بَهِيمَة

آیات شامل این کلمه

«بَهِیْمَة» از مادّه «بُهْمَةْ» (بر وزن تهمة) در اصل، به معناى «سنگ محکم» است و به هر چیزى که درک آن مشکل باشد «مبهم» گفته مى شود، و به تمام حیوانات که داراى نطق و سخن نیستند، «بهیمة» اطلاق مى شود; زیرا صداى آنها داراى ابهام است اما معمولاً این کلمه را فقط در مورد چهارپایان به کار مى برند، و درندگان و پرندگان را شامل نمى شود. و از آنجا که «جنین» حیوانات نیز داراى یک نوع ابهام است «بهیمة» نامیده مى شود.

ریشه کلمه

• وفى‌ (۶۶ بار)

قاموس قرآن

[مائده:1] راغب گويد:بهمة به معنى سنگ سخت است، به مرد شجاع به جهت صلابتش به همه گويند و هر چه از محسوسات و معقولات فهمش دشوار باشد مبهم گويند، بَهيمه آن است كه نطق ندارد و اين را از سبب گفته‏اند كه در صورت آن ابهام است ولى در عرف به غير درندگان و طيور، گفته مى‏شود. در مجمع البيان فرموده: بهيمه اسم هر چهار پاست در دريا باشد يا در خشكى. در قاموس گفته بهيمه هر چهار پاست و لو در دريا باشد، يا هر حيوانى كه تميز ندارد، جمع آن بهائم است. از زجاج نقل شده: بهيمه هر حيوانى است كه عقل ندارد. نا گفته نماند: اين تركيب (بَهيمَةُ الاَنْعامِ) در قرآن سه بار آمده و در هر بار به «انعام» اضافه شده است درباره انعام گفته‏اند كه مراد از آن گوسفند و گاو و شتر است (انعام ثلثه) اين از بعض آيات نيز بدست مى‏آيد مثل [آل عمران:14]، كه خيل (اسبان) از انعام جدا ذكر شده است و مثل [نحل:5-8]، كه اسبان و استران و خران از انعام جدا نقل شده‏اند و مثل [فاطر:28]. و در بعض آيات در اعمّ به كار رفته است نظير [اعراف:179] و نظير [طه:54] و غيره. در اينصورت آيا مراد از انعام در سوره مائده، اعمّاست و يا خصوص انعام ثلثه لازم است بدانيم كه آيه اوّل مائده در سوره حجّ بدون ذكر بهيمه تكرار شده است در اينجا هر دو را نقل مى‏كنم [مائده:1]، [حج:30]. و خلاصه آنكه بهيمه مطلق چهار پا و اعمّ از انعام است و مى‏شود گفت كه مراد از انعام مطلق انعام و شانل شتر و گاو و گوسفند است اعمّ از اهلى و وحشى و كلمه «اُحِلِّت» مانع از آنست كه باسبان و استران و غيره شامل باشد زيرا معمولاً آنها براى سوارى و باركشى است و مراد از «اُحِلّت» خوردن گوشت آنهاست و همچنين اضافه بهيمه به انعام بيانيّه است يعنى «اُحِلّت لكم البهيمة و هى الانعام»: بهيمه‏اى كه همان انعام باشد بر شما حلال شده است. در الميزان، اضافه را اضافه نوع بر اصنافش فرموده مثل فرموده مثل نوع الانسان و جنس الحيوان اگر مرادش اين باشد كه اين اضافه مثل اضافه انسان الزنجى و حيوان الاهلى است كاملاً صحيح و به جاست و عبارت اخراى بيانيّه است. از كلبى و فرّاء نقل شده كه مراد از بهية الانعام وحشى‏هاى انعام است يعنى آنها بر شما حلال شده‏اند در اين صورت به معنى لام است. ولی با توجّه به آیه مانحن فیه و آیه [حج:34] و آیه [حج:28]، خواهيم ديد كه اين سخن قابل قبول نيست زيرا بعيد است حيوان وحشى و بيرون از دسترس بشر مراد باشد. ناگفته نماند در روايت محمد بن مسلم وزراره و غيره از امام باقر و صادق «عليه السلام» منقول است كه بهيمة الانعام را جنين انعام فرموده‏اند در الميزان آن را از تهذيب نقل كرده و فرموده در كافى و فقيه... نيز نقل شده... و قمى در تفسيرش و مجمع البيان از امام باقر و صادق «عليه السلام» نقل كرده است. مرحوم فيض در صافى بعد از نقل آنچه گفته شد فرموده: احتمال دارد مراد از اين اخبار بيان فرد اخفى است (يعنى آيه به آنها بهيمه گفته مى‏شود پس منافات با تعميم ندارد. عيّاشى در ذيل آيه از امام باقر از پدرش نقل كرده كه از على «عليه السلام» از خوردن گوشت فيل و خرس و ميمون سئوال شد فرمود: اين از بهيمة الانعام كه خورده مى‏شود نيست. حديث شريف مى‏رساند كه بهيمة الانعام شامل انعام غير جنين نيز مى‏باشد.

در حال بارگیری...