عبس ١٩

مِنْ‌ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ‌ فَقَدَّرَهُ‌

کپی متن آیه
مِنْ‌ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ‌ فَقَدَّرَهُ‌

ترجمه

او را از نطفه ناچیزی آفرید، سپس اندازه‌گیری کرد و موزون ساخت،

|او را از نطفه‌اى آفريد و موزونش ساخت

از نطفه‌اى خلقش كرد و اندازه مقررش بخشيد.

از آب نطفه (بی قدری بدین صورت زیبا) خلقتش فرمود

از نطفه ای [ناچیز و بی مقدار] آفریده است، پس او را [در ذات، صفات و اندام] اندازه لازم عطا کرد.

از نطفه‌اى آفريد و به اندازه پديد آورد.

او را از نطفه‌ای آفریده است و سر و سامان بخشیده است‌

از نطفه‌اى آفريدش پس به اندازه‌اش نهاد.

او را از نطفه‌ی ناچیزی می‌آفریند و قوّت و قدرت (و جمال و کمال) بدو می‌بخشد.

از نطفه‌ای آفریدش‌. پس اندازه‌ای بخشیدش.

از نطفه بیافریدش پس مقدّر داشتش (اندازه نهادش)

From a sperm drop He created him, and enabled him.

ترتیل:

ترجمه:

عبس ١٨	آیه ١٩	عبس ٢٠
سوره : سوره عبس نزول : ٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قَدَّرَهُ»: قدرت و توانائی بدو داده است. اندازه‌گیری دقیقی در ساختارش به کار رفته است. هر یک از اندامهای او را برای کاری و مناسب با سایر اعضاء آفریده است.

تفسیر

---

• آيات ۱۷ - ۴۲، سوره عبس
• معناى آيه ((قتل الانسان ما اكفره )) و مراد از كفر در آن
• نفى عذر از بشر در كفر ورزيدن و استكبارش ، با بيان حقارت و ناچيزى مبداء خلقت اوو...
• اشاره به عدم منافات اينكه خلقت و تقدير از ناحيه خدا است با مختار بودن انسان
• مراد از اينكه فرمود خدا انسان را اقبار (دفن ) كرد ثم امانه فاقبره
• معناى آيه : ((كلا لما يقض ما امره )) كه متضمن ملامت انسانهاى مبتلا به كفر است
• معناى آيه : ((كلا لما يقض ما امره )) كه متضمن ملامت انسانهاى مبتلا به كفر است
• اشاره به شدت و سختى روز قيامت به نحوى كه انسان حتى از كسان و نزديكانش مىگريزد
• سيماى كفار و اهل شقاوت در قيامت
• (روايتى درباره : ((قتل الانسان ما اكفره ))،جهل ابوبكر و عمر به معناى ((ابا)) شدت روز قيامت و...)

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ «17» مِنْ أَيِّ شَيْ‌ءٍ خَلَقَهُ «18» مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ «19» ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ «20» ثُمَّ أَماتَهُ فَأَقْبَرَهُ «21» ثُمَّ إِذا شاءَ أَنْشَرَهُ «22» كَلَّا لَمَّا يَقْضِ ما أَمَرَهُ «23»

مرگ بر اين انسان (سركش) كه چه ناسپاس است. (مگر خداوند) او را از چه چيز آفريده است. از نطفه‌اى ناچيز آفريدش و سامانش بخشيد. سپس راه (سعادت) را براى او آسان و فراهم نمود. آنگاه او را ميراند و در گورش نهاد. پس هر زمان كه بخواهد او را برانگيزد. هرگز (چنين نيست) كه هنوز آنچه را كه خدا به او فرمان داده، انجام نداده است.

نکته ها

در ميان انواع برخوردهايى كه با مردگان مى‌شود، دفن آنها در گور، شيوه‌اى است كه خداوند به انسان آموخته است. در آيه 31 سوره مائده مى‌خوانيم: «فَبَعَثَ اللَّهُ غُراباً يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوارِي سَوْأَةَ أَخِيهِ» آنگاه كه قابيل در فكر چاره‌جويى و پنهان كردن جسد بى‌جان برادرش هابيل بود، خداوند با فرستادن كلاغى، دفن در خاك را به او آموخت.

پیام ها

1- انسانِ كافر و ناسپاس مورد لعن خداست. «قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ»

2- در شيوه تبليغ گاهى بايد براى گروهى تند سخن گفت. «قُتِلَ الْإِنْسانُ»

3- به آفرينش خود از نطفه ناچيز بنگريد تا از كفر و غرور دست برداريد. «مِنْ‌

جلد 10 - صفحه 387

نُطْفَةٍ خَلَقَهُ»

4- آفرينش انسان تصادفى نيست، بلكه از روى حساب و كتاب و تقدير و اندازه‌گيرى است. «فَقَدَّرَهُ»

5- آفريدن، دليل قدرت و اندازه‌گيرى، دليل حكمت است. «خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ»

6- با آسان بودن راه شناخت حق و پيمودن آن، چرا گروهى بى‌راهه مى‌روند؟

قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ‌ ... ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ‌

7- خداوند با آسان كردن راه تكامل، اتمام حجت كرده است. «ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ»

8- انسان داراى استعدادهاى زيادى است كه با پيمودن راه حق به تكامل مى‌رسد. «ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ»

9- انسان كه مرگ و قبر را مى‌بيند، چرا سرسختى مى‌كند؟ قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ‌ ... ثُمَّ أَماتَهُ فَأَقْبَرَهُ‌

10- تمام كارها در حقيقت منسوب به اوست. «أَماتَهُ فَأَقْبَرَهُ»

11- معاد، جسمانى است. فَأَقْبَرَهُ‌ ... أَنْشَرَهُ‌ يعنى همان را كه در قبر برد، بيرون آورد.

12- با اينكه راه باز و حركت آسان است، امّا گروهى وامانده‌اند. ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ‌ ...

لَمَّا يَقْضِ ما أَمَرَهُ‌

13- توحيد و نبوت و معاد در كنار يكديگر مطرحند. «خَلَقَهُ‌- السَّبِيلَ يَسَّرَهُ‌- أَنْشَرَهُ»

14- زمان وقوع قيامت تنها در اختيار خداست. «إِذا شاءَ أَنْشَرَهُ»

15- انسان از ابتدا تا انتها تحت تدبير و در دست اوست. «خَلَقَهُ‌- أَماتَهُ‌- أَنْشَرَهُ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ «19»

---

«1» مجمع البيان (چ 1403 هج)، ج 5، ص 438 و اصول كافى (چ سوم- 1388 هج). ج 2 كتاب فضل القران، ص 603 روايت 2.

جلد 14 - صفحه 54

مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ‌: از مقدار اندك آب منى بيافريد او را، فَقَدَّرَهُ‌: پس تقدير و آماده ساخت آنچه موجب صلاح اوست، از اعضاء و جوارح و اشكال و هيئات.

يا تقدير نمود او را اطوار مختلفه از نطفه به علقه و مضغه و لحم و عظام تا آنكه تمام خلقت او بر حدّ معلوم از طول و قصر و چشم و گوش و ساير حواسّ و اعضا و مدت عمر و تعيين آن و جميع احوال.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

عَبَسَ وَ تَوَلَّى «1» أَنْ جاءَهُ الْأَعْمى‌ «2» وَ ما يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى «3» أَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّكْرى‌ «4»

أَمَّا مَنِ اسْتَغْنى‌ «5» فَأَنْتَ لَهُ تَصَدَّى «6» وَ ما عَلَيْكَ أَلاَّ يَزَّكَّى «7» وَ أَمَّا مَنْ جاءَكَ يَسْعى‌ «8» وَ هُوَ يَخْشى‌ «9»

فَأَنْتَ عَنْهُ تَلَهَّى «10» كَلاَّ إِنَّها تَذْكِرَةٌ «11» فَمَنْ شاءَ ذَكَرَهُ «12» فِي صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ «13» مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ «14»

بِأَيْدِي سَفَرَةٍ «15» كِرامٍ بَرَرَةٍ «16» قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ «17» مِنْ أَيِّ شَيْ‌ءٍ خَلَقَهُ «18» مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ «19»

ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ «20» ثُمَّ أَماتَهُ فَأَقْبَرَهُ «21» ثُمَّ إِذا شاءَ أَنْشَرَهُ «22» كَلاَّ لَمَّا يَقْضِ ما أَمَرَهُ «23»

ترجمه‌

چهره ترش نمود و روى گرداند

براى آنكه آمد نزد او آن مرد كور

و چه ميدانى تو شايد او پاكيزه شود

يا پند گيرد پس نفع دهد او را پند

امّا كسيكه توانگر شد

پس تو باو متوجه ميشوى‌

و باكى ندارى كه پاكيزه نباشد

و امّا كسيكه آيد نزد تو با آنكه كوشش ميكند

و ميترسد

پس تو از او بامر ديگر مشغول ميشوى‌

نه چنين است همانا آن موجب تذكّر است‌

پس هر كه خواهد متذكّر ميشود بآن‌

در صحيفه‌هائى گرامى داشته شده‌

در مقام بلندى پاكيزه‌

نگاه داشته شده در دست نويسندگان‌

گرامى نيكوكار

لعنت بر انسان كافر چه چيز ايجاب نموده كفر او را

از چه چيز آفريده او را

از نطفه‌اى آفريده او را پس تعيين فرموده اندازه اعضاء او را

پس راه را آسان نموده براى او

پس ميرانده او را پس امر فرموده كه در گورش نهند

پس وقتى كه بخواهد برمى‌انگيزاند او را

نبايد چنين باشد هنوز بجا نياورده آنچه را امر نموده است او را.

تفسير

قمّى ره نقل فرموده كه نازل شد در شأن عثمان و ابن امّ مكتوم و او مؤذن پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بود و كور بود و آمد نزد آنحضرت در وقتى كه اصحاب در خدمت او بودند و عثمان هم بود پس حضرت او را بر عثمان مقدّم داشت و عثمان عبوس شد

---

جلد 5 صفحه 344

و روى از او گرداند و در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه نازل شد در باره مردى از بنى اميّه كه نزد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بود پس ابن امّ مكتوم آمد و آنمرد چون ديد او را تنفّر نمود و جمع آورى كرد خود را و روى ترش نمود و اعراض كرد از توجه باو پس حكايت فرمود خدا اين عمل را و انكار كرد بر او و بنابر اين مفاد آيات شريفه آنستكه روى ترش نمود عثمان و گرداند روى خود را براى آنكه آمد نزد او آنمرد نابينا چه ميدانى تو اى عثمان شايد او خود را پاك و پاكيزه نگهدارد يا پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم متذكّر نمايد او را و او از مواعظ آنحضرت بهره‌مند گردد اين طرز رفتار تو با فقرا است امّا كسيكه ثروتمند باشد پس تو به او رو ميكنى و متصدّى پذيرائى از او ميگردى و او را احترام مينمائى و باك ندارى از آنكه پاك و پاكيزه باشد يا نباشد وقتى كه ثروتمند باشد و خود را مسئول او نميدانى و امّا كسيكه نزد تو آيد با آنكه ميآيد و سعى ميكند در طلب معارف و احكام الهى و او از خدا ميترسد پس تو از او منصرف و بامر ديگرى مشغول ميشوى چون گفته‌اند ابن ام مكتوم براى استماع آيات قرآن آمده بود ولدى الورود اين استدعا را از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نمود و البته نبايد مسلمان چنين كارى را بنمايد قرآن موجب تذكّر است پس هر كس بخواهد متذكّر ميشود بآن و ياد ميگيرد آنرا آنچه ذكر شد در مفاد آيات مستفاد از نقل قمّى ره است و پر واضح است كه اين سلوك با فقرا و اغنيا از اخلاق حميده پيغمبر اكرم كه خداوند او را بخلق عظيم در قرآن ستوده دور است ولى عامّه عميا آنچه را در روايت قمّى ره و مجمع نسبت بعثمان داده شده بود به پيغمبر اكرم نسبت داده‌اند و خطابات و عتابات را متوجه بآنحضرت دانسته‌اند و بعضى از مفسّرين ما هم كه بروايات آنها اعتماد نموده‌اند تبعيّت از آنها كرده‌اند با آنكه در قرآن اسمى از آنحضرت برده نشده و ظاهر آنستكه خطابات متوجه بكسى است كه روى ترش نموده و اعراض كرده در وقت آمدن اعمى نزد او غافل از آنكه آنها حاضرند مقام نبوّت و امامت را تنزّل دهند تا برسد بجائى كه منافات با مطاعن و مظالم ائمه خودشان نداشته باشد و ما قائل بعصمت انبيا و اوصياء هستيم بلكه بايد گفت از پيغمبر ما و اوصياء او ترك اولى هم صادر نشده و اين خطابات و عتابات كه‌

---

جلد 5 صفحه 345

بهر مسلمان شريفى متوجه شود افسرده و ملول ميگردد از خداوند بحبيب خود كه هميشه در مقام تسليت خاطر مبارك او است لابدّ بايد در مقابل امر منكرى العياذ باللّه واقع شده باشد و اعتذاراتى كه در اين مقام شده از قبيل آنكه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مايل بود باسلام اغنياء از قوم خود براى پيشرفت اسلام لذا بآنها اهميّت داد يا ميخواست ابن ام مكتوم را ادب كند چون بى‌ادبى كرده بود و در بين نجواى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با قوم مكرّر مسئلت تلاوت قرآن كرد يا اين سلوك ممنوع نبود و باين آيات ممنوع شد بنظر حقير بى‌وجه است چون بالاخره يا عتاب خداوند بجا بوده و پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مستحق آن يا العياذ باللّه بيجا بوده و پيغمبر منزّه از استحقاق و نميشود بهيچ يك قائل شد اين است كه من ميگويم در تفسير قرآن بايد از اقوال اغيار چشم پوشيد و بائمه اطهار مراجعه نمود تو خواه از سخنم پند گير و خواه ملال خداوند بعد از آن فرموده قرآن در صحف و كتب مكرّمه معظّمه است در مقام مرفوع كه لوح محفوظ الهى است و قمّى ره نقل فرموده كه نزد خدا است و منزّه و مطهّر است از ايادى شياطين در دست كرام الكاتبين و ملائكه مقرّبين و انبياء و مرسلين كه سفراء الهى هستند و قمّى ره نقل فرموده در دست ائمه عليهم السلام است و در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه حافظ قرآن و عامل بآن باسفراء كرام برره هستند كه مراد از آنها ظاهرا مكرّم از معاصى و نيكوكارانند لعنت بر آدم مشرك و نيست و نابود باد چه قدر كفران نعمت مينمايد كه كافر ميشود يا معلوم نيست چه موجب شده كه از خداى يگانه صرف نظر نموده در مقابل بت سجده ميكند و چرا بايد تكبر كند خوب است ملاحظه كند كه از چه چيز خدا خلق فرموده او را از نطفه پليد پست آفريده پس تقدير فرموده اعضاء و اجزاء و اشكال و اطوار آنرا بر طبق حكمت و مصلحت تا انسان كامل شده پس آسان فرموده بر او به ارائه دادن باو راه خير و سعادت ابدى را بتوسط انبيا و اوليا و علما و صلحا پس ميرانده و حكم بدفن او فرموده براى نيل بنعيم ابدى و محفوظ ماندن جسد او از درندگان و متأذّى نشدن مردمان از بوى او پس هر وقت بخواهد زنده ميكند او را و از قبر بيرون ميآورد براى حساب و جزاى اعمال نبايد آدمى اينطور

---

جلد 5 صفحه 346

باشد كه شكر نعمتهاى خدا را بجا نياورد از زمان آدم ابو البشر تا حال هنوز شخصى پيدا نشده كه بتمام وظائف خود كاملا عمل نمايد و حقّ شكر نعمت خدا را بجا آورد چون هيچ كس خالى از قصور و تقصير نبوده مگر آنكه خداوند خودش او را حفظ فرموده و بسعادت ابدى رسانده باشد و محتمل است مراد از جمله اخيره فقط آن انسان كافر باشد كه در تمام عمر خود امر الهى را اطاعت ننموده است و اللّه اعلم بمراده.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

مِن‌ نُطفَةٍ خَلَقَه‌ُ فَقَدَّرَه‌ُ «19»

يك‌ نطفه‌ ‌را‌ بچه‌ پايه‌ ‌از‌ رشد و قوت‌ و عقل‌ و شعور و ادراك‌ رسانيد ‌پس‌ ‌از‌ طي‌ ‌اينکه‌ مراحل‌ بحد بلوغ‌ ‌که‌ رسيديد راه‌ سعادت‌ و رستگاري‌ و نجات‌ ‌از‌ عذاب‌ و نائل‌ شدن‌ بمثوبات‌ جنت‌ ‌را‌ خداوند بكمال‌ سهولت‌ ‌در‌ دسترس‌ ‌شما‌ قرار داد بارسال‌ انبياء و انزال‌ كتب‌ و بيان‌ احكام‌ و بشارات‌ و انذارها و مواعظ و نصايح‌ ‌که‌ مفاد:

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 19)- «او را از نطفه ناچیزی آفرید، و سپس اندازه‌گیری کرد و موزون ساخت» (من نطفة خلقه فقدره).

دقت در آفرینش انسان از نطفه و اندازه‌گیری تمام ابعاد وجودی او،

ج5، ص410

اعضاء پیکرش، استعدادهایش و نیازهایش خود بهترین دلیل برای خداشناسی و معرفة اللّه است.

و چه بزرگ است آن خدائی که این موجود ضعیف را این همه قدرت و توانائی بخشید که می‌تواند آسمان و زمین و اعماق دریاها را جولانگاه خود قرار دهد، و همه نیروهای محیط خود را مسخر فرمان خویش سازد.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، آفریننده انسان ها است. (خلقه)

۲ - انسان ها، از نطفه آفریده شده اند. (من نطفة خلقه)

۳ - نطفه در مقایسه با جسم کامل انسان، ناچیز و غیر قابل توجّه است. (من نطفة خلقه) نکره بودن «نطفة» مفید تحقیر است. بى اهمیت خواندن نطفه - با وجود حیرت آور بودن بافت آن - بیانگر اهمیت جسم کامل انسان است که در مقایسه با آن، تمام ویژگى هاى نطفه هیچ انگاشته مى شود.

۴ - توجّه انسان به پیدایش او از نطفه اى ناچیز، بازدارنده وى از کفرورزى به خداوند و قدرت او و مایه باور به معاد است. (ما أکفره ... من نطفة خلقه)

۵ - توجّه انسان به دوران نطفه بودن و ناتوانى هاى خویش در آغاز پیدایش، از میان برنده احساس بى نیازى از رهنمودهاى خداوند است. (أمّا من استغنى ... من أىّ شىء خلقه . من نطفة خلقه)

۶ - توانمندى هاى انسان و ویژگى هاى جسمى، اخلاقى و رفتارى او، داراى میزانى تعیین شده از سوى خداوند (فقدّره) حدّ نهایى و اندازه هر چیزى را «قدر» آن مى گویند (مقاییس اللغة). بنابراین، تقدیر; یعنى، اندازه و مقدار چیزى را مشخص ساختن.

۷ - خداوند، در پى آفرینش انسان از نطفه، او را توانمند و مهیّا براى رسیدن به مصلحت هاى خویش قرار داد. (من نطفة خلقه فقدّره) برخى از اهل لغت، ضمن بر شمردن معانى متعددى براى «تقدیر»، دقّت و تفکر در متعادل ساختن امور و مهیّا ساختن آنها را، از جمله معانى آن قرار داده اند (لسان العرب). «فاء» در «فقدّره» گویاى این است که مهیّا شدن انسان براى مصالح خویش، از آثار و پیامدهاى سیستم خلقت او است.

موضوعات مرتبط

• انسان: استعدادهاى انسان ۷; انسان از نطفه ۲; تقدیر استعدادهاى انسان ۶; تقدیر صفات جسمانى انسان ۶; تقدیر عمل انسان ۶; خالق انسان ها ۱; عنصر خلقت انسان ۲، ۴; قدرت انسان ۷; مصالح انسان ۷; ویژگیهاى خلقت انسان ها ۷
• ایمان: ایمان به معاد ۴; زمینه ایمان ۴
• بدن: اهمیت بدن ۳
• خدا: خالقیت خدا ۱، ۷; مقدرات خدا ۶
• ذکر: آثار ذکر خلقت انسان ۴، ۵; آثار ذکر عجز انسان ۵
• کفر: موانع کفر ۴
• نطفه: بى ارزشى نطفه ۳; نقش نطفه ۲
• هدایت: موانع بى نیازى از هدایت ۵