الحج ٦٥

أَ لَمْ‌ تَرَ أَنَ‌ اللَّهَ‌ سَخَّرَ لَکُمْ‌ مَا فِي‌ الْأَرْضِ‌ وَ الْفُلْکَ‌ تَجْرِي‌ فِي‌ الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ‌ وَ يُمْسِکُ‌ السَّمَاءَ أَنْ‌ تَقَعَ‌ عَلَى‌ الْأَرْضِ‌ إِلاَّ بِإِذْنِهِ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ بِالنَّاسِ‌ لَرَءُوفٌ‌ رَحِيمٌ‌

ترجمه

آیا ندیدی که خداوند آنچه را در زمین است مسخّر شما کرد؛ و (نیز) کشتیهایی را که به فرمان او بر صفحه اقیانوسها حرکت می‌کنند؛ و آسمان [= کرات و سنگهای آسمانی‌] را نگه می‌دارد، تا جز بفرمان او، بر زمین فرو نیفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است!

|آيا نديدى كه خدا آنچه را در زمين است مسخر شما كرده و كشتى‌ها در دريا به امر او مى‌روند و آسمان را نگاه مى‌دارد كه جز به اذن او بر زمين نيفتد؟ بى‌ترديد خداوند نسبت به مردم رئوف و مهربان است

آيا نديده‌اى كه خدا آنچه را در زمين است به نفع شما رام گردانيد، و كشتيها در دريا به فرمان او روانند، و آسمان را نگاه مى‌دارد تا [مبادا] بر زمين فرو افتد، مگر به اذن خودش [باشد]. در حقيقت، خداوند نسبت به مردم سخت رئوف و مهربان است.

(ای بشر) آیا ندیدی که هر چه در زمین است خدا مسخر شما گردانید و کشتی به فرمان او در دریا سیر می‌کند و آسمان را (دستور) او نگاه می‌دارد که بر زمین نیفتد مگر به اذن او؟ همانا خدا به مردم بسیار رئوف و مهربان است.

آیا ندانسته ای که خدا آنچه را در زمین است و [نیز] کشتی ها را که به فرمان او در دریا روانند، برای شما رام و مسخّر کرده است؟ و آسمان را نگه می دارد که بر زمین نیفتد مگر به اذن او؟ یقیناً خدا به همه مردم رؤوف و مهربان است.

آيا نديده‌اى كه خدا هر چه را در روى زمين است مسخّر شما كرده است و كشتيها را كه در دريا به فرمان او مى‌روند؟ و آسمان را نگه داشته كه جز به فرمان او بر زمين نيفتد. زيرا خدا را بر مردم رأفت و مهربانى است.

آیا نیندیشیده‌ای که خداوند آنچه در زمین است و کشتیها را که در دریا به فرمان او روانند، برای شما رام کرد، و او [اجرام‌] آسمان را نگاه می‌دارد که بر زمین نیفتد، مگر به اذن او، بی‌گمان خداوند به مردم رئوف مهربان است‌

آيا نديده‌اى كه خداى آنچه را در زمين است براى شما رام كرد و كشتيها در دريا به فرمان او مى‌روند، و آسمان را نگاه مى‌دارد تا بر زمين نيفتد مگر به فرمان او هر آينه خدا به مردم رؤوف و مهربان است.

مگر نمی‌بینی (ای انسان) که یزدان (سبحان به سبب رحم و لطفی که نسبت به شما بندگان دارد، تمام مواهب و امکانات) چیزهائی را که در زمین است در اختیار و دسترس شما قرار داده است و همچنین کشتیها را با مشیّت خود در حال حرکت در دریا، فرمانبردار شما کرده است، و (از این گذشته) خداوند نمی‌گذارد (سنگهای سرگردان و اشعّه‌های کیهانی) آسمان بر زمین فرو افتد مگر (بدان اندازه که مورد نیاز بوده و) او اجازه دهد. واقعاً یزدان بسی مهربان و دارای مرحمت فراوان (در حق بندگان) است.

آیا ندیدی که خدا به‌درستی آنچه را در زمین است برای شما مسخر کرد. و (نیز) کشتی‌ها را در حالی‌که در دریا به فرمان او روانند، و آسمان را نگه می‌دارد، تا مبادا بر زمین فرو اُفتد، مگر به اذن او. به‌راستی خدا نسبت به مردمان بسی مهربان و رحمتگر بر ویژگان است.

آیا ندیدی که خدا رام کرد برای شما آنچه در زمین است و کشتی که می‌رود در دریا به فرمانش و نگاه می‌دارد آسمان را که فرود آید بر زمین مگر با اذن او همانا خدا به مردم است نوازنده مهربان‌

الحج ٦٤	آیه ٦٥	الحج ٦٦
سوره : سوره الحج نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«سَخَّرَ لَکُمْ ...»: (نگا: بقره / اعراف / ، رعد / . «الْفُلْکَ تَجْرِی ...»: (نگا: بقره / . «یُمْسِکُ السَّمَآءَ أَن تَقَعَ ...»: مراد این است که خدا هریک از کرات آسمانی را در مدار خود به حرکت درآورده است و نیروی دافعه حاصل از گریز از مرکز را درست معادل نیروی جاذبه بین آنها قرار داده است تا هر یک در مدار خود به حرکت درآیند، بی آن که در فاصله‌های آنها دگرگونی حاصل بشود، و تصادم و برخوردی در میانشان روی بدهد. همچنین اتمسفر زمین را آن چنان آفریده است که اشعّه‌های مرگبار کیهانی را برگرداند، و سنگهای سرگردان را بگدازد و متلاشی سازد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

اللَّهُ‌ الَّذِي‌ رَفَعَ‌... (۶) وَ سَخَّرَ لَکُمْ‌ مَا فِي‌... (۴) وَ مِنْ‌ آيَاتِهِ‌ أَنْ‌ تَقُومَ‌... (۴) إِنَ‌ اللَّهَ‌ يُمْسِکُ‌ السَّمَاوَاتِ‌... (۴)

وَ يَسْتَعْجِلُونَکَ‌ بِالسَّيِّئَةِ... (۱)

تفسیر

• آيات ۵۸ - ۶۶ سوره حج
• مژده به مهاجران فى سبيل الله كه كشته شدند يا به مرگ طبيعى درگذشتند
• معناى آيه : ((ذلك و من عاقب بمثل ما عوقب به ...(( و مراد از نصرت خدا در آن
• تفسير مفسرين در معناى آيه و بيان اشكالات آن
• تعليل نصرت داده به مظلوم ، به حق بردن خداوند و عموم قدرت اوعزوجل
• بحث روايتى (دو روايت در ذيل آيه : ((والدين هاجروا...(( و آيه : ((و من عاقب بمثل ما عوقب به ...(()

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - همه موجودات زمین (جمادات، نباتات و حیوانات) در خدمت انسان و مسخر و رام شده براى بهره بردارى او (ألم تر أنّ اللّه سخّر لکم ما فى الأرض)

۲ - انسان، شریف ترین و گرامى ترین آفریده خدا در زمین (سخّر لکم ما فى الأرض ... لرءوف رحیم) «استفهام» در «ألم تر...» براى تقریر مى باشد. «تسخیر» (مصدر «سخر») به معناى رام قرار دادن است. گفتنى است روى سخن در این قسمت نیز با انسان هایى است که مى بینند خداوند در گستره زمین، همه چیز را - از جمادات و نباتات و حیوانات - رام آنها ساخته و در اختیارشان قرار داده است تا در سایه آن بتوانند انواع نیازهاى زندگى خود را برطرف سازند و چرخه زندگى شان بىوقفه بچرخد; اما در عین حال مى پندارند که سرنوشتشان در دست خدایان دیگرى رقم خورده مى شود.

۳ - زمین، سرشار از جلوه هاى ربوبیت خدا نسبت به انسان (ألم تر أنّ اللّه سخّر لکم ما فى الأرض)

۴ - توجه به تسخیر طبیعت براى انسان، حرکت کشتى در دریا و امنیت زمین از برخورد با کرات و سنگ هاى آسمانى، زمینه روشنى براى ره یابى به توحید ربوبى خداوند (ألم تر أنّ اللّه سخّر... أن تقع على الأرض)

۵ - استخدام طبیعت و بهره گیرى از منافع آن، حق مشروع و متساوى همه انسان ها (ألم تر أنّ اللّه سخّر لکم ما فى الأرض) رام قرار داده شدن آنچه در زمین است براى انسان، مستلزم این حقیقت است که همه انسان ها در بهره بردارى از زمین و آنچه در آن است، از حق برابرى برخوردار مى باشند و هیچ کس حق ندارد، دیگرى را از این حق باز دارد.

۶ - حرکت کشتى ها در دریا، به اذن خدا و تحت فرمان او است. (و الفلک تجرى فى البحر بأمره)

۷ - عوامل طبیعى، تحت امر خدا و مجارى تحقق اراده او است. (ألم تر أنّ اللّه سخّر لکم ما فى الأرض ... و یمسک السماء أن تقع على الأرض)

۸ - تسخیر دریاهاى مواج، نمود بارز عنایت خداوند در مسلط ساختن انسان بر طبیعت (ألم تر أن اللّه سخّر لکم ما فى الأرض و الفلک تجرى فى البحر بأمره)

۹ - مصونیت زمین از تصادم کرات و اجرام آسمانى با آن، به اراده خداوند (و یمسک السماء أن تقع على الأرض)

۱۰ - برپایى نظام آفرینش و مصونیت آن از فروپاشى، نیازمند به حفظ و نگه دارى مستمر خداوند (و یمسک السماء أن تقع على الأرض) به کارگیرى فعل مضارع (یمسک) - که بیانگر استمرار است - مطلب یاد شده را مى رساند.

۱۱ - برپایى نظام آفرینش، جلوه اى از قدرت بى نهایت خداوند (و یمسک السماء أن تقع على الأرض)

۱۲ - سقوط اجرام آسمانى (شهاب ها و...) بر زمین، با مشیت و اذن خدا است. (و یمسک السماء أن تقع على الأرض إلاّ بإذنه)

۱۳ - رام بودن طبیعت براى انسان، حرکت کشتى در دریا و امنیت زمین از برخورد کرات آسمانى با آن، جلوه هاى رأفت و رحمت گسترده خدا به انسان (ألم تر أنّ اللّه سخّر ... إنّ اللّه بالناس لرءوف رحیم)

۱۴ - تمامى انسان ها(مؤمن و کافر)، مشمول رأفت و رحمت گسترده خداوند (إنّ اللّه بالناس لرءوف رحیم) «الناس» به قرینه صدر آیه (سخر لکم) شامل همه انسان ها - اعم از مؤمن و کافر - مى شود.

۱۵ - خدا، «رءوف» و «رحیم» است. (إنّ اللّه بالناس لرءوف رحیم) مفسران «رأفت» را در جمله یاد شده کنایه از دفع ضرر و «رحمت» را کنایه از رساندن سود و منفعت گرفته اند. صدر آیه - که شامل هر دو خصوصیت است - مى تواند مؤید این معنا باشد.

موضوعات مرتبط

• آفرینش: انهدام آفرینش ۱۰; مصونیت آفرینش ۱۰; نظام آفرینش ۱۱; نگهدارى آفرینش ۱۰
• اجرام آسمانى: مصونیت از اجرام آسمانى ۴، ۹، ۱۳; منشأ سقوط اجرام آسمانى ۱۲
• اسماء و صفات: رحیم ۱۵; رؤوف ۱۵
• انسان: تساوى حقوق انسان ها ۵; فضایل انسان ۱، ۲; مربى انسان ۳
• توحید: توحید ربوبى ۴
• حقوق: حق تمتع ۵
• حیوانات: فلسفه خلقت حیوانات ۱
• خدا: آثار اذن خدا ۱۲; اذن خدا ۶; اوامر خدا ۶; حاکمیت اوامر خدا ۷; مجارى اراده خدا ۷; مشمولان رأفت خدا ۱۴; نشانه هاى رأفت خدا ۱۳; نشانه هاى ربوبیت خدا ۳; نشانه هاى قدرت خدا ۱۱; نشانه هاى لطف خدا ۸; نقش اراده خدا ۹
• دریا: تسخیر دریا ۸
• ذکر: آثارذکر تسخیر طبیعت ۴
• رحمت: مشمولان رحمت ۱۴; نشانه هاى رحمت ۱۳
• زمین: مصونیت زمین ۴، ۹، ۱۳
• طبیعت: استفاده از طبیعت ۵; تسخیر طبیعت ۱۳
• عوامل طبیعى: انقیاد عوامل طبیعى ۷; نقش عوامل طبیعى ۷
• کشتى: حرکت کشتى ۴، ۱۳; منشأ حرکت کشتى ۶
• گیاهان: فلسفه خلقت گیاهان ۱
• موجودات: تسخیر موجودات ۱; شریفترین موجودات ۲; فلسفه خلقت موجودات ۱
• هدایت: زمینه هدایت ۴