آل عمران ١٣٣
ترجمه
| آل عمران ١٣٢ | آیه ١٣٣ | آل عمران ١٣٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سَارِعُوا إِلَی مَغْفِرَةٍ»: بشتابید به سوی اسباب مغفرت. از قبیل توبه و عبادت. «عَرْض»: بها و ارزش. پهنا. اگر عرْض به معنی عوض و بدل یعنی بها و ارزش معنوی بهشت گرفته نشود و بلکه عرض مخالف طول باشد، باید مراد آسمانها و زمینِ منظومه شمسی یا بخشی از جهان ناشناخته باشد؛ نه همه افلاک و کرات (نگا: یونس / حدید / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ... (۷) وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ (۰) سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ... (۸)
تفسیر
نکات آیه
۱- ضرورت شتاب براى نیل به آمرزش الهى (و سارعوا الى مغفرة من ربّکم)
۲- ضرورت شتاب براى نیل به بهشتى که به پهناى آسمانها و زمین است. (و سارعوا ... و جنّة عرضها السّموات و الارض)
۳- سرعت گرفتن در کارهاى نیک، ملاکى براى سنجش ارزش اشخاص (و سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة)
۴- آمرزش گناه بندگان، پرتویى از «ربوبیّت» خداوند (و سارعوا الى مغفرة من ربّکم)
۵- آمرزش الهى و بهشت تقواپیشگان، مقصود بایسته اى براى اهل ایمان (و سارعوا الى مغفرة من ربّکم ... اعدّت للمتّقین)
۶- نیل به آمرزش الهى و بهشت تقواپیشگان، برانگیزنده اهل ایمان به اطاعت از خدا و رسول (ص) (یا ایّها الّذین امنوا ... و اطیعوا اللّه و الرّسول ... سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة عرضها ... اعدّت للمتّقین) جمله «سارعوا الى ... »، بعد از امر به اطاعت از خدا و رسول(ص)، براى ایجاد انگیزه و نیز تشویق مؤمنان به پیروى از خدا و پیامبرش است.
۷- امید نیل به آمرزش الهى و بهشت، برانگیزنده اهل ایمان براى شرکت در نبرد با دشمنان (یا ایّها الّذین امنوا ... و اطیعوا اللّه و الرّسول ... سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة) چون آیات پیشین درباره نبرد و رویارویى با کافران بود، گویا آیات مورد بحث به منظور دستورالعملى است براى اینکه جامعه ایمانى را به گونه اى تربیت کند که دیگر همچون نبرد اُحُد، دلبسته به دنیا نباشد و دچار دلهره و ترس نگردد تا همیشه بر دشمنان دین غالب شود.
۸- ورود به بهشتِ تقواپیشگان، در گرو آمرزش گناهان (و سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة عرضها السّموات و الارض اعدّت للمتّقین) تقدیم ذکرى آمرزش الهى بر بهشت پهناور، بیانگر تقدّم خارجى آن است; یعنى نخست باید آمرزش حاصل شود، و آنگاه ورود به بهشت متّقین.
۹- بهشتِ تقواپیشگان، منزلگاه پاکان (و سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة عرضها السّموات و الارض اعدّت للمتّقین) چون درآمدن به بهشتِ مهیّا شده براى تقواپیشگان در گرو آمرزش گناهان است، آن بهشت، جایگاه پاکان از گناه خواهد بود.
۱۰- آمرزش گناهان و درآمدن به بهشت، در گرو اطاعت از خدا و رسول (ص) (و اطیعوا اللّه و الرّسول ... سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة) آمرزش گناهان، فعل خدا و در اختیار اوست. بنابراین مراد از شتاب به سوى مغفرت، انجام اعمالى است که موجبات آمرزش الهى را فراهم مى سازد، که به قرینه عطف شدن «سارعوا» بر «اطیعوا اللّه و الرسول»، همان پیروى از خدا و پیامبرش است.
۱۱- وجوب فورى توبه، پس از ارتکاب گناه* (و سارعوا الى مغفرة من ربّکم) برخى برآنند که توبه، همان عملى است که موجب مغفرت الهى خواهد شد; بنابر این نظر، امر «سارعوا ... »، لزوم فورى توبه را ایجاب مى کند.
۱۲- بهشت موعود اهل تقوا، داراى وسعتى به پهنه آسمانها و زمین (و جنّة عرضها السّموات و الأرض اعدّت للمتّقین) بنابر اینکه مراد از «عرض»، وسعت باشد، نه عرض مقابلِ طول.
۱۳- تعدد آسمانها (عرضها السّموات)
۱۴- بهشت، در انتظار تقواپیشگان است و براى آنان مهیا شده. (و جنّة عرضها السّموات و الارض اعدّت للمتّقین)
۱۵- اطاعت خدا و رسول (ص)، جلب رحمت الهى و آمرزش گناهان، مراحلى در طول هم براى ورود به بهشت متّقین (و اطیعوا اللّه و الرّسول لعلّکم ترحمون. و سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة عرضها السّموات و الارض اعدّت للمتّقین)
۱۶- بهشتِ تقواپیشگان، اکنون حاضر و آماده است. (اعدّت للمتّقین) کلمه «اعدّت» (مهیّا شده)، به صیغه ماضى، دلالت بر وجود بالفعل بهشت دارد.
۱۷- بهشت، در اصل، براى تقواپیشگان آفریده و مهیّا شده است. (و جنّة ... اعدّت للمتّقین) بنابر اینکه توصیف «جنّة» به صفت «اعدّت للمتّقین»، وصف توضیحى باشد و نه احترازى; یعنى بهشت، جایگاهى براى تقواپیشگان است و اگر دیگران وارد شوند، به تَبَع خواهد بود، نه بالاصالة.
۱۸- نیل به تقوا، در گرو اطاعت از خدا و رسول (ص) و فراهم آوردن زمینه آمرزش گناهان (و اطیعوا اللّه و الرّسول ... و سارعوا الى مغفرة من ربّکم و جنّة ... اعدّت للمتّقین) معناى اینکه به سوى بهشت متّقیان بشتابید، این است که از زمره متّقیان شوید و مخاطبین این دعوت کسانى هستند که به اطاعت از خدا و رسول (ص) و فراهم ساختن موجبات آمرزش، فراخوانده شدند. بنابراین از زمره اهل تقوا شدن به این است که از خدا و رسول او پیروى کرده و کارى کنند که گناهشان آمرزیده شود.
روایات و احادیث
۱۹- انجام فرایض دینى، وسیله آمرزش گناهان (سارعوا الى مغفرة من ربّکم) امیرالمؤمنین على (ع) درباره «سارعوا الى مغفرة من ربّکم» فرمود: الى اداء الفرائض.[۱]
موضوعات مرتبط
- آسمانها: تعدد آسمانها ۱۳
- احکام:۱۱
- ارزیابى: ملاکهاى ارزیابى ۳
- اطاعت: آثار اطاعت ۱۰، ۱۵، ۱۸ ; اطاعت از خدا ۶، ۱۰، ۱۵، ۱۸ ; اطاعت از محمّد (ص) ۶، ۱۰، ۱۵، ۱۸ ; زمینه‌هاى اطاعت ۶
- اللّه: ربوبیّت اللّه ۴ ; رحمت اللّه ۱۵ ; مغفرت اللّه ۱، ۴، ۵، ۶، ۷
- انگیزش: عوامل انگیزش ۶، ۷
- بهشت:۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ آفرینش بهشت۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ ۱۶، ۱۷ ; زمینه‌هاى ورود به بهشت۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ ۱۰ ; صفات بهشت۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ ۲، ۱۲
- پاکان: مقام پاکان ۹
- تقوا: زمینه‌هاى تقوا ۱۸
- تکلیف: آثار عمل به تکلیف ۱۹ ; زمینه‌هاى عمل به تکلیف ۶، ۷
- توبه: فوریت توبه ۱۱
- جهاد: با دشمنان ۷
- دشمنان:۷
- عمل:۶، ۷، ۱۹
- گناه: آمرزش گناه ۸، ۱۰، ۱۵، ۱۸، ۱۹ ; آثار آمرزش گناه ۸
- متقین: بهشت متقین ۵، ۶، ۸، ۹، ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ ; مقام متقین ۱۸
- محمّد (ص):۶، ۱۰، ۱۵، ۱۸
- مؤمنان: آمرزش مؤمنان ۵ ; بهشت مؤمنان ۷
- نیکى: شتاب در نیکى ۱، ۲، ۳
- واجبات:۱۱
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص ۸۳۶ ; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۳۸۹، ۳۵۴.
