العلق ١٠

عَبْداً إِذَا صَلَّى‌

ترجمه

بنده‌ای را به هنگامی که نماز می‌خواند (آیا مستحق عذاب الهی نیست)؟!

|وقتى بنده‌اى نماز كند

بنده‌اى را آنگاه كه نماز مى‌گزارد؟

آن بنده خدای را که به نماز مشغول شد؟ (مراد ابو جهل است که بر نماز، پیغمبر و اصحابش را به مسخرگی می‌آزرد).

بنده ای را هنگامی که نماز می خواند؟

بنده‌اى را كه نماز مى‌خواند؟

بنده‌ای را که به نماز برخیزد

بنده‌اى [گزين و بهين‌] را آنگاه كه نماز گزارد [آيا نمى‌داند كه خدا او را مى‌بيند]؟

بنده‌ای را چون به نماز ایستد؟ (آیا چنین بازدارنده‌ای مستحقّ عذاب الهی نیست؟).

بنده‌ای را آن‌گاه که نماز می‌گزارد؟

بنده‌ای را گاهی که نماز گزارد

العلق ٩	آیه ١٠	العلق ١١
سوره : سوره العلق نزول : ٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِذَا ...»: جواب شرط محذوف است.

تفسیر

• آيات ۱ - ۱۹، سوره علق
• معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
• معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
• مراد از امر به قرائت در ((اقراء و ربّك الاكرام )) و مفاد توصيف خدا به ((الّذى علّمبالقلم )) بعد از امر به قرائت
• بى نياز دانستن خود، منشاء و علّت طغيان آدمى است
• توضيحى راجع به تشريع نماز قبل از شب معراج وقبل از نزول قرآن كه از آيه : ((اراءيت الذى عيدا اذا صلّى )) استفاده مى شود
• تهديد آنكه مانع نمازگزاردن پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مى شده
• رواياتى در باره ماجراى نزول نخستين وحى بر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم :((اقرء باسمربك ...))
• و بيان اشكالى كه در اين روايت ديده مى شود
• شاءن نزول آيات : ((اءراءيت الذّى ينهى ...))، سجده نزديكترين حالت عبد به ربّ،سوره عزائم

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - پیامبر(ص)، بنده ارجمند خداوند (عبدًا) براساس شأن نزول هاى متعدد، مراد از «عبداً» - که به جهت بیان عظمت، نکره آورده شده - پیامبر(ص) است.

۲ - پیامبر(ص)، به طور مکرر و در حضور مخالفان خویش، نماز مى خواند. (إذا صلّى) از نهى مکرر - که مفاد فعل مضارع «ینهى» در آیه قبل است - اقامه مکرر نماز استفاده مى شود و برخورد مخالفان پیامبر(ص) با نماز آن حضرت، نشان مى دهد که نماز پیامبر(ص) از دید آنان مخفى نبوده است.

۳ - نماز، جلوه عبودیت انسان است. (عبدًا إذا صلّى)

۴ - وادار ساختن مردم به ترک نماز، نادیده انگاشتن عبودیت آنان براى خداوند است. (أرءیت الذى ینهى . عبدًا إذا صلّى) انتخاب کلمه «عبد»، بیانگر دلیل تعجبى است که استفهام «أرءیت» بر آن دلالت داشت; یعنى، کسى که بندگان را به ترک نماز فرا مى خواند، چرا به بنده بودن آنان توجّه نمى کند؟

۵ - تشریع نماز، در نخستین سال هاى بعثت (إذا صلّى) گرچه ممکن است کیفیت نمازى که رسول خدا(ص) در آغاز بعثت مى خواند، با نمازهاى پنج گانه اى که براى همیشه تشریع شده است، تفاوت هایى داشته و چه بسا به سجود و قصد قربت - که در ذیل سوره آمده - اکتفا مى شد; ولى آیه شریفه بر اصل تشریع عبادتى به نام «نماز» دلالت دارد.

موضوعات مرتبط

• خدا: ترک عبودیت خدا ۴
• عبودیت: نشانه هاى عبودیت ۳
• محمد(ص): عبودیت محمد(ص) ۱; فضایل محمد(ص) ۱; محمد(ص) و مخالفان ۲; نماز محمد(ص) ۲
• نماز: اهمیت نماز ۳; تاریخ تشریع نماز ۵; ممانعت از نماز ۴