النساء ١٠١

وَ إِذَا ضَرَبْتُمْ‌ فِي‌ الْأَرْضِ‌ فَلَيْسَ‌ عَلَيْکُمْ‌ جُنَاحٌ‌ أَنْ‌ تَقْصُرُوا مِنَ‌ الصَّلاَةِ إِنْ‌ خِفْتُمْ‌ أَنْ‌ يَفْتِنَکُمُ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا إِنَ‌ الْکَافِرِينَ‌ کَانُوا لَکُمْ‌ عَدُوّاً مُبِيناً

ترجمه

هنگامی که سفر می‌کنید، گناهی بر شما نیست که نماز را کوتاه کنید اگر از فتنه (و خطر) ِ کافران بترسید؛ زیرا کافران، برای شما دشمن آشکاری هستند.

و چون سفر كرديد، اگر بيم داشتيد كه كفّار به شما آسيب رسانند، مانعى نيست كه نماز را كوتاه كنيد. همانا كافران همواره دشمن آشكار شمايند

و چون در زمين سفر كرديد، اگر بيم داشتيد كه آنان كه كفر ورزيده‌اند به شما آزار برسانند، گناهى بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد، چرا كه كافران پيوسته براى شما دشمنى آشكارند.

و هنگامی که در سفر باشید باکی بر شما نیست که نماز را کوتاه به جای آرید (چهار رکعت را دو رکعت کنید) هر گاه بیم آن داشته باشید که کافران شما را به رنج و هلاکت اندازند، که دشمنی کفار نسبت به شما کاملاً آشکار است.

و هنگامی که در روی زمین سفر می کنید، اگر بترسید که کافران به شما آسیب و آزار رسانند، بر شما گناهی نیست که از نمازها [یِ چهار رکعتی خود، دو رکعت] بکاهید؛ زیرا کافران همواره برای شما دشمنی آشکارند.

و چون در زمين سفر كنيد، گناهى نيست كه اگر بيم آن داشتيد كه كافران به شما زيان رسانند، نماز خويش كوتاه كنيد. زيرا كافران دشمن آشكار شما هستند.

و چون رهسپار سفر باشید، بر شما گناهی نیست که اگر می‌ترسید که مبادا کافران شما را در بلا افکنند، نماز خود را کوتاه کنید و به راستی که کافران آشکارا دشمن شما هستند

و چون در زمين سفر كنيد گناهى بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد- از ركعات نماز بكاهيد و آن را شكسته بخوانيد- اگر بترسيد كه كافران به شما گزندى رسانند، كه كافران شما را دشمنى آشكارند.

هرگاه در زمین به مسافرت پرداختید و نماز را کوتاه خواندید (و چهار رکعتیها را دو رکعت نمودید) گناهی بر شما نیست، اگر ترسیدید که کافران بلائی به شما برسانند و به فتنه‌ای گرفتارتان گردانند. بیگمان کافران دشمنان آشکار شمایند.

و چون در زمین (به زحمت پای) زدید [:رهسپار جهاد شدید]، اگر بیم داشتید آنان که کافر شدند بر شما فتنه‌ای آتشین (بر پا) کنند (که بر شما هجوم آورند)، پس گناهی بر شما نیست که از (کیفیت) نماز بکاهید. کافران بی‌گمان پیوسته برای شما دشمنانی آشکارگر بوده‌اند.

و هرگاه سفر کنید باکی نیست بر شما که کوتاه کنید نماز را اگر بترسید که بتازند بر شما آنان که کفر ورزیدند زیرا کافرانند برای شما دشمنی آشکار

النساء ١٠٠	آیه ١٠١	النساء ١٠٢
سوره : سوره النساء نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِنْ خِفْتُمْ»: اگر ترسیدید. ذکر خوف برای شرط نیست و بلکه قید غالبی است و بیانگر واقعیّت این امر است که سفر اغلب همراه با ترس و خوف از دشمنان بر اثر کثرت مشرکان است و الاّ قصر نماز یک حکم عمومی است و در همه سفرها قابل اجرا است و اختصاص به حالت ترس ندارد. مسأله قصر نماز مذکور در این آیه، درست همانند مسأله (رَبَآئِبُکُمُ اللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ) مذکور در آیه همین سوره است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ‌ أُحْصِرُوا فِي‌... (۲) وَ إِذَا کُنْتَ‌ فِيهِمْ‌ فَأَقَمْتَ‌... (۵) إِنَ‌ رَبَّکَ‌ يَعْلَمُ‌ أَنَّکَ‌... (۴) وَ إِذَا کُنْتَ‌ فِيهِمْ‌ فَأَقَمْتَ‌... (۹) حُرِّمَتْ‌ عَلَيْکُمْ‌ أُمَّهَاتُکُمْ‌... (۳) حُرِّمَتْ‌ عَلَيْکُمُ‌ الْمَيْتَةُ وَ... (۲) وَ لْيَسْتَعْفِفِ‌ الَّذِينَ‌ لاَ... (۰)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- کاستن از نماز در سفر، به هنگام ترس از دشمن، هیچ گناهى ندارد. (و إذا ضربتم ... فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم) جمله «فلیس ...»، در حقیقت جواب براى «اذا ضربتم» و «ان خفتم» است. یعنى مسافرت و ترس از فتنه گرى دشمن دو شرط لازم براى کاستن از نماز است.

۲- کفایت نماز قصر در سفر، به هنگام ترس از فتنه هاى کافران (و إذا ضربتم فى الارض ... من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا) «ضرب فى الارض» به معناى مسافرت کردن است.

۳- انعطاف پذیرى و تناسب با شرایط زمان و مکان، ویژگى احکام اسلام (فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا)

۴- احتمال کمین و فتنه گرى دشمن، مجوز نماز قصر (شکسته) (ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا) جمله «ان خفتم» به این معناست که در جواز نماز شکسته، حمله یقینى دشمن لازم نیست; بلکه ترس از حمله و یا احتمال آن نیز کافى است.

۵- لزوم اهتمام به نماز و برپایى آن، حتى در صورت ترس از کمین دشمن (فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا)

۶- مسلمانان صدر اسلام، در معرض فتنه و آسیب از سوى کافران به هنگام سفر (و إذا ضربتم فى الارض ... ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا)

۷- مسلمانان صدر اسلام، کاستن از نماز را، هر چند به هنگام سفر و ترس از دشمن، گناه مى پنداشتند. (و إذا ضربتم فى الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا) «لاجناح» و «فلیس علیکم جناح»، غالباً در مواردى به کار مى رود که پندار جرم و گناه بر انجام و یا ترک کارى وجود داشته باشد.

۸- لزوم هوشیارى مسلمانان در برابر فتنه هاى دشمنان (ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا ان الکفرین کانوا لکم عدواً مبیناً)

۹- رها شدن از فتنه هاى دشمن، داراى مصلحتى بیشتر و مهمتر از انجام کامل نماز (فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة ان خفتم ان یفتنکم الذین کفروا)

۱۰- کافران، دشمنانى آشکار و همیشگى، براى مسلمانان (ان الکفرین کانوا لکم عدواً مبیناً) فعل «کانوا» دلالت بر دیرینه بودن دشمنى کافران دارد که از آن در برداشت فوق به دشمنان همیشگى تعبیر شد.

۱۱- اتحاد و همگونى کافران، در دشمنى با مسلمانان (ان الکفرین کانوا لکم عدواً مبیناً) خبر «کان» با اینکه طبق قواعد ادبى باید جمع آورده مى شد، به صورت مفرد (عدواً) آورده شده و اشاره به این است که کافران در دشمنى با اسلام، یکپارچه و گویا فردى واحد هستند.

۱۲- بهره بردارى کافران از هر فرصت، براى ضربه زدن به مسلمانان (فلیس علیکم جناح ان تقصروا ... ان الکفرین کانوا لکم عدواً مبیناً)

روایات و احادیث

۱۳- وجوب شکسته خواندن نماز در سفر به هنگام ترس از فتنه دشمن (و إذا ضربتم فى الارض فلیس علیکم جناح ... ان یفتنکم الذین کفروا) امام باقر(ع) در پاسخ سؤال از چگونگى نماز مسافر فرمودند: ان اللّه عز و جل یقول: و اذا ضربتم فى الارض ... فصار التقصیر فى السفر واجباً کوجوب التمام فى الحضر ... .

۱۴- شکسته خواندن نماز در سفر، دو رکعت خواندن نماز چهار رکعتى است. (و إذا ضربتم فى الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلوة) امام باقر(ع) در مورد عدد رکعات نماز در سفر فرمود: ... والصلوة کلها فى السفر الفریضة رکعتان کل صلوة الا المغرب فانها ثلاث لیس فیها تقصیر ... .

۱۵- حداقل مسافتى که موجب شکسته شدن نماز در سفر مى شود، هشت فرسخ است. (و إذا ضربتم فى الارض ... ان تقصروا من الصلوة) امام صادق(ع) در پاسخ سؤال از مسافتى که موجب شکسته شدن نماز مى شود فرمود: فى مسیرة یوم و ذلک بریدان و هما ثمانیة فراسخ ... .

موضوعات مرتبط

• احکام:۲، ۴، ۱۳، ۱۴، ۱۵ انعطاف پذیرى احکام ۲، ۴، ۱۳، ۱۴، ۱۵ ۳ ; ویژگى احکام ۲، ۴، ۱۳، ۱۴، ۱۵ ۳
• اسلام: و مقتضیات زمان ۳
• اهم و مهم:۹
• ترس: از دشمنان ۴، ۵، ۷، ۱۳
• دشمنان: اهمیت نجات از دشمنان ۹ ; توطئه دشمنان ۴
• زیرکى: اهمیّت زیرکى ۸
• کافران: اتحاد کافران ۱۱ ; توطئه کافران ۶ ; دشمنى کافران ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; فرصت‌طلبى کافران ۱۲ ; کافران و مسلمانان ۶
• مسافت شرعى:۱۵
• مسلمانان: دشمنان مسلمانان ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; عقیده مسلمانان صدر اسلام ۷ ; مسلمانان صدر اسلام ۶ ; مسلمانان و دشمنان ۸
• مصالح: اهمیت مراعات مصالح ۹
• نماز: احکام نماز ۱۳ ; احکام نماز خوف ۱، ۲، ۴ ; احکام نماز مسافر ۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵ ; اهمیّت نماز ۵، ۹ ; نماز خوف ۷ ; نماز در سفر ۱ ; نماز قصر ۴، ۷، ۱۳، ۱۴، ۱۵
• واجبات:۱۳