بِکْر

آیات شامل این کلمه

ریشه کلمه

• بکر (۱۲ بار)

قاموس قرآن

راغب در مفردات گويد: اصل اين كلمه بكرة (به ضمّ اوّل) است به معنى اوّل روز و چون كسى اوّل روز خارج شود گويند: «بَكَرَ فلان» و به حيوانى كه نزائيده بِكر گويند زيرا نزائيدن اوّل است و زائيدن مرحله دوّم، به دوشيزه بِكر گويند چون اين حالت پيش از ثَيِّب بودن است. [بقره:68] نه پير است كه زمان زندگيش گذشته باشد و نه نزائيده است، ميان سنّ است. و اگر فارض به معنى گاو پير باشد چنانكه راغب گويد بكر هم به معنى جوان است يعنى: گاوى است نه پير و نه جوان. جمع بكر ابكار است مثل: [واقعة:36] ما آنها را به طرز مخصوصى آفريده و آنها را دوشيزه‏گان كرده‏ايم. شايد مراد از «اَنْشأنا هُنَّ اِنشاءً» آن است كه حوريان به طور ولادت به وجود نيامده‏اند و نيز ساختمان وجود آنها طورى است كه تغيير و پيرى و ساير عوارض زنان به آنان راه ندارد. از ظاهر آيه استفاده مى‏شود و در حديث نيز آمده كه حوريان بهشتى هميشه دوشيزه‏اند. بُكره(به ضمّ اوّل) چنانكه گذشت به معنى اوّل روز است مثل [انسان:25]، پروردگارت را از اوّل و آخر روز ياد كن. [غافر:55] در اقرب الموارد گويد: ابكار (به كسر اوّل) مصدر افعال و نيز بامداد است، و آن از اوّل طلوع فجر تا ارتفاع آفتاب مى‏باشد. بيضاوى نيز از اوّل طلوع فجر تا ارتفاع آفتاب تا ارتفاع آن گفته است. على هذا، ابكار اسم مصدر است چنانكه قاموس تصريح مى‏كند. [مريم:62]، آيه شريفه درباره اهل بهشت است و ظاهرش آن است كه در بهشت بامداد و شام هست اهل تفسير چون به عدم وجود صبح و شام در بهشت يقين كرده‏اند درباره آيه اقوال مختلف اظهار نموده‏اند. فخر رازى در يكى از دو قولش گفته: مراد دوام و عدم انقطاع روزى است يعنى رزق آنها هميشگى است. الميزان فرمايد: ظاهراً مراد توالى و عدم انقطاع است. طبرسى به نقل از مفسّرين و طبرى و مراغى مصرى گفته‏اند: مراد فاصله دو غذاست به معنى چنان كه در دنيا ميان دو غذا فاصله مى‏دادند به همان فاصله در بهشت است اگر گويند: در آيه ديگر آمده [انسان:13]، در آن آفتاب و سردى نمى‏بينند. گوئيم: آيه به صدد بيان نبودن گرما و سرما در بهشت است و اين منافى با وجود صباح و مساء نيست در صافى از حضرت صادق «عليه السلام» نقل شده مردى به او از دردها و تخمه شكايت كرد امام فرمود: صبح و شام بخور و ميان اين دو چيزى نخور زيرا آن مفسد بدن است، نشنيده‏اى كه خدا فرموده: «لَهُمْ رِزْقُهُمْ فيها بُكْرَة وَ عَشيّاً» اين روايت هم به ظاهر مفيد همان مطلب است كه از آيه، استظهار كرديم. با همه اين، آيه قابل دقّت و تأمّل است. بَّكة: [آل عمران:96]، اوّلين خانه‏اى كه براى مردم وضع شده همان است كه در بكّه است. بَكّ در لغت به معنى ازدحام است و بّكه ازدحام است بنابراين چون محلّ بيت و اطراف آن، محل ازدحام براى طواف و استلام و نماز و دعاست، به آن بّكه گفته شده و آن به معنى وصف است نه عَلَم محلّ و اگر جاى ديگر هم محلّ ازدحام باشد مثل جمرات منى به آنها هم بّكه گفته مى‏شود. در الميزان فرموده: مراد از بّكه زمين كعبه است به واسطه ازدحام مردم، بّكه ناميده شده است. طبرسى از امام باقر «عليه السلام» نقل كرده كه بّكه مسجدالحرام است و مكّه تمام حرم. و اين مؤيد مطلب فوق است زيرا مسجد الحرام محل ازدحام است. و گويند: مراد از بّكه، مكّه است ميم آن به باء قلب شده است. محلّ كعبه و محلّ طواف و غيره نيز گفته‏اند.