ریشه قدم

تکرار در قرآن: ۴۸(بار)

لیست کلمات مشتق شده

در حال بارگیری...

قاموس قرآن

(بر زون فرس) پا. جمع آن اقدام است [رحمن:41]. گناهكاران با علامتشان شناخته مى‏شوند و از موهاى پيشانى و پاهايشان گرفتار مى‏گردند. راغب گفته: قدم پاى شخص و جمع آن اقدام و تقدم و تاخر به اعتبار آن است. طبرسى ذيل آيه فوق فرموده قدم عضوى است كه شخص براى راه رفته به جلو مى‏گذارد. بنا به تعبير طبرسى علت تسميه پا به قدم، جلو انداختن آن است براى راه رفتن و به تعبير راغب اصل در قدم پا و تقدم به معنى پيش افتادن به اعتبار آن است. [فرقان:23]. و آمديم به سوى عملى كه كرده بودند و آن را غبارى پراكنده ساختيم، اشاره به اعمال كفار است كه در آخرت چيزى به دستشان نخواهد آمد و مراد اعمال خير آنهاست از قبيل صله‏رحم و پناه درمانده و غيره. در آيه ديگر اعمال آنها به خاكستر در مقابل طوفان تشبيه شده است. [ابراهيم:18]. *** تقديم: جلو انداختن. مقدم كردن. [آل عمران:182]. اين عذاب به علت اعمالى است كه دستهايتان از پيش فرستاده است (وگرنه) خدا به بندگان ستمكار نيست. اينكه همه كارهاى اعضا به دستها نسبت داده شده ظاهراً براى آن است كه بيشتر كارها با دست انجام مى‏پذيرد و براى تغليب چنين مصطلح شده است. [ص:60]. شما اين را بر ما پيش آورديد. [قيامة:13]. اين تعبير در سوره انفطار آيه 5 نيز آمده است. به نظر مى‏آيد مراد ماقدم اعمال پيش از مرگ و از «مااَخَّرَ» آثار پس از مرگ باشد يعنى: انسان در آن روز خبر داده مى‏شود از آنچه پيش از مرگ انجام داده واز آنچه پس از مرگ باقى گذاشته مثل [يس:12]. و شايد مراد از «ماقَدَّمَ» اعمال اول عمر و از «مااَخَّرَ» اعمال آخر عمر باشد. *** [اعراف:34]. ظاهراً استفعال در اين آيه و نظائر آن براى طلب نيست لذا مجمع آن را «لايَتَقَّدِمُونَ» معنى كرده يعنى چون اجلشان آيد نه ساعتى تاخير مى‏كنند و نه پيش مى‏افتند و به هيچ يك از اين دو كار قدرت ندارند چنانكه در آيه [حجر:24]. نيز به معنى پيش افتادگان است، مى‏شود گفت استفعال در اينگونه آيات به معنى انفعال است مثل «استجرالطين». راغب آن را طلب گفته و گويد: «لايُريدُونَ تَأَخُّراً وَ لاتَقَدُّماً» مجمع نيز از بعضى طلب نقل مى‏كند ولى هيچ يك دلچسب نيست. *** قدم گاهى به معنى منزلت و مقام است و گاهى مراد از ثبوت قدم و استقامت و صبر است مثل [نحل:94]. تا قدمى پس از ثبوتش بلغزد يعنى استقامت به تزلزل مبدل شود. [آل عمران:147]. يعنى بر ما استقامت عطا فرما [يونس:2]. مراد از قدم صدق مقام ارجمند واقعى و پاداش حقيقى است گويا مراد از «صدق» مقابل اعتبارى است يعنى آن مقام مثل مقام دنيا خيالى نيست بلكه واقعى است مثل [قمر:55]. بنابر آنكه از طبرسى درمعناى قدم نقل شد مى‏شود گفت قدم در آيه به معنى مقدم بودن است كه عبارت اخراى مقام و منزلت مى‏باشد راغب تصريح دارد كه آن در آيه اسم مصدر است. *** قديم: ديرين. مقابل تازه. [يوسف:95]. گفتند به خدا تو در اشتباه ديرين خود هستى. مرادشان از ضلال مبالغه يعقوب در حب يوسف عليهما السلام بود [يس:39]. تا مثل عرجون كهنه و خشكيده گرديد. رجوع شود به «عرجون». هر دو آيه دليل اند بر اينكه قديم آن است كه زمانى بر آن گذشته باشد نه چيزيكه اول ندارد. فيومى در مصباح‏گفته:«عيب قديم اى سابق زمانه...» راغب مى‏گويد: در قرآن و در آثارصحيحه لفظ قديم در وصف خدا نيامده است ولى متكلمين آن را در وصف خدا به كار مى‏برند. على هذا:اينكه متكلمين مى‏گويند: خدا قديم است و از آن قصد مى‏كنند كه خدا اول ندارد استعمال قديم در اين معنى از اصطلاحات آنهاست و اينكه دردعا وارد شده يا قديم الاحسان شايد منظور اين است كه: خدايا احسان تو سابقه دار است و درگذشته نيز احسان كرده‏اى.

کلمات مشتق شده در قرآن

کلمه	تعداد تکرار در قرآن
قَدَّمَتْ‌	۱۴
تُقَدِّمُوا	۴
قَدِّمُوا	۱
أَقْدَامَنَا	۲
يَسْتَقْدِمُونَ‌	۳
الْأَقْدَامَ‌	۱
قَدَمَ‌	۱
يَقْدُمُ‌	۱
قَدَّمْتُمْ‌	۱
الْقَدِيمِ‌	۲
الْمُسْتَقْدِمِينَ‌	۱
قَدَمٌ‌	۱
قَدِمْنَا	۱
الْأَقْدَمُونَ‌	۱
تَسْتَقْدِمُونَ‌	۱
قَدَّمُوا	۱
قَدَّمْتُمُوهُ‌	۱
قَدَّمَ‌	۲
أَقْدَامِنَا	۱
قَدِيمٌ‌	۱
أَقْدَامَکُمْ‌	۱
تَقَدَّمَ‌	۱
قَدَّمْتُ‌	۲
الْأَقْدَامِ‌	۱
فَقَدِّمُوا	۱
يَتَقَدَّمَ‌	۱