روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۳ ش ۲۸۴

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۳، بَابُ وَلَاءِ الْمُعْتَق

روي عن بكر بن محمد انه قال :

وَ دَخَلْتُ عَلَى‏ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ ع‏ وَ مَعِي‏ عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اَلْعَزِيزِ فَقَالَ لِي مَنْ هَذَا قُلْتُ مَوْلاَنَا فَقَالَ أَعْتَقْتُمُوهُ أَوْ أَبَاهُ فَقُلْتُ بَلْ أَبَاهُ فَقَالَ لَيْسَ هَذَا مَوْلاَكَ هَذَا أَخُوكَ وَ اِبْنُ عَمِّكَ وَ إِنَّمَا اَلْمَوْلَى اَلَّذِي جَرَتْ عَلَيْهِ اَلنِّعْمَةُ فَإِذَا جَرَتْ عَلَى أَبِيهِ فَهُوَ أَخُوكَ وَ اِبْنُ عَمِّكَ‏ قَالَ‏ وَ سَأَلَهُ رَجُلٌ وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ يَكُونُ لِيَ اَلْغُلاَمُ وَ يَشْرَبُ وَ يَدْخُلُ فِي هَذِهِ اَلْأُمُورِ اَلْمَكْرُوهَةِ فَأُرِيدُ عِتْقَهُ فَأُعْتِقُهُ أَحَبُّ إِلَيْكَ أَمْ أَبِيعُهُ وَ أَتَصَدَّقُ بِثَمَنِهِ فَقَالَ‏ إِنَّ اَلْعِتْقَ فِي بَعْضِ اَلزَّمَانِ أَفْضَلُ وَ فِي بَعْضِ اَلزَّمَانِ اَلصَّدَقَةُ أَفْضَلُ اَلْعِتْقُ أَفْضَلُ إِذَا كَانَ اَلنَّاسُ حَسَنَةً حَالُهُمْ وَ إِذَا كَانَ اَلنَّاسُ شَدِيدَةً حَالُهُمْ فَالصَّدَقَةُ أَفْضَلُ وَ بَيْعُ هَذَا أَحَبُّ إِلَيَّ إِذَا كَانَ بِهَذِهِ اَلْحَالِ‏

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۴ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۱۷۳

از بكر بن محمد روايت كرده‏اند كه گفت: بر امام صادق عليه السّلام وارد شدم و على بن عبد العزيز به همراه من بود، امام عليه السّلام پرسيد اين‏ شخص كيست؟ عرض كردم: مولاى ماست، يعنى بنده آزاد كرده ماست، حضرت فرمود: آيا او را آزاد كرده‏ايد يا پدرش را؟ گفتم: پدرش را، فرمود: اين غلام، آزاد كرده تو نيست، بلكه او برادر و پسر عموى تو محسوب مى‏شود زيرا مولاى تو كسى است كه نعمت آزاد كردنت بر او جارى شده باشد اكنون كه پدر وى را آزاد كرده‏اى او به منزله برادر و پسر عموى تو خواهد بود. شرح: «در اين خبر نفى مولى بودن شده نه نفى ولاء لذا منافاتى با روايتهائى كه مى‏گويد ولاء ولد با كسى است كه پدر را آزاد كرده ندارد.» بكر گويد: مردى از آن حضرت پرسيد- و من حضور داشتم- گفت: غلامى دارم ميگسار كه در كارهاى ناشايسته وارد مى‏شود، مى‏خواهم او را رها و آزاد كنم آيا آزاد شدن نزد شما محبوبتر است يا فروختن او و قيمتش را به صدقه دادن؟ امام عليه السّلام فرمود: گاهى آزاد كردن بهتر است و گاهى صدقه دادن، آن زمان كه مردم معيشتشان بفراخى است عتق بهتر است، و آن زمان كه مردم تنگدستند صدقه افضل است، لكن وقتى چنين وضعى دارد به نظر من فروختن او بهتر است.