العنكبوت ١٨

وَ إِنْ‌ تُکَذِّبُوا فَقَدْ کَذَّبَ‌ أُمَمٌ‌ مِنْ‌ قَبْلِکُمْ‌ وَ مَا عَلَى‌ الرَّسُولِ‌ إِلاَّ الْبَلاَغُ‌ الْمُبِينُ‌

ترجمه

اگر شما (مرا) تکذیب کنید (جای تعجب نیست)، امتهایی پیش از شما نیز (پیامبرانشان را) تکذیب کردند؛ وظیفه فرستاده (خدا) جز ابلاغ آشکار نیست».

|و اگر تكذيب مى‌كنيد، در حقيقت امّت‌هايى كه پيش از شما بودند نيز تكذيب كردند، و بر پيامبر جز ابلاغ آشكار وظيفه‌اى نيست

و اگر تكذيب كنيد، قطعاً امّتهاى پيش از شما [هم‌] تكذيب كردند، و بر پيامبر [خدا] جز ابلاغ آشكار [وظيفه‌اى‌] نيست.

و اگر شما (مردم مکه، رسالت این پیامبر را) تکذیب می‌کنید (عجبی نیست زیرا) پیش از شما هم بسیاری از امم (پیمبران خود را) تکذیب کردند، و بر رسول جز آنکه به آشکار تبلیغ رسالت کند تکلیفی نیست.

و اگر [مرا] تکذیب کنید [چیز جدیدی نیست]؛ زیرا امت هایی پیش از شما نیز [پیامبران را] تکذیب کردند، و بر عهده پیامبر جز رساندن آشکار [پیام وحی] نیست.

اگر شما تكذيب مى‌كنيد، مردمانى هم كه پيش از شما بودند تكذيب مى‌كردند. و بر عهده پيامبر جز تبليغى روشنگر هيچ نيست.

و اگر [پیامبر را] دروغگو انگارید بدانید که امتهای پیش از شما هم تکذیب پیشه کردند، و بر عهده پیامبر جز پیام‌رسانی آشکار نیست‌

و اگر [شما اى اهل مكه، رسالت پيامبر را] دروغ مى‌انگاريد همانا امتهاى پيش از شما نيز [پيامبران را] به دروغ نسبت دادند، و بر پيامبر جز رسانيدن آشكار پيام نيست.

و اگر هم شما (سخنان مرا) تکذیب کنید (مطلب تازه‌ای نیست)، ملّتهای پیش از شما (نیز پیغمبرشان را) تکذیب کرده‌اند (و عاقبت به سرنوشت دردناکی گرفتار آمده‌اند) و وظیفه‌ی پیغمبر جز تبلیغ روشن و روشنگر نمی‌باشد.

«و اگر تکذیب کنید همواره امّت‌هایی پیش از شما (هم) تکذیب کردند و بر عهده‌ی پیامبر جز رساندن رسای وحی روشنگر (وظیفه‌ای) نیست.»

و اگر تکذیب کنید همانا تکذیب کردند ملّتهائی پیش از شما و نیست بر پیمبر مگر رساندن آشکار

العنكبوت ١٧	آیه ١٨	العنكبوت ١٩
سوره : سوره العنكبوت نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْبَلاغُ الْمُبِینُ»: (نگا: مائده / ، نحل / و ).

تفسیر

---

• آيات ۱۴ - ۴۰، سوره عنكبوت
• بيان اين آيات شريفه كه به هفت داستان از انبياء و آزمايش شده امم ايشان اشاره دارد
• توضيح سخن ابراهيم (عليه السلام ) به قوم خود در مقام دعوت به توحيد و عبادت خدا وابطال بت پرستى
• احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
• احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
• بت پرستى دليل و مستندى نداشته ، منشاء آن تقليد و علاقه هاى قومى است
• بيان عاقبت بت پرستى : عابد و معبود يكديگر را تكفير مى كنند
• تنها لوط(ع ) است كه به حضرت ابراهيم (ع ) ايمان آورد
• معنى و مورد استعمال كلمه ((اجر)) و مقصود از اينكه درباره ابراهيم (عليه السلام )فرمود: ((وآتينا اجره فى الدنيا))
• مراد از اتيان رجال ، قطع سبيل و اتيان منكر در نادى كه قوم لوط مرتكب مى شده اند
• نفرين لوط قومش را و به استجابت رسيدن آن
• مقصود ابراهيم (ع ) از (ان فيها لوطا...) خطاب به ملائكه عذاب
• اشاره به امتحان و ابتلاء قوم مدين ، عاد و ثمود و... و گرفتار شدنشان به عذاب الهى
• بحث روايتى (رواياتى در ذيل بعضى آيات گذشته )
• رواياتى درباره عمل قوم لوط و عذاب الهى آنان

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ «18»

و اگر (مرا) تكذيب كنيد (تعجب ندارد)، زيرا امّت‌هاى پيش از شما (نيز پيامبرانشان را) تكذيب كردند و بر پيامبر (خدا) جز تبليغ روشن (مسئوليّتى) نيست.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ «18»

وَ إِنْ تُكَذِّبُوا: و اگر تكذيب كنيد مرا در رسالت، فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ‌: پس بتحقيق تكذيب كردند پيغمبران خود را امتهائى كه پيش از شما بودند مانند قوم شيث و ادريس و نوح و صالح و حنظله عليهم السّلام. اما شيث عليه السّلام نهصد و دوازده سال دعوت نمود جمعى ايمان آوردند و اكثر آتش پرست شدند، ادريس عليه السّلام هزار سال قوم خود را دعوت كرد و در اين‌

جلد 10 - صفحه 216

مدت هزار نفر ايمان نياوردند، نوح عليه السّلام در مدت نهصد و پنجاه سال دعوت فقط هشتاد نفر ايمان آوردند، و همچنين پيغمبران ديگر را اكثر قوم تكذيب نمودند و سر انجام عقوبت تكذيب را در دنيا و آخرت گرفتار شدند.

وَ ما عَلَى الرَّسُولِ‌: و نيست بر پيغمبر، إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ‌: مگر پيغام رسانيدن آشكارا كه مزيل شك و مبين طريق حق باشد نه اجبار و اكراه بر ايمان، و من اين پيغام به شما رسانيدم و به وعد وعيد شما را دعوت به دين حق نمودم و از عقوبات آخرت ترسانيدم، لكن شما به جهت عناد و انكار، منكر بعث و نشر شديد و سخن مرا به گوش دل استماع ننموديد و به سوء اختيار گمراه شديد و از طريق حق اعراض نموديد و خود را به عذاب و عقاب گرفتار كرديد در دنيا و آخرت.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ إِبْراهِيمَ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اتَّقُوهُ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ «16» إِنَّما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثاناً وَ تَخْلُقُونَ إِفْكاً إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقاً فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَ اعْبُدُوهُ وَ اشْكُرُوا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ «17» وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ «18» أَ وَ لَمْ يَرَوْا كَيْفَ يُبْدِئُ اللَّهُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ «19» قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ يُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «20»

ترجمه‌

و ابراهيم را چون گفت به قومش بپرستيد خدا را و بترسيد از او اين بهتر است براى شما اگر باشيد كه بدانيد

جز اين نيست كه ميپرستيد غير از خدا بتانى را و ميسازيد دروغ بزرگى را همانا آنها را كه ميپرستيد غير از خدا قدرت ندارند براى شما بر روزى پس طلب كنيد از نزد خدا روزى را و بپرستيد او را و شكر كنيد براى او بسوى او باز گردانده ميشويد

و اگر تكذيب ميكنيد پس بتحقيق تكذيب كردند جماعت‌هائى پيش از شما و نيست بر فرستاده مگر رسانيدن آشكار

آيا نديدند كه چگونه پديد ميآورد خدا خلق را پس باز ميگرداند آنرا همانا اين بر خدا آسانست‌

بگو سير كنيد در زمين پس با تأمّل بنگريد چگونه آفريد مخلوق را پس خدا پديد مى‌آورد پديد آوردن ديگرى همانا خدا بر هر چيزى توانا است.

تفسير

خداوند متعال بعد از نقل اجمالى از قصه حضرت نوح شمّه‌ئى از حكايت حضرت ابراهيم را بيان فرموده باين تقريب كه و بتحقيق فرستاديم ابراهيم را وقتى كه فرمود بقوم خود عبادت كنيد خداى يگانه را و بترسيد از او در اطاعت اوامر و نواهيش اين مسلك و مرام براى شما خوب است نه آن مسلك و مراميكه داريد اگر شما دانا بوده و هستيد و خير و شرّ خودتان را تميز ميدهيد جز اين نيست كه شما پرستش ميكنيد بتهائى را كه از سنگ و چوب ميتراشيد و در

---

جلد 4 صفحه 221

برابر آنها خضوع مينمائيد با آنكه ميدانيد آنها غير از خداى يگانه و عارى از شعور و ادراكند و از خودتان دروغ واضحى در آورديد كه آنها را خدايان خود خوانده و با شفعاء خود نزد خداى بزرگ شمرده‌ايد با آنكه اين معبودهاى باطل شما نميتوانند روزى دهند شما را و نفع و ضررى برسانند بشما پس روزى خود را از خدا بخواهيد و متوسّل باينها براى توسعه روزى نشويد و عبادت خدا كنيد و شكر نعمت او را بجا آوريد چون شكر منعم واجب است و بازگشت شما در روز حشر به پيشگاه او است و او در باره شما حكم ميكند و بجزاى اعمالتان ميرساند قمّى ره فرموده تا اينجا حكايت حضرت ابراهيم بود و از اينجا تا اولئك لهم عذاب اليم آتيه خطاب باين امّت است و بعدا رجوع بقصّه ابراهيم عليه السّلام خواهد شد فيض ره فرموده جهت اين فصل آنستكه ذكر قصّه ابراهيم عليه السّلام براى تسليت خاطر پيغمبر خاتم و تشبيه حال او بحال جدّ بزرگوارش در شرك قوم و تكذيب آنها بوده و بنظر حقير براى اين و براى تنبّه و اعتبار مردم بوده لذا اوّلا خطاب بآنها فرموده و در آيه اخيره خطاب بآنحضرت و در اين قبيل موارد فاصله مستحسن است و محتمل است تمامى حكايت حضرت ابراهيم باشد اينجا حكايت قول او با امّتش و در آيه اخيره حكايت كلام خدا با او در هر حال ميفرمايد و اگر تكذيب كنيد شما پيغمبر خودتان را چيز تازه‌اى نيست امم سابقه هم انبياء خودشان را تكذيب نمودند و ضررى بايشان نرسيد بلكه خودشان متضرّر شدند حال شما هم مانند حال آنها خواهد بود وظيفه پيغمبر فقط ابلاغ احكام و دستورات الهى است بمردم واضح و آشكار خواه قبول كنند خواه نكنند براى او مسئوليّتى نيست آيا كسانيكه منكر معاد شدند نديدند يا شما كه انكار ميكنيد نديديد چون بعضى أ و لم تروا بتاء قرائت نموده‌اند چگونه خداوند در هر سال و قرن ايجاد ميفرمايد خلقى را از اثمار و اشجار و حيوان و انسان و نابود ميكند آنها را پس اعاده ميدهد آنخلق را بانواع و اجناس و امثالشان و اين براى خدا سيره مستمرّه سهل و آسانى است چرا باور نميكنند كه خدا يكمرتبه هم اينها را تمامى در عالم آخرت ايجاد و محشور فرمايد در صورتى كه كار خدا در دنيا هميشه همين ميراندن و زنده نمودن بوده رجوع كنيد بتواريخ و گردش كنيد در زمين به بينيد چگونه‌

---

جلد 4 صفحه 222

خداوند اقوام و امم و قبائلى را بدوا خلق فرمود و سالها زندگانى نمودند و ميراند و بجاى آنها اقوام ديگرى پديد آورد پس خداوند ايجاد مينمايد ايجاد نمودن ديگرى مانند ايجاد اوّل همانا خداوند بر هر چيز از ابداء و اعاده و احياء و اماته و ساير امور ممكنه قادر و توانا است و جاى شبهه و ترديد نيست در حشر و معاد اين بيانى است كه از ظاهر دو آيه اخيره بنظر حقير رسيده و بنابراين ظاهر رؤيت كه ديدن است و عطف يعيد بر يبدء محفوظ و استدلال بر معاد قيامت شده بقياس بر اعاده امثال خلق در دنيا ولى ظاهر كلام مفسّرين آنستكه استدلال بر معاد را بقياس بر ابتداء خلق دانسته‌اند كه مانند آن بلكه آسان‌تر است و بنابراين ناچار بعضى رؤيت را بمعناى علم و بعضى يعيد را عطف بر ا و لم يروا گرفته‌اند با آنكه هر دو خلاف ظاهر است و استدلال تازه‌اى هم نيست همان است كه مكرّر اشاره بآن شده است و بعضى نظر در كيفيّت بدو خلق را عبارت از تفكّر در آثار سابقين و اعتبار از مئال امرشان دانسته‌اند و اللّه اعلم بمراده.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ إِن‌ تُكَذِّبُوا فَقَد كَذَّب‌َ أُمَم‌ٌ مِن‌ قَبلِكُم‌ وَ ما عَلَي‌ الرَّسُول‌ِ إِلاَّ البَلاغ‌ُ المُبِين‌ُ «18»

‌اينکه‌ خطاب‌ ‌به‌ پيغمبر اكرم‌ ‌است‌ ‌که‌ ميفرمايد و ‌اگر‌ تو ‌را‌ ‌اينکه‌ كفار و مشركين‌ تكذيب‌ ميكنند ‌پس‌ ‌به‌ تحقيق‌ تكذيب‌ كردند امتهاي‌ بسيار ‌از‌ پيش‌ ‌از‌ تو و نيست‌ ‌به‌ ‌رسول‌ تكليفي‌ مگر بلاغ‌ آشكار واضح‌.

امت‌ نوح‌ تكذيب‌ كردند نوح‌ ‌را‌ امت‌ هود و عاد تكذيب‌ كردند هود ‌را‌ ثمود تكذيب‌ كردند صالح‌ ‌را‌ نمروديان‌ تكذيب‌ كردند ابراهيم‌ ‌را‌ قوم‌ لوط لوط ‌را‌ اصحاب‌ مدين‌ و ايكه‌ شعيب‌ ‌را‌ فرعون‌ و قبطيان‌ موسي‌ ‌را‌ يهود عيسي‌ ‌را‌. «‌اينکه‌ رشته‌ سر دراز دارد» و ‌اينکه‌ جمله‌ ‌براي‌ تسليت‌ خاطر مبارك‌ ‌رسول‌ ‌است‌ بلكه‌ ائمه‌ طاهرين‌ ‌هم‌ گرفتار ‌اينکه‌ نوع‌، ‌هر‌ كدام‌ ‌در‌ زمان‌ ‌خود‌ و همچنين‌ علماء اعلام‌ ‌در‌ ‌هر‌ عصر و زمان‌ دوچار ‌اينکه‌ جهال‌ و معاندين‌ و هوي‌ پرستان‌ بودند و هستند.

وَ إِن‌ تُكَذِّبُوا فَقَد كَذَّب‌َ أُمَم‌ٌ مِن‌ قَبلِكُم‌ ‌شما‌ بايد بوظيفه‌ ‌خود‌ رفتار فرمايي‌ وَ ما عَلَي‌ الرَّسُول‌ِ إِلَّا البَلاغ‌ُ المُبِين‌ُ بايد حجت‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ تمام‌ شود اقامه‌ معجزه‌ كني‌ دستورات‌ ‌را‌ ابلاغ‌ كني‌ مواعظ و نصايح‌ انجام‌ دهي‌ دعوت‌ نمايي‌ ‌هر‌ ‌که‌ قابل‌ هدايت‌ ‌است‌ هدايت‌ ميشود ‌هر‌ ‌که‌ قابليت‌ ندارد «بگذار ‌تا‌ بميرد ‌در‌ عين‌ خودپرستي‌» اينها جاهل‌ مركب‌ هستند جاهلند و ‌خود‌ ‌را‌ عالم‌ ميدانند.

‌هر‌ كس‌ ‌که‌ نداند و نداند ‌که‌ نداند

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 18)- سپس ابراهیم (ع) به عنوان تهدید، و همچنین بی‌اعتنایی نسبت به آنها، می‌گوید: «اگر شما (مرا) تکذیب کنید (جای تعجب نیست) امتهایی پیش از شما نیز (پیامبرانشان را) تکذیب کردند» و به سر نوشت دردناکی گرفتار شدند (وَ إِنْ تُکَذِّبُوا فَقَدْ کَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِکُمْ).

«وظیفه رسول و فرستاده خدا جز ابلاغ آشکار نیست» خواه پذیرا شوند یا نشوند (وَ ما عَلَی الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِینُ).

منظور از امتهای پیشین، قوم نوح و اقوامی بودند که بعد از آنها روی کار آمدند.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - کافران مکه، رسالت پیامبر(ص) را تکذیب مى کردند. (و قال الذین کفروا للذین ءامنوا اتّبعوا سبیلنا ... و إن تکذّبوا فقد کذّب) بنابراین که مخاطَب آیه - طبق سیاق - کافران مکه باشند، نکته یاد شده، به دست مى آید.

۲ - وجود تکذیبگران انبیا در امت هاى پیش از ظهور اسلام (و إن تکذّبوا فقد کذّب أمم من قبلکم)

۳ - رسالت ابراهیم(ع) از سوى قوم اش تکذیب شد. (و إبرهیم إذ قال لقومه و إن تکذّبوا فقد کذّب أمم من قبلکم) بنابراین که آیه، ناظر به سخنان ابراهیم(ع) به قوم خودش باشد، نکته یاد شده، به دست مى آید.

۴ - پیش از ابراهیم(ع) نیز، پیامبران خدا از سوى امت ها تکذیب شدند. (و إن تکذّبوا فقد کذّب أمم من قبلکم)

۵ - هشدار خداوند، به کافران مکه، به جهت تکذیب کردن پیامبر(ص) (و إن تکذّبوا فقد کذّب أمم من قبلکم) برداشت بالا، بنابراین احتمال است که جواب شرط «إن تکذّبوا» محذوف بوده و چیزى از قبیل «فاستعدوا للعذاب» باشد; یعنى، اگر تکذیب مى کنید، آماده عذاب باشید!

۶ - هشدار ابراهیم(ع) به قوم خویش به جهت تکذیب رسالت اش (و إن تکذّبوا فقد کذّب أمم من قبلکم)

۷ - پیامبر، تنها، موظّف به ابلاغِ روشن و بى ابهامِ پیام خداوند است. (و ما على الرسول إلاّ البلغ المبین)

۸ - واداشتن مردم به قبول پیام خدا، از حیطه وظیفه پیامبر، خارج است. (و ما على الرسول إلاّ البلغ المبین)

۹ - حضرت ابراهیم(ع)، پیامبرى از جانب خداوند بود. (و ما على الرسول إلاّ البلغ المبین)

۱۰ - حضرت ابراهیم(ع) ابلاغ کننده پیام الهى، به گونه اى شفاف و بى ابهام، به مردم بود. (و ما على الرسول إلاّ البلغ المبین)

موضوعات مرتبط

• ابراهیم(ع): تبلیغ ابراهیم(ع) ۱۰; تکذیب ابراهیم(ع) ۳; قصه ابراهیم(ع) ۶; مسؤولیت ابراهیم(ع) ۱۰; منشأ نبوت ابراهیم(ع) ۹; هشدارهاى ابراهیم(ع) ۶
• اقوام پیشین: تاریخ اقوام پیشین ۲
• انبیا: تاریخ انبیا ۲، ۴; تکذیب انبیا ۴، ۶; مکذبان انبیا ۲
• خدا: هشدارهاى خدا ۵
• دین: نفى اکراه در دین ۸
• قوم ابراهیم: تکذیبگرى قوم ابراهیم ۳، ۶; هشدار به قوم ابراهیم ۶
• کافران مکه: تکذیبگرى کافران مکه ۱، ۵; هشدار به کافران مکه ۵
• محمد(ص): تبلیغ محمد(ص) ۷; تکذیب محمد(ص) ۵; محدوده مسؤولیت محمد(ص) ۷، ۸; مکذبان محمد(ص) ۱