ۱۰
- تاریخ: سنتهاى حاکم بر تاریخ ۳
- تذکر: آثار تذکر ۱۴
- تربیت: شیوه‌هاى تربیت ۷
- تشویق:۵
- تنبلى: آثار تنبلى ۱۱ ; سرزنش تنبلى ۹
- جهاد:۶ استقامت در جهاد ۶ ۲، ۸، ۱۲، ۱۳، ۱۴ ; تشویق به جهاد ۶ ۵ ; جهاد ۶ با دشمنان ۹ ; صلابت در جهاد ۶ ۹، ۱۱، ۱۲ ; عوامل شکست در جهاد ۶ ۱۱ ; مسلمانان در جهاد ۶ ۷ ; موحدان در جهاد ۶ ۱
- حق و باطل:۳
- خودسازى: عوامل خودسازى ۱۴
- دشمنان:۲، ۵، ۶، ۸، ۱۳
- ذلت: عوامل ذلت ۱۱
- سختیها:۴، ۱۰ در راه خدا ۴ ; صبر در سختیها ۴، ۱۰ ۱۲، ۱۵
- شکست:۱۱ عوامل شکست ۱۱ ۱۵
- صابران: پاداش صابران ۱۳ ; مقام صابران ۱۲
- صبر:۱۲، ۱۵
- علما: صفات علما ۲
- محمّد (ص):۵
- مجاهدان:۱۳ شجاعت مجاهدان ۱۳ ۱۴
- مسلمانان:۵، ۷
- موحدان:۱ صفات موحدان ۱ ۱، ۴، ۷، ۸ ; موحدان ۱ در سختیها ۴
