نَذِل

از الکتاب
نسخهٔ تاریخ ‏۳۱ خرداد ۱۳۹۴، ساعت ۰۴:۰۴ توسط 127.0.0.1 (بحث) (افزودن نمودار دفعات)

آیات شامل این کلمه

ریشه کلمه

قاموس قرآن

ذلّ (بضم اول) و ذلّة (به كسراول) به معنى خوارى و ضّد عزّت است (صحاح - قاموس). ذلّ (به كسر اول) به معنى رام شدن است چنانكه در صحاح گويد و ذليل شخصى است كه آشكار خوار باشد و ناقه ذلول شتر رام است. در قاموس گويد: ذّل با ضم و گاهى با كسر آيد و به معنى نرمى است راغب مى‏گويد: ذلّ با ضمّ آنست كه از روى قهر باشد و با كسر آنست كه بعد از سختى و چموشى باشد. قول صحاح با استعمال قرآن بيشتر مى‏سازد. [طه:134]، يعنى پيش از آن كه ذليل و خوار گرديم از آيات تو پيروى كنيم. [آل عمران:26]، [اسراء:111]، يعنى در حكومت شريك و از ذلت يارى نداشته است و ذليل و خوار نبوده كه حاجت بولّى داشته باشد. [اعراف:152]، به آنها از پروردگارشان غضب و خوارى مى‏رسد در زندگى دنيا. كلمه ذلّة هفت بار در قرآن آمده است. * «اذلة» جمع ذليل است بمعنى خواران مثل [نمل:34]، عزيزان اهل آن را ذليل مى‏كنند و مثل [نمل:37]، و نيز جمع ذلول آمده به معنى رام‏ها و نرم‏ها نحو [مائده:54]، يعنى: بر مؤمنان نرم و رام و بر كفار عزيز و تنداند. چنان كه ذلل (بر وزن عنق) نيز جمع ذلول است مثل [نحل:69]، به عقيده مجاهد «ذللاً» صفت «سبل» و حال است از آن. يعنى: به راه‏هاى خدايت وارد شو در حالى كه آسان و رام‏اند و از ديگرى نقل شده كه صفت «اَلنَّحْل» است. در اين صورت جمع آمدن، ظاهراً براى آن باشد كه از نحل جنس مراد است. اذّل اسم تفيضل ذلّت است نحو [منافقون:8]، يعنى: عزيزتر حتماً ذليل‏تر را از مدينه بيرون مى‏كند. اين سخن عبداللّه ابى است لعنه اللّه [مجادله:20]. يعنى آن كه با خدا و رسول مخالفت مى‏كنند آنها در رديف ذليل‏ترانند. * [بقره:61]، آل عمران:112، درباره اين دو آيه در «حبل» بطور تفصيل سخن گفته‏ايم. * [ملك:15]، يعنى او كسى است كه زمين را براى شما آرام گردانيد پس در شانه‏هاى آن راه برويد و از روزى خدا بخوريد. با آيه فوق به حركت زمين استدلال كرده‏اند زيرا ذلول مركوبى را گويند كه چموش نيست و آرام است و حركت مى‏كند و در مركوب حركت ملحوظ است. اين در صورتى است كه ذلول فقط به مركوب گفته شود در نهج البلاغه خطبه 31 آمده «يَرْكَبُ الصَّعْبَ وَ يَقُولُ هُوَ الذَّلُولُ» و نيز در قرآن آمده [بقره:71]. در كتاب آغاز و انجام جهان از كلمه مناكب كه به معنى شانه‏ها است استدلال شده به كرويّت زمين. اين استدلال كاملاً صحيح است زيرا رفتن در شانه‏هاى زمين در صورتى صحيح است كه همه جاى آن شانه‏هاى آن باشد و آن در صورتى است كه كروى باشد چنان كه با تأمل روشن خواهد شد. * [يس:72]، يعنى: چهارپايان را بر آنها رام كرديم [انسان:14]، يعنى چيدن ميوه‏هاى بهشت بر آنها رام و سهل شده است.


در حال بارگیری...