الأنبياء ٥٢

إِذْ قَالَ‌ لِأَبِيهِ‌ وَ قَوْمِهِ‌ مَا هٰذِهِ‌ التَّمَاثِيلُ‌ الَّتِي‌ أَنْتُمْ‌ لَهَا عَاکِفُونَ‌

ترجمه

آن هنگام که به پدرش (آزر) و قوم او گفت: «این مجسمه‌های بی‌روح چیست که شما همواره آنها را پرستش می‌کنید؟!»

|آن‌گاه كه به پدر خود و قومش گفت: اين مجسمه‌هايى كه شما به پرستش آنها معتكفيد چيستند

آنگاه كه به پدر خود و قومش گفت: «اين مجسمه‌هايى كه شما ملازم آنها شده‌ايد چيستند؟»

هنگامی که با پدرش (یعنی عمویش) و با قومش گفت: این مجسمه‌های بی‌روح و بتهای بی‌اثر چیست که شما به خدایی می‌پرستید و بر آن عمری متوقف شده‌اید؟

[یاد کن] زمانی را که به پدرش و قومش گفت: این مجسمه هایی که شما ملازم پرستش آنها شده اید، چیست؟

آنگاه كه به پدرش و قومش گفت: اين تنديسها كه به پرستش آنها دل نهاده‌ايد چيستند؟

چنین بود که به پدرش و قومش گفت این تندیسها چیست که شما در خدمتشان معتکف‌اید

آنگاه كه به پدرش و قومش گفت: اين تنديسها چيست كه بدانها روى آورده و به پرستش آنها ايستاده‌ايد؟

آن گاه که به پدرش و قوم خود گفت: این مجسّمه‌هائی که شما دائماً به عبادتشان مشغولید چیستند (و چه ارزشی دارند؟ چرا باید چیزهائی را بپرستید که خودتان آنها را ساخته و پرداخته کرده‌اید؟!).

چون که به پدرش و قومش گفت: «این مجسمه‌هایی که شما با تعظیم دل داده و ملازم آنها شده‌اید چیستند؟»

هنگامی که گفت به پدر خود و قوم خود چیست این پیکرهایی که شمائید بر آنها گردآمدگان‌

الأنبياء ٥١	آیه ٥٢	الأنبياء ٥٣
سوره : سوره الأنبياء نزول : ٦ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«التَّمَاثِیلُ»: جمع تِمثال، مجسّمه‌ها و تندیسها. «لَها»: بر آنها. حرف (ل) به معنی (عَلَی) است. «عَاکِفُونَ»: مداومان بر طاعت و عبادت و تعظیم و تکریم.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنِّي‌ وَجَّهْتُ‌ وَجْهِيَ‌ لِلَّذِي‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۴۸ - ۷۷ سوره انبياء
• اشاره به وجه تسميه ((تورات (( به : فرقان ، ضياء و ذكر
• مقصود از اينكه قرآن ((ذكر مبارك (( است
• مقصود از اينكه فرمود: ما به ابراهيم رشد او را داديم
• گفتگوى ابراهيم (عليه السلام ) با قوم بت پرست خود
• ابراهيم (ع ) بتها را قطعه قطعه كرد مگر بزرگترين آنها را
• محاجه آن جناب (عليه السلام ) با قوم خود بعد از شكستن بتها:((قال بل فعله كبيرهم ...((
• تنبه مردم بعد از شنيدن كلام ابراهيم (ع )
• اشاره به اينكه ((برد(( و ((سلام (( شدن آتش براى ابراهيم (عليه السلام ) به امرتكوينى خداى تعالى خارج از محدوده اطلاعات ما از سلسله علل و اسباب است
• بيان اينكه در جمله :((و جعلنا هم ائمة يهدون بامرنا(( مراد از هدايت رساندن به مقصد ومراد از ((امر(( امر تكوينى است
• توضيح اينكه مراد از وحى در آيه : ((واوحينا اليهمفعل الخيرات ...(( وحى تسديد است نه وحى تشريع و مؤ يد بودن ائمه به تسديد وتاءييد الهى را افاده مى كند
• بحث روايتى
• چند روايت راجع به اينكه خداوند امامت را در ابراهيم (عليه السلام ) و ذريه او قرار داد

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- ابراهیم(ع) در حضور پدر و قومش، بت پرستى را زیر سؤال برد و آشکارا با آن به مخالفت برخاست. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل ) استفهام در «ما هذه التماثیل...» سؤال از حقیقت بت ها است، نه نام آنها. و از آن جایى که ابراهیم(ع) از حقیقت آنها آگاه بود و نیازى به سؤال نداشت، استفهام ایشان به منظور زیر سؤال بردن و محکوم کردن بت پرستى و نوعى اظهار مخالفت با آن بوده است.

۲- حضرت ابراهیم(ع) بت و بت پرستى را به شدت تحقیر کرد و پدر و قومش را به خاطر این کار مورد سرزنش قرار داد. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل ) اشاره کردن به بت ها با اسم اشاره نزدیک (هذه) و نیز تعبیر «تماثیل» (صورت ها و مجسمه هاى بى جان)، حاکى از تحقیر بت و بت پرستى به وسیله ابراهیم(ع) است. گفتنى است استفهام در «ما هذه...» - به قرینه مقام - توبیخى است.

۳- ابراهیم(ع)، از پدر و قومش در باره علت تقدیس و عبادتشان در برابر مجسمه هاى بى جان، توضیح خواست. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون ) از پاسخ قوم ابراهیم، که کارشان را به خاطر پیروى از اجداد خود معرفى کردند (قالوا وجدنا آبائنا لها عابدین)، به دست مى آید که سؤال ابراهیم(ع) مربوط به علت و چرایى تقدیس و عبادتشان در برابر بت ها بوده است.

۴- بت پرستى، کیش و آیین قوم ابراهیم بود. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل )

۵- مبارزه با اندیشه هاى خرافى و شرک آلود، تبلور رشد و کمال ابراهیم(ع) بود. (و لقد ءاتینا إبرهیم رشده ... إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل) «إذ» ظرف و متعلق به «آتینا» است ; یعنى، اعطاى رشد به ابراهیم(ع) هنگامى بود که او به پدر و قومش گفت....

۶- پدر حضرت ابراهیم مانند قومش، بت و مجسمه هاى بى جان را مورد تقدیس و عبادت قرار مى داد. (إذ قال لأبیه و قومه ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون )

۷- مخالفت با عقاید انحرافى پدر، آغاز مبارزه ابراهیم(ع) (إذ قال لأبیه و قومه ) برداشت یاد شده مبتنى براین است که تقدم لفظى «أبیه» بر «قومه» دلالت بر تقدم زمانى داشته باشد.

۸- پدر حضرت ابراهیم، موقعیت ممتاز و متشخصى در جهت دادن به عقاید جامعه خویش داشت. (إذ قال لأبیه و قومه ) از اختصاص ذکر «أب» احتمالاً این نکته استفاده مى شود که پدر ابراهیم، نقش اساسى در گرایش هاى اعتقادى جامعه داشته است.

۹- اصلاح بستگان نزدیک و هدایت آنان نسبت به دیگر افراد جامعه، در اولویت نخست قرار دارد. (إذ قال لأبیه و قومه )

۱۰- تقدیس و عبادت دائمى مجسمه ها و نقش ها، آیین مردم در آغاز رسالت حضرت ابراهیم(ع) (ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون ) «عکوف» به معناى رویکرد دائمى به چیزى از سر تعظیم و احترام به آن است و مقصود از آن در آیه شریفه، تقدیس و عبادت بت ها است. گفتنى است ذیل آیه بعد - که پاسخ سؤال ابراهیم است (... آبائنا لها عابدین) - مؤید همین معنا مى باشد.

۱۱- شرک قوم ابراهیم، در قالب پرستش مجسمه هاى بى جان و صورت ها نقش بسته بود. (ما هذه التماثیل التى أنتم لها عکفون ) «تمثال» (مفرد «تماثیل») به معناى شىء مصوّر و صورت هاى نقش بسته است (مفردات راغب). یکى از مصادیق بارز آن، مجسمه هاى بى جانى بود که بت پرستان به شکل هاى گوناگون مى ساختند.

موضوعات مرتبط

• آزر: بت پرستى آزر ۲، ۶; پرسش از آزر ۳; سرزنش آزر ۲; مبارزه با آزر ۷; موقعیت اجتماعى آزر ۸
• ابراهیم(ع): پرسش ابراهیم(ع) ۳; تاریخ ابراهیم(ع) ۷; سرزنشهاى ابراهیم(ع) ۲; شرک ستیزى ابراهیم(ع) ۱، ۵، ۷; قصه ابراهیم(ع) ۱، ۲، ۳; مبارزه ابراهیم(ع) ۷; نشانه هاى کمال ابراهیم(ع) ۵
• بت پرستى: پرسش از بت پرستى ۱، ۳; تحقیر بت پرستى ۲
• خرافات: مبارزه با خرافات ۵
• خویشاوندان: اهمیت هدایت خویشاوندان ۹
• شرک: مبارزه با شرک ۷
• قوم ابراهیم: بت پرستى قوم ابراهیم ۱، ۲، ۴، ۶، ۱۰، ۱۱; پرسش از قوم ابراهیم ۳; تاریخ قوم ابراهیم ۴، ۶،۱۰، ۱۱; سرزنش قوم ابراهیم ۲; شرک قوم ابراهیم ۱۱
• هدایت: اولویتها در هدایت ۹