الصافات ٩٦
ترجمه
| الصافات ٩٥ | آیه ٩٦ | الصافات ٩٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مََا تَعْمَلُونَ»: اگر واژه (ما) موصوله به شمار آید، معنی چنین است: خدا هم شما را آفریده است، و هم ساخته‌هایتان را که بتها است. و اگر (مَا) مصدریّه به حساب آید، مفهوم این می‌شود که خداوند هم شما را آفریده است و هم اعمال شما را. از آنجا که بحث از بتها است؛ نه از اعمال آدمی، آیه مورد نظر، ناظر به این معنی نیست. تازه اگر چنین هم باشد، بیانگر این واقعیّت است که اعمال انسانها هر چند به اراده آنان انجام می‌گیرد، امّا اراده و قدرت بر تصمیم‌گیری و نیروهای دیگری که افعال خود را با آن انجام می‌دهند، همه از ناحیه خدا است. اگر هم بر بتها «ساخته‌های انسان» اطلاق می‌شود، به خاطر شکلی است که انسان بدانها می‌دهد، وگرنه ماده آنها را خدا آفریده است. این سخن درست به آن می‌ماند که می‌گویند: این فرش، آن خانه، و آن اتومبیل، ساخته انسان است. مسلّماً منظور این نیست که انسان موادّ آنها را ساخته است. بلکه مراد این است که صورت آنها با دست انسان شکل می‌پذیرد و تغییر ظاهر می‌دهد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکَاءَ الْجِنَ... (۱) أَ يُشْرِکُونَ مَا لاَ يَخْلُقُ شَيْئاً... (۲) قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکَائِکُمْ مَنْ... (۰) وَ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ... (۲)
تفسیر
- آيات ۷۱ - ۱۱۳ سوره صافات
- بيان آيات مربوط به منزلت نوح عليه السلام و اجابت دعاى او
- نكته اى درباره اينكه فرمود: سلام على نوح فى العالمين
- بيان آيات مربوط به ابراهيم عليه السلام و دعوت آن جناب
- مراد از قلب سليم داشتن ابراهيم عليه السلام عدم تعلق او به غير خدا است
- وجه اينكه ابراهيم عليه السلام به ستارگان نظر افكند و سپس از بيمارى خود خبر دادفنظر نظرة فى النجوم فقال انى سقيم
- سخنان ابراهيم عليه السلام با بت ها!
- و احتجاج او با بت پرستان
- معنى و وجه اينكه فرمود خدا اعمال شما را خلق كرده والله خلقكم و ما تعملون
- فصلى ديگر از داستان ابراهيم ع
- مراد ابراهيم عليه السلام از اينكه فرمود: انى ذاهب الى ربى سيهدين
- گفتگوى ابراهيم و اسمعيل عليهماالسلام درباره رؤ ياى ذبح و...
- ابراهيم و اسماعيل عليهماالسلام سربلند از آزمايش بزرگ الهى و...
- رواياتى درباره مراد از قلب سليم و اينكه ابراهيم عليه السلام فرمود: انى سقيم
- حديثى از امام رضاع كه مى فرمايد خدا را دو اراده و مشيت است .
- چند روايت درباره داستان ذبح اسمعيل و اينكه ذبيحاسمعيل بوده نه اسحق
نکات آیه
۱ - خداوند، خالق انسان و مصنوعات و دست ساخته هاى او (بت و...) (و اللّه خلقکم و ما تعملون)
۲ - تنها، خالق جهان هستى مستحق پرستش است. (قال أتعبدون ما تنحتون . و اللّه خلقکم و ما تعملون) تذکر به خالقیت خدا نسبت به انسان و مصنوعات وى، پس از محکوم کردن پرستش مصنوعات بشرى، مى تواند گویاى برداشت بالا باشد.
۳ - مخلوق و مصنوع بودن بت ها، دلیل عدم شایستگى آنها براى پرستش (قال أتعبدون ما تنحتون . و اللّه خلقکم و ما تعملون)
۴ - شکستن ابّهت و تقدس بت ها، در مرحله نخست و سپس گفتوگوى خردبرانگیز، شیوه مبارزه ابراهیم(ع) با مشرکان و مظاهر شرک (فقال ألا تأکلون ... فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... قال أتعبدون ما تنحتون . و اللّه خلقکم و ما تعملون) برداشت یاد شده از آن جا است که ابراهیم(ع) در آغاز مبارزه با شرک و بت پرستى، ابتدا به سراغ بتکده رفته و ضمن به تمسخر گرفتن بت ها، آنها را درهم شکست. سپس با مخاطب قرار دادن مردم، آیین آنان را زیر سؤال برد (أتعبدون ما تنحتون) و به تأمّل و اندیشه واداشت.
۵ - شکستن ابّهت و تقدس عقاید باطل و خرافى، نخستین گام در مبارزه با آن عقاید (فقال ألا تأکلون ... فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... و اللّه خلقکم و ما تعملون)
۶ - لزوم همراه کردن منطق و دلیل، با مبارزه عملى براى نابودى عقاید باطل و خرافى (فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... قال أتعبدون) برداشت یاد شده به دلیل این نکته است که ابراهیم(ع) به دو نوع مبارزه علیه شرک دست زد: ۱- شکستن بت ها، ۲- گفتوگوى خردبرانگیز با مشرکان درباره آیین شرک.
۷ - مظاهر شرک و عقاید خرافى، فاقد تقدس و حرمت (فقال ألا تأکلون ... فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... و اللّه خلقکم و ما تعملون)
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): روش شرک ستیزى ابراهیم(ع) ۴
- انسان: خالق انسان ۱; خالق مصنوعات انسان ۱
- بت پرستى: دلایل بطلان بت پرستى ۳
- بتها: بى حرمتى بتها ۷; تحقیر بتها ۴; مخلوقیت بتها ۳
- خدا: خالقیت خدا ۱
- خرافات: بى حرمتى خرافات ۷
- شرک: بى حرمتى شرک ۷; تحقیر شرک ۴
- عقیده: برهان در عقیده ۶; تحقیر عقیده باطل ۵; روش مبارزه با عقیده باطل ۵، ۶
- معبودراستین: خالقیت معبودراستین ۲
- معبودیت: ملاک معبودیت ۲
