ق ٣٩: تفاوت میان نسخه‌ها
(QRobot edit) |
(افزودن جزییات آیه) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::فَاصْبِر|فَاصْبِرْ]] [[کلمه غیر ربط::فَاصْبِر| ]] [[شامل این ریشه::صبر| ]][[ریشه غیر ربط::صبر| ]][[شامل این ریشه::ف| ]][[ریشه غیر ربط::ف| ]][[شامل این کلمه::عَلَى|عَلَى]] [[شامل این ریشه::على| ]][[شامل این کلمه::مَا|مَا]] [[شامل این ریشه::ما| ]][[شامل این کلمه::يَقُولُون|يَقُولُونَ]] [[کلمه غیر ربط::يَقُولُون| ]] [[شامل این ریشه::قول| ]][[ریشه غیر ربط::قول| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::سَبّح|سَبِّحْ]] [[کلمه غیر ربط::سَبّح| ]] [[شامل این ریشه::سبح| ]][[ریشه غیر ربط::سبح| ]][[شامل این کلمه::بِحَمْد|بِحَمْدِ]] [[کلمه غیر ربط::بِحَمْد| ]] [[شامل این ریشه::ب| ]][[ریشه غیر ربط::ب| ]][[شامل این ریشه::حمد| ]][[ریشه غیر ربط::حمد| ]][[شامل این کلمه::رَبّک|رَبِّکَ]] [[کلمه غیر ربط::رَبّک| ]] [[شامل این ریشه::ربب| ]][[ریشه غیر ربط::ربب| ]][[شامل این ریشه::ک| ]][[ریشه غیر ربط::ک| ]][[شامل این کلمه::قَبْل|قَبْلَ]] [[شامل این ریشه::قبل| ]][[شامل این کلمه::طُلُوع|طُلُوعِ]] [[کلمه غیر ربط::طُلُوع| ]] [[شامل این ریشه::طلع| ]][[ریشه غیر ربط::طلع| ]][[شامل این کلمه::الشّمْس|الشَّمْسِ]] [[کلمه غیر ربط::الشّمْس| ]] [[شامل این ریشه::شمس| ]][[ریشه غیر ربط::شمس| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::قَبْل|قَبْلَ]] [[شامل این ریشه::قبل| ]][[شامل این کلمه::الْغُرُوب|الْغُرُوبِ]] [[کلمه غیر ربط::الْغُرُوب| ]] [[شامل این ریشه::غرب| ]][[ریشه غیر ربط::غرب| ]]'''}} | {{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::فَاصْبِر|فَاصْبِرْ]] [[کلمه غیر ربط::فَاصْبِر| ]] [[شامل این ریشه::صبر| ]][[ریشه غیر ربط::صبر| ]][[شامل این ریشه::ف| ]][[ریشه غیر ربط::ف| ]][[شامل این کلمه::عَلَى|عَلَى]] [[شامل این ریشه::على| ]][[شامل این کلمه::مَا|مَا]] [[شامل این ریشه::ما| ]][[شامل این کلمه::يَقُولُون|يَقُولُونَ]] [[کلمه غیر ربط::يَقُولُون| ]] [[شامل این ریشه::قول| ]][[ریشه غیر ربط::قول| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::سَبّح|سَبِّحْ]] [[کلمه غیر ربط::سَبّح| ]] [[شامل این ریشه::سبح| ]][[ریشه غیر ربط::سبح| ]][[شامل این کلمه::بِحَمْد|بِحَمْدِ]] [[کلمه غیر ربط::بِحَمْد| ]] [[شامل این ریشه::ب| ]][[ریشه غیر ربط::ب| ]][[شامل این ریشه::حمد| ]][[ریشه غیر ربط::حمد| ]][[شامل این کلمه::رَبّک|رَبِّکَ]] [[کلمه غیر ربط::رَبّک| ]] [[شامل این ریشه::ربب| ]][[ریشه غیر ربط::ربب| ]][[شامل این ریشه::ک| ]][[ریشه غیر ربط::ک| ]][[شامل این کلمه::قَبْل|قَبْلَ]] [[شامل این ریشه::قبل| ]][[شامل این کلمه::طُلُوع|طُلُوعِ]] [[کلمه غیر ربط::طُلُوع| ]] [[شامل این ریشه::طلع| ]][[ریشه غیر ربط::طلع| ]][[شامل این کلمه::الشّمْس|الشَّمْسِ]] [[کلمه غیر ربط::الشّمْس| ]] [[شامل این ریشه::شمس| ]][[ریشه غیر ربط::شمس| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::قَبْل|قَبْلَ]] [[شامل این ریشه::قبل| ]][[شامل این کلمه::الْغُرُوب|الْغُرُوبِ]] [[کلمه غیر ربط::الْغُرُوب| ]] [[شامل این ریشه::غرب| ]][[ریشه غیر ربط::غرب| ]]'''}} | ||
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed" | |||
!کپی متن آیه | |||
|- | |||
|فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ | |||
|} | |||
'''ترجمه ''' | '''ترجمه ''' | ||
<tabber> | <tabber> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
|-|صادقی تهرانی=پس بر آنچه می‌گویند صبر کن و پیش از برآمدن آفتاب و پیش از غروب با ستایش پروردگارت تسبیح گوی. | |-|صادقی تهرانی=پس بر آنچه می‌گویند صبر کن و پیش از برآمدن آفتاب و پیش از غروب با ستایش پروردگارت تسبیح گوی. | ||
|-|معزی=پس شکیبا شو بر آنچه گویند و تسبیح گوی به سپاس پروردگار خویش پیش از برآمدن خورشید و پیش از فرورفتن | |-|معزی=پس شکیبا شو بر آنچه گویند و تسبیح گوی به سپاس پروردگار خویش پیش از برآمدن خورشید و پیش از فرورفتن | ||
|-|</tabber>< | |-|english=<div id="qenag">So endure what they say, and proclaim the praises of your Lord before the rising of the sun, and before sunset.</div> | ||
|-|</tabber> | |||
<div class="audiotable"> | |||
<div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/050039.mp3"></sound></div> | |||
<div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/050039.mp3"></sound></div> | |||
</div> | |||
{{آيه | سوره = سوره ق | نزول = [[نازل شده در سال::5|٥ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::39|٣٩]] | قبلی = ق ٣٨ | بعدی = ق ٤٠ | کلمه = [[تعداد کلمات::14|١٤]] | حرف = }} | {{آيه | سوره = سوره ق | نزول = [[نازل شده در سال::5|٥ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::39|٣٩]] | قبلی = ق ٣٨ | بعدی = ق ٤٠ | کلمه = [[تعداد کلمات::14|١٤]] | حرف = }} | ||
===معنی کلمات و عبارات=== | ===معنی کلمات و عبارات=== | ||
| خط ۳۳۳: | خط ۳۴۱: | ||
[[رده:ایمان به پیروزى حق]][[رده:آثار تسبیح]][[رده:آثار تسبیح خدا]][[رده:تسبیح خدا]][[رده:تسبیح خدا قبل از صبح]][[رده:تسبیح خدا قبل از مغرب]][[رده:زمینه تسبیح خدا]][[رده:وقت تسبیح خدا]][[رده:آثار حمد خدا]][[رده:زمینه حمد خدا]][[رده:آثار الوهیت خدا]][[رده:توصیه هاى خدا]][[رده:صبر در تبلیغ دین]][[رده:آثار ذکر قاهریت خدا]][[رده:آداب ذکر خدا]][[رده:تهلیل]][[رده:ذکر خدا در صبح]][[رده:ذکر خدا در مغرب]][[رده:وقت ذکر خدا]][[رده:صبر در رهبرى]][[رده:اهمیت صبر]][[رده:توصیه به صبر]][[رده:زمینه صبر]][[رده:آثار عبادت خدا]][[رده:عوامل تکامل عبادت]][[رده:آثار سخنان باطل کافران]][[رده:صبر بر سخنان کافران]][[رده:مبارزه با کافران]][[رده:صبر در مبارزه]][[رده:تکلیف محمد]][[رده:توصیه به محمد]][[رده:صبر محمد]][[رده:عوامل اذیت محمد]][[رده:عوامل رنج محمد]][[رده:نماز صبح]][[رده:نماز عصر]] | [[رده:ایمان به پیروزى حق]][[رده:آثار تسبیح]][[رده:آثار تسبیح خدا]][[رده:تسبیح خدا]][[رده:تسبیح خدا قبل از صبح]][[رده:تسبیح خدا قبل از مغرب]][[رده:زمینه تسبیح خدا]][[رده:وقت تسبیح خدا]][[رده:آثار حمد خدا]][[رده:زمینه حمد خدا]][[رده:آثار الوهیت خدا]][[رده:توصیه هاى خدا]][[رده:صبر در تبلیغ دین]][[رده:آثار ذکر قاهریت خدا]][[رده:آداب ذکر خدا]][[رده:تهلیل]][[رده:ذکر خدا در صبح]][[رده:ذکر خدا در مغرب]][[رده:وقت ذکر خدا]][[رده:صبر در رهبرى]][[رده:اهمیت صبر]][[رده:توصیه به صبر]][[رده:زمینه صبر]][[رده:آثار عبادت خدا]][[رده:عوامل تکامل عبادت]][[رده:آثار سخنان باطل کافران]][[رده:صبر بر سخنان کافران]][[رده:مبارزه با کافران]][[رده:صبر در مبارزه]][[رده:تکلیف محمد]][[رده:توصیه به محمد]][[رده:صبر محمد]][[رده:عوامل اذیت محمد]][[رده:عوامل رنج محمد]][[رده:نماز صبح]][[رده:نماز عصر]] | ||
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره ق ]] | [[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره ق ]] | ||
{{#seo: | |||
|title=آیه 39 سوره ق | |||
|title_mode=replace | |||
|keywords=آیه 39 سوره ق,ق 39,فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ,ایمان به پیروزى حق,آثار تسبیح,آثار تسبیح خدا,تسبیح خدا,تسبیح خدا قبل از صبح,تسبیح خدا قبل از مغرب,زمینه تسبیح خدا,وقت تسبیح خدا,آثار حمد خدا,زمینه حمد خدا,آثار الوهیت خدا,توصیه هاى خدا,صبر در تبلیغ دین,آثار ذکر قاهریت خدا,آداب ذکر خدا,تهلیل,ذکر خدا در صبح,ذکر خدا در مغرب,وقت ذکر خدا,صبر در رهبرى,اهمیت صبر,توصیه به صبر,زمینه صبر,آثار عبادت خدا,عوامل تکامل عبادت,آثار سخنان باطل کافران,صبر بر سخنان کافران,مبارزه با کافران,صبر در مبارزه,تکلیف محمد,توصیه به محمد,صبر محمد,عوامل اذیت محمد,عوامل رنج محمد,نماز صبح,نماز عصر,آیات قرآن سوره ق | |||
|description=فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ | |||
|image=Wiki_Logo.png | |||
|image_alt=الکتاب | |||
|site_name=الکتاب | |||
}} | |||
نسخهٔ ۱ دی ۱۳۹۹، ساعت ۰۵:۴۲
| کپی متن آیه |
|---|
| فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ |
ترجمه
| ق ٣٨ | آیه ٣٩ | ق ٤٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَاصْبِرْ عَلی ...»: (نگا: طه / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ اذْکُرْ رَبَّکَ فِي نَفْسِکَ... (۲)
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ... (۰) فَقَضَاهُنَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي... (۰)
نزول
شأن نزول آیات ۳۸ و ۳۹:
ابن عباس گوید: یهودیان نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آمدند و درباره خلقت آسمانها و زمین از وى سؤال کردند. پیامبر فرمود: خداوند زمین را روز دوشنبه خلق نمود.[۱]
و نیز گویند روز یکشنبه و دوشنبه خلق نمود[۲] و کوه‌ها و آنچه در آنست روز سه‌شنبه خلق نمود و درخت و نباتات و آب و ارزاق را روز چهارشنبه خلق فرمود[۳] و نیز گویند شهرها و آبادى ها را نیز در این روز خلق کرد[۴] و آسمانها را روز پنج‌شنبه آفرید و ستارگان و ماه و آفتاب و فرشتگان را در روز جمعه آفرید.
سپس یهود پرسیدند: یا محمد پس از این خلقت و آفرینش، خداوند به چه کارى پرداخت؟ پیامبر آیه «ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ» را قرائت فرمود یعنى سپس به استیلاى بر عرش که حاکى از قوت و قدرت بى‌پایان خداوند است، پرداخت.
یهودیان گفتند: در این صورت کار خداوند در این مرحله پایان یافت و روز شنبه را به استراحت پرداخت و بر عرش خود تکیه زد تا رفع خستگى نماید. پیامبر پس از گفتار یهود در خشم شد و غضبناک گردید و خداوند براى رد گفتار یهودیان این آیات را نازل فرمود.[۵]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ «39» وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبارَ السُّجُودِ «40»
پس بر آنچه (مخالفان) مى‌گويند، شكيبا باش و پيش از طلوع خورشيد و پيش از غروب، پروردگارت را با سپاس و ستايش، تنزيه كن. و پاره‌اى از شب را به تسبيح او بپرداز وبه دنبال سجده‌ها (نيز خدا را تسبيح‌گوى).
«1». بقره، 117.
«2». آل‌عمران، 191.
«3». ذاريات، 47.
«4». قمر، 49.
«5». سجده، 7.
جلد 9 - صفحه 232
نکته ها
اسلام، در شادى و غم، به تسبيح خداوند فرمان داده است:
در شادى: إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ ... فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ ... «1»
در غم: فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ ...
شبيه اين دو آيه را در سوره طه آيه 130 مى‌خوانيم: «فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ»
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله گاهى از سخنان ياوه مشركان، سينه‌اش تنگ مى‌شد. «وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِما يَقُولُونَ» «2» لذا خداوند به او فرمان صورى مى‌دهد «فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ»
برخى از عقايد باطل و گفته‌هاى نارواى مشركان در قرآن نقل شده است، از جمله:
- آنان براى خداوند فرزند و شريك پذيرفته و بت‌ها را واسطه فيض و شفيع مى‌پنداشتند.
- آنان درباره‌ى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله كلمات ساحر، كاهن، شاعر، دست‌پرورده و مجنون مى‌گفتند.
لذا خداوند در اين آيات به شكيبايى فرمان داده و راه ايستادگى در برابر مخالفان را، ذكر و ياد خدا بر شمرده است.
در قرآن معمولًا تسبيح همراه با حمد الهى آمده است كه شايد به اين نكته اشاره دارد كه انسان وقتى خود را ناقص و خدا را كامل مى‌بيند، او را تسبيح مى‌كند و چون خداوند نقص او را به كمال تبديل مى‌كند، حمد او را مى‌گويد. «سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ»
از هيجده مرتبه‌اى كه خدا فرمان صبر به پيامبر مى‌دهد، چهار مرتبه صبر در برابر سخنان ياوه است كه در سوره‌هاى طه آيه 130، ص آيه 17، مزّمل آيه 10 و ق آيه (39) آمده است.
به گفته ابن‌عباس، مراد از قبل از طلوع، نماز صبح و قبل از غروب، نماز ظهر و عصر است و مقصود از «مِنَ اللَّيْلِ» نماز مغرب و عشا و مراد از «أَدْبارَ السُّجُودِ» نمازهاى نافله است. «3»
امام باقر عليه السلام فرمود: مراد از «أَدْبارَ السُّجُودِ»، دو ركعت نافله پس از نماز مغرب است. «4»
«1». نصر، 1- 3.
«2». حجر، 97.
«3». تفسير مراغى.
«4». وسائل، ج 4، ص 73.
جلد 9 - صفحه 233
امام صادق عليه السلام در ذيل آيه «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها» فرمودند:
در وقت صبح و شام ده مرتبه بگو: «لا اله الا الله وحده لا شريك له و له الملك و له الحمد يحيى و يميت و هو على كل شىء قدير». «1»
اوقات عبادت در اسلام براساس علائم طبيعى همچون حالات ماه و خورشيد است كه در دسترس همگان است. «قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها»
پیام ها
1- توجّه به قدرت خداوند، سبب صبر و استقامت در برابر ناملايمات مى‌گردد.
لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ ... فَاصْبِرْ ...
2- ارشاد و هدايت و تبليغ و تعليم، به صبر و پشتكار نياز دارد. «فَاصْبِرْ»
3- انبيا، با تذكّر و سفارش الهى راه هدايت را پيش مى‌برند. «فَاصْبِرْ»
4- صبر در مقابل زخم زبان و نيش و نوش‌ها، حتى براى پيامبر طاقت‌فرساست لذا خداوند به آن توصيه مى‌كند. «فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ»
5- عامل و پشتوانه صبر، ياد خداست. فَاصْبِرْ ... وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ
6- تسبيح خداوند بايد همراه با ستايش او باشد. تنزيه او از عيب‌ها كافى نيست، حمد و ستايش نيز لازم است. «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ»
7- ربوبيّت خدا، انگيزه‌ى ستايشِ ما و ستايش ما، عامل رشد ماست. «بِحَمْدِ رَبِّكَ»
8- تسبيح و تنزيه خداوند، بر حمد و ستايش او مقدّم است. «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ»
9- براى عبادت و دعا، بعضى از زمان‌ها اولويّت دارند. قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ ...
10- انسان براى تكامل معنوى، به تكرار و تداوم عبادت نياز دارد. «قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ. وَ مِنَ اللَّيْلِ»
11- پيروان پيامبر، بخشى از شب را به عبادت مى‌پردازند. «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ» 12- علاوه بر اذكار و نمازهاى واجب، نمازها و اذكار مستحب نيز مورد سفارش
«1». تفسير مجمع البيان.
جلد 9 - صفحه 234
خداوند است. «وَ أَدْبارَ السُّجُودِ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ (39)
شأن نزول: مشركان قريش منكر وحدانيت الهى و بعث و نشور بودند، نسبت ناشايسته به حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله مى‌دادند: سحر و شعر و جنون؛ آيه
«1» بحار الانوار ج 57 ص 76 و 77 روايت 52 بنقل از علل الشرايع.
جلد 12 - صفحه 244
در تسليت خاطر مبارك حضرت نازل شد:
فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ: پس صبر نما بر آنچه مى‌گويند معاندان كه ما قادريم بر خلق جميع اشياء و بر بعث و جزا دادن ايشان، وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ: و تنزيه نما به ستايش پروردگار تو بر آنچه انعام فرموده، يعنى بايد كه نماز تو مشتمل بر حمد باشد، قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ: پيش از برآمدن آفتاب كه وقت نماز صبح است، وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ: و پيش از غروب كردن آفتاب كه وقت نماز ظهر و عصر است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ غَيْرَ بَعِيدٍ (31) هذا ما تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ (32) مَنْ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنِيبٍ (33) ادْخُلُوها بِسَلامٍ ذلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ (34) لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فِيها وَ لَدَيْنا مَزِيدٌ (35)
وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشاً فَنَقَّبُوا فِي الْبِلادِ هَلْ مِنْ مَحِيصٍ (36) إِنَّ فِي ذلِكَ لَذِكْرى لِمَنْ كانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَ هُوَ شَهِيدٌ (37) وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ (38) فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ (39) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبارَ السُّجُودِ (40)
ترجمه
و نزديك كرده شود بهشت براى پرهيزكاران با آنكه دور نيست
گويند اينست آنچه كه وعده داده ميشديد براى هر بازگشت كننده نگاه دارنده خود
كسيكه بترسد از خدا با آنكه غائب است و بيايد با دل بازگشته بحق گويند
داخل شويد در آن بسلامتى آن روز جاودانى است
براى ايشان است آنچه ميخواهند در آن و نزد ما زيادتى است
و چه بسيار هلاك كرديم پيش از اينها اهل زمانهائى را كه آنها شديدتر بودند از اينان در قوّت و توانگرى پس تجسّس كردند در بلدها آيا هيچ گريزگاهى باشد براى آنان
همانا در اين هر آينه تذكر و پندى است براى هر كه باشد براى او قلب يا فرا دارد گوش را با آنكه خود شاهد و حاضر است
و بتحقيق آفريديم آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است در شش روز و نرسيد ما را هيچ رنجى
پس صبر كن بر آنچه ميگويند و تسبيح گوى با حمد پروردگارت پيش از طلوع آفتاب و پيش از غروب
و پاره‌اى از شب پس تسبيح گوى او را و در
جلد 5 صفحه 58
تعقيبات نماز.
تفسير
خداوند متعال معمولا بعد از ذكر احوال جهنّم بيان اوصاف بهشت را ميفرمايد و اينجا باين تقريب فرموده كه بهشت نزديك كرده ميشود باهل تقوى بتأييد الهى با آنكه نزديك بايشان است بعمل خودشان و گفته‌اند در قيامت نزديك ميشود بآنان بطوريكه حور و قصور و نعيم مقيم آن را مشاهده مينمايند و اين نزديك شدن بهشت و وصول بنعيم آن دور نيست از آنها چون محقق الوقوع است و مشتقى براى ايشان ندارد و قمّى ره نقل فرموده كه مراد آنستكه زينت داده ميشود بزودى در هر حال خدا ميفرمايد اين بهشت با نعيم آن آنستكه وعده داده ميشويد شما اهل تقوى كه همگى اهل رجوع و بازگشت و توبه و انابه بدرگاه خدا و نگهدار خود از معاصى و حافظ حدود الهى هستيد داخل شويد بسلامتى باسلام و تحيّت و اكرام ملائكه در بهشت امروز روز خلود در نعمت جاويد و رحمت بى‌پايان الهى است هر چه بخواهند از نعمت و عزّت و حشمت و مكنت و مأكول و مشروب و ملبوس و ملموس و مأنوس براى ايشان آماده و مهيّا است و در نزد خدا است علاوه بر اينها آنچه چشم آنها نديده و گوششان نشنيده و بخاطرشان خطور نكرده از لذائذ و قمّى ره نقل فرموده كه آن نظر برحمت خدا است و باز خدا متذكّر فرموده كفّار مكّه را باحوال امم سابقه كه مكرّر بيان شده از قبيل قوم عاد و ثمود كه بمراتب اقوى و نيرومندتر از آنها بودند و بعد از بروز عذاب هر قدر تجسّس و تفحص و كاوش نمودند در بلاد اطراف خودشان مفرّ و مخلصى از عذاب الهى نبود براى آنها اينمعنى بنظر حقير رسيده چون اصل نقب بمعناى بحث و كاوش و تنقيب در بلاد گريزان گشتن در آنها است ولى مفسّرين فرموده‌اند مراد سير در بلاد و گشودن طرق و شوارع است بقوّت و قدرتيكه داشتند و تصرف در آنها و نيافتن چاره‌اى براى مرگ و در اين قبيل وقايع تذكّر و تنبه و موعظه و ارشاد است براى صاحبان قلب سليم و عقل مستقيم كه در امور فكر ميكنند و با دل پاك ميفهمند و مى‌يابند يا براى كسانيكه بمواعظ علما و دانشمندان صاحب نظر درست گوش ميدهند و خودشان را حاضر براى فهميدن و عمل نمودن مينمايند و خداوند آسمانها و زمين و موجودات
جلد 5 صفحه 59
بين آن دو را در شش روز خلق فرموده و بيان آن مفصّل و مكرّر گوشزد شده است و بعد از آن خداوند بهيچ وجه خسته و مانده و رنجور نگرديده و اين جمله براى ردّ يهود است كه ميگفتند خدا روز يكشنبه شروع بخلق عالم فرمود و جمعه فارغ شد و شنبه در عرش دراز كشيد و خستگى در كرد و در بعضى اخبار اظهار آنها اين اعتقاد را نزد پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم ذكر شده و آنكه اين آيه در ردّ آنها نازل شده است و در خاتمه امر فرموده است پيغمبر خود را بصبر و بردبارى در برابر اقوال و عقائد ناحق نارواى كفّار راجع باوصاف ربوبى و تنزيه نمودن او را از آنچه لايق بذات مقدّس حق نيست از تشبيه بخلق و غيره و حمد و شكر نمودن بر نعمت حق شناسى و حق‌گوئى و ساير محامد و انعامات در دو وقت فضيلت آن كه صبح و عصر است قبل از شروع بكار و بعد از فراغ از آن و مقدارى از شب و در تعقيبات نمازها يا تعقيب نماز چون ادبار بكسر نيز قرائت شده و بر حسب معنى تفاوتى ندارد چون مراد جنس است و در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه در جواب سؤال از اين آيه فرمود مقصود آنستكه صبح و شام ده مرتبه بگويد لا اله الا اللّه وحده لا شريك له له الملك و له الحمد يحيى و يميت و هو على كلّ شىء قدير و در بعضى از روايات ادبار السجود بنافله مغرب و در بعضى بنماز وتر تفسير شده و شايد مقصود تسبيح خدا است بعد از نماز در شب خواه در ضمن نافله مرتّبه باشد كه فرد اكمل است خواه نباشد كه از آن به تعقيب تعبير ميشود و اللّه و اوليائه اعلم بمراده و احكامه.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَاصبِر عَلي ما يَقُولُونَ وَ سَبِّح بِحَمدِ رَبِّكَ قَبل‌َ طُلُوعِ الشَّمس‌ِ وَ قَبل‌َ الغُرُوب‌ِ (39) وَ مِنَ اللَّيل‌ِ فَسَبِّحه‌ُ وَ أَدبارَ السُّجُودِ (40)
پس صبر كن اي رسول محترم بر آنچه اينکه كفار و مشركين ميگويند و تسبيح كن بضميمه حمد پروردگارت را پيش از طلوع آفتاب و پيش از غروب و يك قسمت از شب را پس تسبيح كن و اطراف سجده‌ها را فَاصبِر عَلي ما يَقُولُونَ از اينكه نسبت ميدهند كذب و افترا و سحر و جنون و ساير مزخرفات آنها را که
«الصبر مفتاح الفرج»
- إِنَّما يُوَفَّي الصّابِرُون‌َ أَجرَهُم بِغَيرِ حِساب‌ٍ زمر، آيه 13 اينها بعقوبات خود ميرسند.
وَ سَبِّح بِحَمدِ رَبِّكَ قَبل‌َ طُلُوعِ الشَّمس‌ِ که در بعض اخبار دارد مراد
جلد 16 - صفحه 258
صلوة فجر است بين الطلوعين و تسبيح دو اطلاق دارد بمعني خاص سبحان اللّه.
و بمعني عام که مطلق اذكار را تسبيح ميگويند مثل تسبيح فاطمه (ع) و باين معني اطلاق بر صلوة ميشود چون مشتمل بر اذكار است ذكر ركوع سجده تسبيحات اربعه تشهد تكبيرات قنوت و در بعض اخبار است: ده مرتبه ذكر
لا اله الا اللّه وحده لا شريك له له الملك و له الحمد يحيي و يميت و هو علي کل شي‌ء قدير
بمعني اول وجوبي است و بمعني دوم ندبي و بمعني عام مطلق الرجحان.
وَ قَبل‌َ الغُرُوب‌ِ بمعني اول صلوة ظهر و عصر و بمعني ثاني همان ذكر ده مرتبه.
وَ مِنَ اللَّيل‌ِ فَسَبِّحه‌ُ بمعني اول صلوة مغرب و عشاء و بمعني دوم ذكر وَ أَدبارَ السُّجُودِ نوافل شبانه روزي ظهر و عصر و صبح قبل الفريضه و مغرب و عشا بعد الفريضه و صلوة ليل و شفع و وتر، يا مطلق اذكار در اوقات مذكوره، و معني ادبار السجود يعني پي در پي در دبر يكديگر.
اقول: از اينکه جمله ادبار السجود ميتوان گفت که مراد همان معني اول است که صلوات فرائض و نوافل باشد و ادبار سجود صلوة ليل است که بر پيغمبر واجب بود و امر هم امر وجوبي است چون عطف به فاصبر است که وجوب صبر باشد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 39)- بعد از ذکر دلائل مختلف معاد و ترسیم صحنه‌های مختلفی از قیامت چون به هر حال گروهی تسلیم حق نیستند و لجاجت و پا فشاری بر باطل دارند پیامبر صلّی اللّه علیه و اله را مخاطب قرار داده، می‌گوید: «در برابر آنچه آنها می‌گویند شکیبا باش» (فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ).
چرا که تنها با نیروی صبر و استقامت می‌توان بر این مشکلات پیروز شد، و توطئه‌های دشمن را درهم شکست، و نسبتهای ناروای آنها را در مسیر حق تحمل کرد.
و از آنجا که صبر و استقامت نیاز به پشتوانه‌ای دارد، و بهترین پشتوانه یاد خدا و ارتباط با مبدأ علم و قدرت جهان آفرین است در دنبال این دستور می‌افزاید:
«و پیش از طلوع آفتاب و پیش از غروب تسبیح و حمد پروردگارت را به جا آور» (وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ).
نکات آیه
۱ - دعوت پیامبر(ص) از سوى خداوند، به صبر در برابر گفتار نارواى کافران (فاصبر على ما یقولون)
۲ - توجّه به قاهر بودن خدا، مقتضى اطمینان به غلبه حق و پایدارى در برابر هجوم کافران علیه دین (فاصبر على ما یقولون) «فاء» در «فاصبر» لزوم صبر را متفرع بر مطالب آیات پیشین کرده است. در آن آیات، از قدرت الهى بر نابودى کافران و نیز اعاده آنان در قیامت براى حساب رسى، سخن به میان آمده است.
۳ - گفتار نارواى کافران علیه دین، مایه رنج و اذیت پیامبر(ص) (فاصبر على ما یقولون)
۴ - مقام تبلیغ دین و رهبرى امت، نیازمند صبر و شکیبایى (فاصبر على ما یقولون)
۵ - پیامبر(ص)، مأمور تسبیح و ستایش پروردگار، قبل از طلوع خورشید و قبل از غروب آن (و سبّح بحمد ربّک قبل طلوع الشمس و قبل الغروب)
۶ - تسبیح و ستایش (عبادت) پروردگار، زمینه استوارى روح و دستیابى به صبر در برابر ناگوارى ها* (فاصبر على ما یقولون و سبّح بحمد ربّک) از ارتباط «سبّح بحمد ربّک» با «فاصبر...»، مى توان تأثیر عبادت در تکامل روح و استوارى اراده را نتیجه گرفت.
۷ - پروردگارى خداوند، مقتضى گرایش انسان ها، به تنزیه و ستایش او (و سبّح بحمد ربّک ) از ارتباط میان «و سبّح...» با وصف «ربّ»، مطلب بالا استفاده مى شود.
۸ - کمال عبادت، تحقق پذیر در پرتو تنزیه حق از هر کاستى و ستایش او به جهت صفات کمال* (و سبّح بحمد ربّک) در صورتى که باء در «بحمد» براى مصاحبت باشد، استفاده مى شود که کمال عبادت، متوقف بر دو پایه است: تنزیه حق از کاستى ها و ستایش او بر صفات وجودى و کمالى.
۹ - قبل از طلوع و غروب خورشید، لحظه هایى مناسب براى یاد خدا* (و سبّح بحمد ربّک قبل طلوع الشمس و قبل الغروب)
روایات و احادیث
۱۰ - «عن النبى(ص) فى قوله «و سبّح بحمد ربّک قبل طلوع الشمس و قبل الغروب» قال: قبل طلوع الشمس صلاة الصبح، و قبل الغروب صلاة العصر;[۶] از رسول خدا(ص) درباره سخن خداوند «و سبّح بحمد ربّک قبل طلوع الشمس...» روایت شده است که فرمود: [مراد از تسبیح] قبل از طلوع خورشید «نماز صبح» و [مراد از تسبیح] قبل از غروب «نماز عصر» است».
۱۱ - «روى عن أبى عبداللّه(ع) انّه سئل عن قوله «و سبّح بحمد ربّک قبل طلوع الشمس و قبل الغروب» فقال تقول حین تصبح و حین تمسى عشرات مرّات «لا إله إلاّ اللّه وحده لا شریک له و له الملک و له الحمد یحیى و یمیت و هو على کلّ شىء قدیر;[۷] از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند «و سبّح بحمد ربّک قبل طلوع الشمس و قبل الغروب» سؤال شد، امام فرمود: «در وقت صبح و شام ده ها مرتبه مى گویى «لا إله إلاّ اللّه وحده لا شریک له و له الملک و له الحمد یحیى و یمیت و هو على کلّ شىء قدیر»...».
موضوعات مرتبط
- ایمان: ایمان به پیروزى حق ۲
- تسبیح: آثار تسبیح ۸; آثار تسبیح خدا ۶; تسبیح خدا ۱۱; تسبیح خدا قبل از صبح ۵; تسبیح خدا قبل از مغرب ۵; زمینه تسبیح خدا ۷; وقت تسبیح خدا ۵، ۱۰
- حمد: آثار حمد خدا ۶، ۸; زمینه حمد خدا ۷
- خدا: آثار الوهیت خدا ۷; توصیه هاى خدا ۱
- دین: صبر در تبلیغ دین ۴
- ذکر: آثار ذکر قاهریت خدا ۲; آداب ذکر خدا ۹; تهلیل ۱۱; ذکر خدا در صبح ۹; ذکر خدا در مغرب ۹; وقت ذکر خدا ۹
- رهبرى: صبر در رهبرى ۴
- صبر: اهمیت صبر ۴; توصیه به صبر ۱; زمینه صبر ۶
- عبادت: آثار عبادت خدا ۶; عوامل تکامل عبادت ۸
- کافران: آثار سخنان باطل کافران ۳; صبر بر سخنان کافران ۱; مبارزه با کافران ۲
- مبارزه: صبر در مبارزه ۲
- محمد(ص): تکلیف محمد(ص) ۵; توصیه به محمد(ص) ۱; صبر محمد(ص) ۱; عوامل اذیت محمد(ص) ۳; عوامل رنج محمد(ص) ۳
- نماز: نماز صبح ۱۰; نماز عصر ۱۰
منابع
