النبإ ١٣
ترجمه
| النبإ ١٢ | آیه ١٣ | النبإ ١٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«جَعَلْنَا»: آفریده‌ایم. جعل در اینجا به معنی خلق است (نگا: اعراب القرآن درویش). «سِرَاجاً»: چراغ. «وَهَّاجاً»: درخشان. فروزان. مراد خورشید است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۶، سوره نباء
- بيان محتواى كلى سوره مباركه نباء
- بيان اينكه مقصود از ((نباء عظيم )) قيامت و((تسائل )) از آن در بين مشركين بوده است (عم يتسائلون ...)
- مراد از اختلاف مشركين درباره معاد
- بيان احتجاج و استدلال بر ثبوت بعث و جزا، مستفاد از آيات : ((المنجعل الارض مهادا...))
- معناى اينكه فرمود: ((كوه ها را ميخ قرار داديم )) و ((ازواج خلقتان كرديم ،
- معناى اينكه فرمود ((خوابتان را سبات قرار داده ايم و شب را لباس و روز را معاش قرارداديم .
- (رواياتى در بيان برخى آيات گذشته )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ بَنَيْنا فَوْقَكُمْ سَبْعاً شِداداً «12» وَ جَعَلْنا سِراجاً وَهَّاجاً «13» وَ أَنْزَلْنا مِنَ الْمُعْصِراتِ ماءً ثَجَّاجاً «14» لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً «15» وَ جَنَّاتٍ أَلْفافاً «16»
و بر فراز شما هفت (آسمان) استوار بنا كرديم. و (خورشيد را) چراغى فروزان قرار داديم. و از ابرهاى متراكم و فشرده، آبى فراوان فرو فرستاديم. تا بوسيله آن دانه و گياه و باغهاى پر درخت بيرون آوريم.
نکته ها
«معصرات» از «عصر» به معناى فشردن، يا صفت ابرهاى باران‌زاست كه گويا چنان خود را مى‌فشرند كه باران ببارند و يا صفت بادهايى كه ابرها را متراكم و فشرده مى‌سازد تا از آنها باران ببارد. «1»
پیام ها
1- خداوند اداره هستى را بر اساس يك نظام مشخص (نظام سببيّت و علّت و معلول) قرار داده است. (نور و حرارت خورشيد همراه با ابر و باران، عامل توليد دانه و گياه مى‌شود.) سِراجاً وَهَّاجاً ... ماءً ثَجَّاجاً لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً
2- قرآن، شعر نيست، امّا از آهنگ و موسيقى خاصّى برخوردار است. «وَهَّاجاً، ثَجَّاجاً، نَباتاً»
3- اسباب و وسايل طبيعى، نبايد ما را از خداوند غافل كند. لِنُخْرِجَ بِهِ ...
«1». تفسير الميزان.
جلد 10 - صفحه 362
4- خداوندى كه زمين مرده را با نزول باران به صورت بوستانى پر درخت در مى‌آورد، از زنده كردن مردگان عاجز نيست. لِنُخْرِجَ بِهِ ... جَنَّاتٍ أَلْفافاً
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ جَعَلْنا سِراجاً وَهَّاجاً «13»
وَ جَعَلْنا: و قرار داديم در آسمان، سِراجاً وَهَّاجاً: چراغى درخشان و تابان يا با حرارت. مراد آفتاب است كه درخشنده و گرم كننده عرصه غبراء است.
تأمّل نما در چگونگى تابيدن آفتاب كه به چه نحو تدبير كرده حكيم وهاب. اگر در يك موضع آسمان ايستاده بود و تجاوز نمى‌كرد، هر آينه بسيارى از جهات از نور آن بهره‌ور نمى‌گرديد. به فيض عام چنان مقدّر ساخته كه در اوّل روز از مشرق برآيد و پيوسته حركت [كند] و به جاهاى مختلف الاوضاع از نور خود بهره‌ور سازد تا به مغرب منتهى شود. زهى منعمى كه در خوان احسانش خورشيد را به ذرات ساكنان مطموره امكان از حيوان و نبات و جماد قسمت و هيچ يك را بى‌بهره نگذاشته.
نعمت نهم:
جلد 14 - صفحه 14
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
عَمَّ يَتَساءَلُونَ «1» عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ «2» الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ «3» كَلاَّ سَيَعْلَمُونَ «4»
ثُمَّ كَلاَّ سَيَعْلَمُونَ «5» أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهاداً «6» وَ الْجِبالَ أَوْتاداً «7» وَ خَلَقْناكُمْ أَزْواجاً «8» وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً «9»
وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِباساً «10» وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً «11» وَ بَنَيْنا فَوْقَكُمْ سَبْعاً شِداداً «12» وَ جَعَلْنا سِراجاً وَهَّاجاً «13» وَ أَنْزَلْنا مِنَ الْمُعْصِراتِ ماءً ثَجَّاجاً «14»
لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً «15» وَ جَنَّاتٍ أَلْفافاً «16»
ترجمه
از چه سؤال ميكنند از يكديگر
از خبر بزرگى
كه آنان در آن اختلاف دارند
نه چنين است زود است كه بدانند
پس نه چنين است زود است كه بدانند
آيا قرار نداديم زمين را فرشى گسترده
و كوهها را ميخها
و آفريديم شما را جفتها مرد و زن
و قرار داديم خوابتان را آسايش
و قرار داديم شب را پوشش
و قرار داديم روز را وقت معيشت
و بنا كرديم بالاى سر شما هفت طبقه محكم
و قرار داديم چراغى درخشان
و فرو فرستاديم از ابرهاى متراكم بفشار بر يكديگر آب ريزان پى در پى را
تا بيرون آوريم بآن حبوبات و گياه را
و بوستانهائى كه بهم پيچيده باشد درختان آنها.
تفسير
گفته‌اند بعد از بعثت حضرت ختمى مرتبت و اخبار او از توحيد خدا و حشر مردم در روز جزا و تلاوت آيات قرآن كفّار مكه از يكديگر بر سبيل تعجّب و انكار سؤال مينمودند كه اين چه سخنانى است محمّد ميگويد لذا خداوند براى اهميّت دادن بقضيّه و آنچه از آن سؤال مينمودند ميفرمايد از چه امر اين مردم از يكديگر سؤال ميكنند و بيان ميفرمايد از خبر بزرگى كه در آن اختلاف دارند و عمّ در اصل عن ما بوده نون قلب بميم و در ميم ادغام شده و الف براى اتّصال ما بحرف جرّ حذف شده و گفته‌اند عمده نظر آنها باخبار پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از اوضاع
جلد 5 صفحه 331
قيامت بوده ولى در روايات ائمه اطهار نبأ عظيم بولايت امير المؤمنين عليه السّلام و وجود مبارك آنحضرت تفسير شده و آنكه نبأ و آيتى بزرگتر از او نيست و آنكه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بآن تصريح نموده و ظاهرا نبأ عظيم شامل است تمام معارف حقّه را از توحيد و عدل و نبوّت و امامت و معاد روز قيامت و آنچه را مورد اختلاف است در بين مردم و در روايات بيان مصداق شده كه اختصاص بمعاد داده نشود و اختلاف در مقام امير المؤمنين عليه السّلام بيشتر از ساير معارف حقّه شده لذا با آنحضرت انسب است و بعدا خداوند منع فرموده سؤال از يكديگر را و به اشاره وعده مجازات بر آن داده چون فرموده نه چنين است كه تصوّر نموده‌اند بعد از اين ميدانند كه حق است آنچه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از آن خبر داده و باز تأكيد فرموده اينمعنى را براى مبالغه و بكلمه ثمّ اشاره فرموده به اشدّيّت وعيد دوّم از اوّل و محتمل است اوّل اشاره ببعد از مرگ باشد و دوم اشاره بقيامت و بيان فرموده آيات توحيد و قدرت كامله خود را باين تقريب كه آيا قرار نداديم زمين را بساط گسترده مهيّا براى سكونت و آرامش و تصرّفات شما و نگردانيديم كوهها را ميخهاى محكم زمين تا متزلزل و متمايل به اطراف نگردد و آفريديم شما را جفتها مرد و زن تا با يكديگر مأنوس شويد و نسل شما در زمين باقى بماند و قرار داديم خواب شما را قاطع حس و حركت براى آسايش و استراحت و قرار داديم شب را براى شما مانند پوششى كه مستور دارد شما را از انظار يكديگر اگر بخواهيد از هم مخفى شويد و قمّى ره نقل فرموده كه قرار ميدهد شب را لباس براى روز و قرار داديم روز را وقت معيشت يعنى طلب معاش حلال براى شما و قرار داديم در بالاى سر شما هفت سقف محكم معظم مبرم را كه بمرور ايّام كهنه و خراب نگردد و قرار داديم خورشيد را چراغى پر نور و درخشان و با حرارت كه منافع آن بيشمار است و نازل نموديم از ابرهاى متراكم بفشار بر يكديگر باران شديد پى در پى را تا بيرون آوريم بسبب آن حبوباتى را كه ارزاق مردم است و روئيدنيهائى را كه خوراك حيوانات است و باغهائى را كه درختان سبز و خرّم آن سر در گريبان يكديگر كرده و بهم پيچيده شده‌اند اينها همه براى آنستكه شما بوظائف خود عمل نمائيد و مستحق مقام
جلد 5 صفحه 332
برترى شويد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ جَعَلنا سِراجاً وَهّاجاً «13»
و قرار داديم چراغي درخشان. اما خورشيد که عالمتاب است و تمام روشنايي او بر آنچه از كره زمين مقابل او ميشود روشن ميكند روز ميشود و چون زمين در گردش پشت ميكند شب ميشود هميشه نصف كره زمين روز است و نصف آن شب است بلكه نقاط زمين تمام ساعات و دقائق يك قسمت از روز و يك قسمت از شب است. و اما قمر جسم شفاف است مثل آينه هميشه نصف آن که مقابل خورشيد است از نور خورشيد روشن و نصف ديگر تاريك و در گردش آن دور كره شمس در يك ماه تشكيل هلال و بدر ميدهد تا محاق. و اما ساير كواكب بسا از كره شمس بزرگتر و نور آنها آسمانها را روشن كرده و از كثرت بعد آنها از زمين كوچك مينمايد و در شب نور آنها در زمين ظاهر ميشود و زينت ميدهد و راهنمايي ميكند چنانچه ميفرمايد:
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُم‌ُ النُّجُوم‌َ لِتَهتَدُوا بِها فِي ظُلُمات‌ِ البَرِّ وَ البَحرِ قَد فَصَّلنَا الآيات‌ِ لِقَوم‌ٍ يَعلَمُون‌َ انعام آيه 97.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 13)- بعد از اشاره اجمالی به آفرینش آسمانها به سراغ نعمت بزرگ آفتاب عالمتاب رفته، می‌فرماید: «و چراغی روشن و حرارتبخش آفریدیم» (و جعلنا سراجا وهاجا).
ج5، ص383
«وهاج» از ماده «وهج» به معنی نور و حرارتی است که از آتش صادر می‌شود بنابر این، ذکر این وصف برای این چراغ پر فروغ آسمانی اشاره‌ای به دو نعمت بزرگ است که خمیر مایه همه مواهب مادی این جهان است «نور» و «حرارت».
نور خورشید نه تنها صحنه زندگی انسان و تمام منظومه شمسی را روشن می‌سازد، بلکه تأثیر عمیقی در پرورش موجودات زنده دارد.
حرارت آن نیز علاوه بر تأثیری که در حیات انسان و حیوان و گیاه بطور مستقیم دارد، منبع اصلی وجود ابرها، وزش بادها، نزول بارانها و آبیاری سرزمینهای خشک است.
خورشید به خاطر اشعه مخصوص «ماوراء بنفش» تأثیر فراوانی در کشتن میکربها دارد، و نوری سالم و مجانی و دائمی و از فاصله‌ای مناسب، نه چندان گرم و سوزان، و نه سرد و بی‌روح، در اختیار همه ما می‌گذارد.
نکات آیه
۱ - خداوند خورشید را چراغ فروزان و منبع نور و حرارت قرار داده است. (و جعلنا سراجًا وهّاجًا) «وَهَج» (ریشه «وهّاج»)، به معناى آتش و روشنایى آن است. (مقاییس اللغة)
۲ - خورشید پر فروغ، نعمتى الهى است. (و جعلنا سراجًا وهّاجًا)
۳ - مطالعه در ویژگى هاى خورشید و فواید آن براى انسان، زمینه ساز پى بردن به قدرت خداوند و پذیرش معاد است. (عمّ یتساءلون ... ألم نجعل ... و جعلنا سراجًا وهّاجًا)
موضوعات مرتبط
- ایمان: ایمان به قدرت خدا ۳; ایمان به معاد ۳; زمینه ایمان ۳
- خدا: افعال خدا ۱; نعمتهاى خدا ۲
- خورشید: آثار مطالعه در خورشید ۳; فواید خورشید ۱; منشأ نورانیت خورشید ۱; نورانیت خورشید ۲
- گرما: منابع گرما ۱
- نعمت: نعمت خورشید ۲
- نور: منابع نور ۱
