الضحى ١٠

وَ أَمَّا السَّائِلَ‌ فَلاَ تَنْهَرْ

ترجمه

و سؤال‌کننده را از خود مران،

|و با سائل خشونت مكن و مران

و گدا را مران،

و فقیر و گدای سائل را به زجر مران.

و تهیدست حاجت خواه را [به بانگ زدن] از خود مران

و گدا را مَران،

و بر خواهنده بانگ مزن [و او را مران‌]

و خواهنده- سائل نيازمند- را بانگ مزن و مران.

و گدا را با خشونت مران.

و اما سائل را پس (هرگز) بانگ مزن.

و اما دریوزه را پس نران (یا نهیب نزن)

الضحى ٩	آیه ١٠	الضحى ١١
سوره : سوره الضحى نزول : ٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لا تَنْهَرْ»: با خشونت مران. برخی سائل را خواهان دانش و پرسش کننده از مسائل علمی شمرده‌اند.

تفسیر

• آيات ۱ - ۱۱، سوره ضحى
• مقصود از اينكه خطاب به پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فرمود خدا تو را ((يتيم )) و((ضالّ)) يافت . چند وجه در اين باره
• نقل اقوال مفسرين در مراد از ضلالت در آيه شريفه
• تو يتيم بودى و درد يتيمى كشيده اى ، پس بر يتيم قهر مكن . تهيدست بوده اى و طعمفقر چشيده اى ، پس سائل را از خود مران و...
• رواياتى درباره نزول آيه : ((و لسوف يعطيك ربّك فترضى ))، شفاعت ، و معناى آيه: ((و امّا بنعمة ربّك فحدث ))و...

• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها :
• ۱ - رهبرى برخاسته از ميان درد و رنجها!
• ۲ - نوازش يتيمان
• ۳ - بازگو كردن نعمتها

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، پیامبر(ص) را از رد درخواست گدایان و راندن خشونت آمیز آنان از خود، برحذر داشت. (و أمّا السائل فلاتنهر) «نَهْر» (مصدر «لاتنهر»); یعنى، کسى را با فریاد خشونت آمیز از خود راندن. (مفردات راغب)

۲ - راندن سائل از خود و بازداشتن او از تقاضاى کمک، رفتارى ناپسند و مورد نهى خداوند (و أمّا السائل فلاتنهر)

۳ - لزوم انفاق به کمک خواهان مستمند (و أمّا السائل فلاتنهر)

۴ - خداوند، با یادآورى دوران فقر پیامبر(ص) و امدادهاى خویش به آن حضرت، او را بر انفاق به مستمندان فرمان داد. (و وجدک عائلاً فأغنى ... و أمّا السائل فلاتنهر)

۵ - از خود راندن اهل تحقیق و بى پاسخ گذاشتن سؤالات آنان، نکوهیده و ناروا است. (و أمّا السائل فلاتنهر) «سائل»، کلمه اى است مطلق و بر پرسشگران و اهل تحقیق نیز قابل تطبیق است.

۶ - خداوند، با بیان هدایت هاى خویش به پیامبر(ص) و رهانیدن آن حضرت از ناآگاهى ها، او را به آموختن دانسته هاى خود به جویندگان آن تشویق کرد. (و وجدک ضالاًّ فهدى ... و أمّا السائل فلاتنهر)

۷ - نعمت هاى خداوند، فراتر از خواسته هاى او از انسان است. (فاوى ... فأغنى ... فلاتقهر ... فلاتنهر) خداوند، در بیان نعمت هایش بر پیامبر(ص)، از پناه دادن و ثروتمند ساختن آن حضرت سخن مى گوید; ولى در مقابل او را تنها به مقهور نساختن یتیم و جواب رد ندادن به سائل مکلف مى سازد. مقایسه این دو روش، و جنبه اثباتى و سلبى در آنها، بیانگر نکته یاد شده است.

۸ - توجّه به رسیدن عطاى خداوند، پیش از کمک خواستن از او، زمینه پرهیز از دریغ داشتن کمک، به کسانى است که دست نیاز به سوى انسان دراز مى کنند. (و وجدک عائلاً فأغنى ... و أمّا السائل فلاتنهر) خداوند در آیات پیشین، پیامبر(ص) را متوجّه ساخت که به مجرد فقیر یافتن آن حضرت، وى را غنى ساخت و اکنون از او مى خواهد که از رد حاجتمندان - آن هم پس از اظهار نیاز کردن آنان - بپرهیزد. مقایسه آن عطا و این فرمان، بیانگر برداشت یاد شده است.

موضوعات مرتبط

• استمداد: استمداد از خدا ۸
• انفاق: اهمیت انفاق ۳، ۴
• تعلیم: تشویق به تعلیم ۶
• خدا: اوامر خدا ۴; اهمیت نعمتهاى خدا ۷; تشویقهاى خدا۶; تعالیم خدا ۶; خواسته هاى خدا ۷; نواهى خدا ۱، ۲
• ذکر: آثار ذکر ۸; ذکر تاریخ محمد(ص) ۴; ذکر عطایاى خدا ۸; ذکر هدایت محمد(ص) ۶; ذکر هدایتهاى خدا ۶
• عمل: عمل ناپسند ۲، ۵
• فقرا: زمینه انفاق به فقرا ۸
• متکدیان: انفاق به متکدیان ۳; نهى از رد متکدیان ۱، ۲; نهى از غضب بر متکدیان ۱
• محققان: اهمیت پاسخ محققان ۵; سرزنش رد پاسخ محققان ۵
• محمد(ص): انفاق محمد(ص) ۴; تاریخ محمد(ص) ۴; تشویق محمد(ص) ۶; تکلیف محمد(ص) ۴; معلم محمد(ص) ۶; نهى به محمد(ص) ۱