اهْبِط
ریشه کلمه
- هبط (۸ بار)
قاموس قرآن
هُبوط (به ضمها) به معنى پايين آمده است طبرسى فرموده: هُبوط و نُزول و وقُوع نظير هماند و آن حرکت از بالا به پايين است ،هُبوط گاهى به معنى حُلول (دُخول) در مكان است گويند:«هَبَطْنا بَلَدَ كَذا» يعنى به فلان بلد وارد شديم. هبط و فعل آن لازم و متعدى هر دو آيد. راغب مىگويد: هبوط به معنى انحدار و پايين آمدن قهرى است مثل هبوط و افتادن سنگ و نيز گويد چون در انسان بكار رود بر سبيل استخفاف و سبك شمردن باشد. ولى حق آن است كه بگويم هبوط اعم از قهرى و اختيارى است مثل [بقره:74]. كه در باره سنگها است و قهرى است و مثل [بقره:38]. كه اختيارى است. و نيزآن گاهى بر سبيل استخفاف است مثل [اعراف:13]. كه در باره شيطان و بر سبيل استخفاف است و نحو [هود:48]. كه به جاى استخفاف تعظيم است. * [بقره:61]. هبوط در اين آيه به معنى حلول و دخول است چنانكه از مجمع نقل شد يعنى: موسى «عليه السلام» به بنى اسرائيل گفت به شهرى داخل شويد و در آن مسكن گزينيد در آنجا آنچه خواهيد براى شما هست. در قاموس و اقرب نيز به اين معنى تصريح شده است در نهج البلاغه نامه 18 به عبدالله بن عباس مىنويسد:«اِعْلَمْ اَنَّ الْبَصْرَةَ مَهْبِطُ اِبْليسْ» ظاهرا مراد از آن محل حلول است . * [بقره:38]. اين آيه در باره خروج آدم و زنش از بهشت است [طه:123]. اين آيه نيز در باره آن دو است ظاهرا مراد از «اِهْبِطُوا» به قرينه «فَاِمَّا يَأْتِيَّنَكُمْ...» آدم و زنش و مطلق آدميان است گرچه آن وقت جز دو نفر نبودند و در آيه «اِهِبْطا» خطاب به آن دونفر است ولى «بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدوُّ فَاِمَّا يَأْتِيَّنَكُمْ مِنى هُدىً...» باز راجع به عموم است. نمىشود از «اِهْبِطُوا - اِهْبِطا» استفاده كرده كه باغ آدم و حوا در آسمان بود و از آن فرود آمدهاند شايد آن مثل «يا نوُحُ اِهْبطْ» باشد كه به معنى خارج شدن از كشتى است و اگر شبهه را قوى گرفتيم بايد گفت محليكه آدم و زنش در آن بودند در بلندى بود، اينها در صورتى است كه ماجراى هبوط آدم بطور تمثيل نباشد.
