روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۱ ش ۳۰۵۳

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، أَبْوَابُ الصَّلَاةِ وَ حُدُودِهَا-بَابُ صَلَاةِ الْكُسُوفِ وَ الزَّلَازِلِ وَ الرِّيَاحِ وَ الظُّلَمِ وَ عِلَّتِهَا

و في العلل التي ذكرها الفضل بن شاذان رحمه الله عن الرضا ع قال :

وَ إِنَّمَا جُعِلَتْ لِلْكُسُوفِ صَلاَةٌ لِأَنَّهُ مِنْ آيَاتِ اَللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لاَ يُدْرَى أَ لِرَحْمَةٍ ظَهَرَتْ أَمْ لِعَذَابٍ فَأَحَبَ‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ أَنْ تَفْزَعَ أُمَّتُهُ إِلَى خَالِقِهَا وَ رَاحِمِهَا عِنْدَ ذَلِكَ لِيَصْرِفَ عَنْهُمْ شَرَّهَا وَ يَقِيَهُمْ مَكْرُوهَهَا كَمَا صَرَفَ عَنْ‏ قَوْمِ يُونُسَ ع‏ حِينَ تَضَرَّعُوا إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّمَا جُعِلَتْ عَشْرَ رَكَعَاتٍ لِأَنَّ أَصْلَ اَلصَّلاَةِ اَلَّتِي نَزَلَ فَرْضُهَا مِنَ اَلسَّمَاءِ أَوَّلاً فِي اَلْيَوْمِ وَ اَللَّيْلَةِ إِنَّمَا هِيَ عَشْرُ رَكَعَاتٍ فَجُمِعَتْ تِلْكَ اَلرَّكَعَاتُ هَاهُنَا وَ إِنَّمَا جُعِلَ فِيهَا اَلسُّجُودُ لِأَنَّهُ لاَ تَكُونُ صَلاَةٌ فِيهَا رُكُوعٌ إِلاَّ وَ فِيهَا سُجُودٌ وَ لِأَنْ يَخْتِمُوا صَلاَتَهُمْ أَيْضاً بِالسُّجُودِ وَ اَلْخُضُوعِ وَ إِنَّمَا جُعِلَتْ أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ لِأَنَّ كُلَّ صَلاَةٍ نَقَصَ سُجُودُهَا مِنْ أَرْبَعِ سَجَدَاتٍ لاَ تَكُونُ صَلاَةً لِأَنَّ أَقَلَّ اَلْفَرْضِ مِنَ اَلسُّجُودِ فِي اَلصَّلاَةِ لاَ يَكُونُ إِلاَّ أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ وَ إِنَّمَا لَمْ يُجْعَلْ بَدَلَ اَلرُّكُوعِ سُجُودٌ لِأَنَّ اَلصَّلاَةَ قَائِماً أَفْضَلُ مِنَ اَلصَّلاَةِ قَاعِداً وَ لِأَنَّ اَلْقَائِمَ يَرَى اَلْكُسُوفَ وَ اَلْأَعْلَى وَ اَلسَّاجِدَ لاَ يَرَى وَ إِنَّمَا غُيِّرَتْ عَنْ أَصْلِ اَلصَّلاَةِ اَلَّتِي اِفْتَرَضَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَنَّهُ تُصَلَّى لِعِلَّةِ تَغَيُّرِ أَمْرٍ مِنَ اَلْأُمُورِ وَ هُوَ اَلْكُسُوفُ فَلَمَّا تَغَيَّرَتِ اَلْعِلَّةُ تَغَيَّرَ اَلْمَعْلُولُ

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۲ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۲۵۷

و جزء عللى كه (براى احكام شارع) فضل بن شاذان- رحمه اللَّه- از امام رضا عليه السّلام روايت كرده آمده است كه آن حضرت فرمود: و بدين جهت براى كسوف نماز مقرر گرديده كه آن يكى از آيات خداوند تبارك و تعالى است و وقتى رخ ميدهد معلوم نيست كه براى رحمت پديدار شده يا جهت عذاب، و پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله خواست كه وقتى اين آيت و نشانه واقع مى‏شود امتش به آفريننده و راحم خويش پناه برند كه (اگر نشانه غضب الهى باشد) خداوند متعال بسبب تضرّع و زارى ايشان شر آن را از آنان بگرداند و از مكروه آن ايشان را حفظ فرمايد و در پناه خويش گيرد همچنان كه قوم حضرت يونس عليه السّلام وقتى بدرگاه خداوند عزّ و جلّ تضرّع و زارى كردند آن عذاب را از ايشان بگردانيد، و اما چرا ده ركوع در اين نماز مقرّر ساخته‏اند. زيرا اصل نماز كه خداوند آن را واجب ساخته و از آسمان نازل فرمود در ابتدا در يك شبانه روز فقط ده ركعت بود (و ده ركوع داشت)، پس ده ركوع را در اين نماز جمع كردند، و در اين نماز (آيات) سجود قرار داده‏اند زيرا كه هيچ نمازى نيست مگر اينكه در آن سجود نيز باشد، و علت ديگر هم اينكه نماز خود را به سجود و خضوع و خشوع بپايان برند، و علت اينكه چهار سجده در آن مقرر گرديده اينست كه هر نمازى‏ كه تعداد سجده‏هايش از چهار كمتر باشد آن نماز نماز نيست، زيرا كمترين دفعات سجده كه در نماز واجب شده (يعنى نماز دو ركعتى) چهار سجده است و كمتر از آن ممكن نيست، و بدان جهت بدل ركوع سجود را زياد نكرده‏اند كه نماز ايستاده فضيلتش بيشتر از نماز نشسته است، چون شخص ايستاده مى‏تواند كسوف و باز شدن يا بطور كلى آسمان را ببيند در حالى كه شخص سجده‏گزار كه نشسته نمى‏تواند (و ميدان ديد او قهراً وسعت ديد ايستاده را ندارد) و امّا علت اينكه اين نماز از اصل نماز كه خداوند عزّ و جلّ آن را مقرّر فرموده تغيير يافته آنست كه اين نماز را بعلت دگرگونى يافتن امرى از امورى طبيعى و خلاف عادت كه همان كسوف باشد ميخوانند، پس وقتى علت تغيير يافت معلول آن نيز دگرگون مى‏شود.