الْمَدِينَة
از الکتاب
ریشه کلمه
- مدن (۲۷ بار)
قاموس قرآن
شهر. مدون به معنى اقامت است «مَدَنَ بِالْمَكانِ و مُدوناً: اَقامَ» ظاهرا شهر را از آن مدينه گويند كه مردم در آن اقامت دارند اما تمدن كه به معنى خروج از جهل و دخول به راه انسانيت و ترقى است ظاهرا از معانى مستحدثه است. بعضى مدينه را از «دان» دانسته و ميم آن را زايد گرفتهاند. در نهج البلاغه خطبه:180 آمده «اَيْنَ الَّذينَ... مَدَّنُوا الْمَداِئنَ»كجايند آنها كه شهرها بناكردند. مدينه در قرآن گاهى در مطلق شهر بكار رفته مثل [اعراف:123]. [يوسف:30]. و گاهى مراد از آن مدينةالرسول است كه ابتدا بنام يثرب خوانده مىشد و پس ازهجرت رسول خدا«صلى الله عليه واله»مدينه خوانده شد [توبه:120]. [منافقون:8]. جمع آن در قرآن فقط مدائن بكار رفته است [شعراء:53]. «مَدينة» چهارده بار و مدائن سه بار در قرآن مجيد آمده است.