سَبِيل

آیات شامل این کلمه

«سبیل» به گفته «راغب» در «مفردات» در اصل، به معناى راهى است که پیمودن آن آسان است; و بعضى آن را منحصراً به معناى راه حق، تفسیر کرده اند. ولى با توجّه به این که این واژه در قرآن مجید، هم به راه هاى حق و هم به راه هاى باطل اطلاق شده، شاید منظورشان این باشد که از قرائن، حق بودن آن را استفاده کرده اند.

ریشه کلمه

• سبل‌ (۱۸۱ بار)

قاموس قرآن

راه. اعم از آنكه راه هدايت باشد نثل [بقره:108]. و يا راه معمولى مثل [بقره:177]. و يا راه ضلالت‏ سبيل مذكّر و مؤنّث هر دو آمده است. نحو [يوسف:108]. كه مؤنث به كار رفته است در اقرب به دو گونه بودن آن تصريح كرده است [انعام:55]. كه سبيل فاعل تستبين است. ايضاً [اعراف:86]. كه ضميرش مؤنث است و ايضاً آيه‏99 آل عمران. گاهى از سبيل تعدّى و تجاوز قصد مى‏شود كه در واقع راه تجاوز است مثل [شورى:41]، [نساء:90]. ابن السبيل كسى است كه از وطنش دور مانده و جز (راه) معرّفى ندارد و در «بنن» گذشت. سبل به ضمّ (س،ب) جمع سبيل است مثل [نحل:69]. [مائده:16]. سبيل اللّه: هر راهى است كه رضاى خدا در آن باشد مثل قتل فى سبيل اللّه، و انفاق فى سبيل اللّه، هجرت فى سبيل اللّه چنانكه [نساء:76]، [انعام:55]. خلاف آن است در آيه [عبس:19-20]. ظاهراً مراد راه تولّد و به دنيا آمدن است و شايد مراد راه ولادت و هدايت و معيشت و غيره باشد.