البقرة ٢٥٣

تِلْکَ‌ الرُّسُلُ‌ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ‌ عَلَى‌ بَعْضٍ‌ مِنْهُمْ‌ مَنْ‌ کَلَّمَ‌ اللَّهُ‌ وَ رَفَعَ‌ بَعْضَهُمْ‌ دَرَجَاتٍ‌ وَ آتَيْنَا عِيسَى‌ ابْنَ‌ مَرْيَمَ‌ الْبَيِّنَاتِ‌ وَ أَيَّدْنَاهُ‌ بِرُوحِ‌ الْقُدُسِ‌ وَ لَوْ شَاءَ اللَّهُ‌ مَا اقْتَتَلَ‌ الَّذِينَ‌ مِنْ‌ بَعْدِهِمْ‌ مِنْ‌ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ‌ الْبَيِّنَاتُ‌ وَ لٰکِنِ‌ اخْتَلَفُوا فَمِنْهُمْ‌ مَنْ‌ آمَنَ‌ وَ مِنْهُمْ‌ مَنْ‌ کَفَرَ وَ لَوْ شَاءَ اللَّهُ‌ مَا اقْتَتَلُوا وَ لٰکِنَ‌ اللَّهَ‌ يَفْعَلُ‌ مَا يُرِيدُ

ترجمه

بعضی از آن رسولان را بر بعضی دیگر برتری دادیم؛ برخی از آنها، خدا با او سخن می‌گفت؛ و بعضی را درجاتی برتر داد؛ و به عیسی بن مریم، نشانه‌های روشن دادیم؛ و او را با «روح القدس» تأیید نمودیم؛ (ولی فضیلت و مقام آن پیامبران، مانع اختلاف امتها نشد.) و اگر خدا می‌خواست، کسانی که بعد از آنها بودند، پس از آن همه نشانه‌های روشن که برای آنها آمد، جنگ و ستیز نمی‌کردند؛ (اما خدا مردم را مجبور نساخته؛ و آنها را در پیمودن راه سعادت، آزاد گذارده است؛) ولی این امتها بودند که با هم اختلاف کردند؛ بعضی ایمان آوردند و بعضی کافر شدند؛ (و جنگ و خونریزی بروز کرد. و باز) اگر خدا می‌خواست، با هم پیکار نمی‌کردند؛ ولی خداوند، آنچه را می‌خواهد، (از روی حکمت) انجام می‌دهد (و هیچ‌کس را به قبول چیزی مجبور نمی‌کند).

اين پيامبران، پاره‌اى از ايشان را بر پاره‌اى برترى داديم. از آنان كسى بود كه خدا با او سخن گفت و بعضى را درجاتى [بلند] ارزانى داشت و به عيسى بن مريم حجّت‌ها داديم و او را به روح القدس تقويت كرديم، و اگر خدا مى‌خواست كسانى كه بعد از اين پيامبران بودن

برخى از آن پيامبران را بر برخى ديگر برترى بخشيديم. از آنان كسى بود كه خدا با او سخن گفت و درجات بعضى از آنان را بالا برد؛ و به عيسى پسر مريم دلايل آشكار داديم، و او را به وسيله روح القدس تأييد كرديم؛ و اگر خدا مى‌خواست، كسانى كه پس از آنان بودند، بعد از آن [همه‌] دلايل روشن كه برايشان آمد، به كشتار يكديگر نمى‌پرداختند، ولى با هم اختلاف كردند؛ پس، بعضى از آنان كسانى بودند كه ايمان آوردند، و بعضى از آنان كسانى بودند كه كفر ورزيدند؛ و اگر خدا مى‌خواست با يكديگر جنگ نمى‌كردند، ولى خداوند آنچه را مى‌خواهد انجام مى‌دهد.

این پیغمبران را برخی بر بعضی برتری و فضیلت دادیم، بعضی را خدا با او سخن گفته و بعضی را رفعت مقام داده، و عیسی پسر مریم را معجزات آشکار دادیم و او را به روح القدس نیرو بخشیدیم، و اگر خدا می‌خواست پس از فرستادن پیامبران و معجزات آشکار، مردم با یکدیگر در مقام خصومت و قتال بر نمی‌آمدند، ولیکن آنان برخلاف و دشمنی با هم برخاستند، برخی ایمان آورده و بعضی کافر شدند، و اگر خدا می‌خواست با هم بر سر جنگ نبودند، و لیکن خدا هر چه مشیّتش قرار گیرد خواهد کرد.

از آن فرستادگان برخی را بر برخی برتری بخشیدیم. از آنان کسی است که خدا با او سخن گفت، و برخی از آنان را درجات و مراتبی بالا برد. و عیسی بن مریم را دلایل و نشانه های روشن دادیم، و او را به وسیله روح القدس توانایی بخشیدیم. و اگر خدا می خواست کسانی که بعد از آنان [در طول قرون و اعصار] آمدند، پس از آنکه دلایل و براهین روشن به آنان رسید، با هم نمی جنگیدند، ولی [درباره ایمان و کفر با هم] اختلاف کردند، پس برخی از آنان ایمان آوردند و برخی کفر ورزیدند، قطعاً خدا اگر می خواست نمی جنگیدند، ولی خدا آنچه را می خواهد [از روی حکمت و مصلحت] انجام می دهد.

بعضى از اين پيامبران را بر بعضى ديگر برترى داديم. خدا با بعضى سخن گفت و بعضى را به درجاتى برافراشت. و به عيسى بن مريم معجزه‌ها داديم و او را به روح القدس يارى كرديم. و اگر خدا مى خواست، مردمى كه بعد از آنها بودند، پس از آنكه حجتها بر آنان آشكار شده بود، با يكديگر قتال نمى‌كردند. ولى آنان اختلاف كردند: پاره‌اى مؤمن بودند و پاره‌اى كافر شدند. و اگر خدا مى‌خواست با هم قتال نمى‌كردند، ولى خدا هر چه خواهد مى‌كند.

اینان پیامبرانی هستند که بعضی را بر بعضی برتری بخشیده‌ایم، از آنان کسی هست که خداوند با او سخن گفته است، و بعضی را مرتبتی بلند ارزانی داشته است، و عیسی بن مریم را معجزات آشکار دادیم و او را به روح‌القدس یاری کردیم، و اگر خدا می‌خواست کسانی که پس از ایشان آمدند، پس از روشنگریهایی که برایشان آمد، کشمکش و کارزار نمی‌کردند، ولی اختلاف پیشه کردند، و بعضی از ایشان ایمان آوردند و بعضی کفرورزیدند، و اگر خدا می‌خواست کشمکش و کارزار نمی‌کردند، ولی خداوند هر آنچه اراده کند انجام می‌دهد

آن پيامبران، برخى‌شان را بر برخى برترى داديم از ايشان كس بود كه خدا با وى سخن گفت، و برخى‌شان را پايه‌ها بالا برد و عيسى پسر مريم را حجت‌ها و نشانه‌هاى روشن داديم و او را به روح القدس- جبرئيل- نيرومند گردانيديم. و اگر خدا مى‌خواست آنان كه پس از ايشان بودند بعد از آنكه نشانه‌هاى روشن به آنها رسيد با يكديگر پيكار نمى‌كردند، و ليكن اختلاف كردند، از آنها كس بود كه ايمان داشت و كس بود كه كافر شد و اگر خدا مى‌خواست با هم پيكار نمى‌كردند و ليكن خدا آنچه خواهد مى‌كند.

این پیغمبران (که نام برخی از آنان گذشت) بعضی از ایشان را بر بعضی دیگر برتری دادیم. خداوند با برخی از آنان سخن گفت، و بعضی را درجاتی برتر داد، و به عیسی پسر مریم معجزاتی دادیم و او را با روح‌القدس (یعنی جبرئیل) تقویت و تأیید نمودیم. اگر خداوند می‌خواست کسانی که بعد از این پیغمبران می‌آمدند، به دنبال نشانه‌های روشنی که به (دست) آنان می‌رسید (و هدایت راستین و دین حقی را که دریافت می‌نمودند به مقتضای چنین هدایت و دینی، همه‌ی ایشان ایمان می‌آوردند و اختلافی نمی‌ورزیدند و) با یکدیگر نمی‌جنگیدند. ولیکن (بنا به خواست خدا) اختلاف ورزیدند و بعضی ایمان آوردند و برخی کافر شدند. و اگر خدا می‌خواست با هم نمی‌جنگیدند و به ستیز برنمی‌خاستند، ولی خداوند آنچه را می‌خواهد (از روی حکمتی که خود می‌داند) انجام می‌دهد.

اینان تمامی پیامبرانند؛ برخی از آنان را بر برخی (دیگر) از ایشان (در جهت یا جهاتی رسالتی) برتری دادیم. از آنان کسی است (که) خدا با او سخن گفت، و بعضی را (به) درجاتی (بر دیگران) بالا برد. و به عیسی پسر مریم دلایل آشکار دادیم و او را به وسیله‌ی روح‌القدس تأیید کردیم. و اگر خدا می‌خواست، کسانی که پس از آنان بودند –بعد از آن همه دلایل روشن که برایشان آمد- به کشتار یکدیگر نمی‌پرداختند؛ ولی (با هم) اختلاف کردند. پس بعضی از آنان کسانی (بودند که) ایمان آوردند و بعضی از آنان کسانی (بودند که) کافر شدند؛ و اگر خدا می‌خواست (با یکدیگر) کشتار نمی‌کردند، ولی خدا آنچه را می‌خواهد انجام می‌دهد.

اینک پیمبران برتری دادیم بعضیشان را بر بعضی از آنان است آنکه سخن گفت با او خدا و بالا برد بعضی را از ایشان پایه‌هائی و دادیم به عیسی ابن مریم نشانیها را و مؤیّدش داشتیم به روح‌القدس و اگر می‌خواست خدا هرآینه کارزار نمی‌کردند آنان که پس از ایشانند از پس آنچه بیامدشان نشانیها و لکن اختلاف کردند پس بعضی از ایشان ایمان آوردند و بعضی کفر ورزیدند و اگر می‌خواست خدا کارزار نمی‌کردند و لیکن خدا می‌کند آنچه را بخواهد

البقرة ٢٥٢	آیه ٢٥٣	البقرة ٢٥٤
سوره : سوره البقرة نزول : ١٠ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٦٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«کَلَّمَ اللهُ»: خدا با او سخن گفته است. عائد موصول، یعنی ضمیر (ه) محذوف است، و تقدیر چنین است: کَلِمَةُ اللهُ ... «دَرَجَاتٍ»: مراتب و منازل. منصوب است چون مفعول دوم (رَفَعَ) در مفهوم (بَلَّغَ) است، یا حال (مِن بَعْضِهِمْ) و در مفهوم (ذَا دَرَجَاتٍ)، یا مفعول مطلق است و درجات در مفهوم (رفعات) است، منصوب به نزع خافض است و حرف جرّ (عَلی یا إِلی یا فی) محذوف است. «بَیِّنَات»: دلائل روشن. معجزات مذکور در (آل‌عمران / ). «أَیَّدْنَاهُ»: یاری و توانائیش دادیم. «رُوحِ الْقُدُسِ»: روح پاک. یعنی: جبرئیل. اضافه موصوف به صفت است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ رَبُّکَ‌ أَعْلَمُ‌ بِمَنْ‌ فِي‌... (۵) وَ رَبُّکَ‌ أَعْلَمُ‌ بِمَنْ‌ فِي‌... (۴)

تفسیر

• آيات ۲۵۴ - ۲۵۳ ، سوره بقره
• دفع اين توهم كه بعد از دعوت انبيا (ع ) جنگ چه فايده دارد؟ و اشاره به علل پيدايش جنگ ها در اين آيات
• انيبا (ع ) در عين حال كه در اصل فضل رسالت مشتر كند، از درجات مختلفى برخوردارند
• اختلاف و درگيرى بين مردم از جانب خود آنها و مستند به اختيار انسانها است
• دو نوع فضيلت و برترى كه بعضى از انبيا (ع ) بر بعض ديگر دارند
• اقوال مختلف در باره اينكه در آيه مراد از پيامبرى كه خدا با او سخن گفته كيست ؟
• اختلاف ديگر در معناى ((دفع بعضهم درجات ))و مراد از بعض در آن
• آيه به اطلاق خود شامل تمام رسولان مى شود و دليلى بر اختصاص آيه وجود ندارد
• گفتارى پيرامون تكلم خداى تعالى
• ويژگيهاى انبيا (ع ) و اخبارى كه ايشان آورده اند امور حقيقيه هستند و در بيان حقائق الهيه مجاز گوئى نشده است
• حقيقت ((كلام )) و تعريف آن در عرف بنى آدم
• در قرآن كريم تكلم به معناى معهود بين ما از خدا نفى و حقيقت معناى تكلم درباره خداى سبحان اثبات شده است
• تكلم خداى تعالى مانند خلقت ، احياء، اماتة ، رزق و هدايت از افعال زمانى خداوند است
• موارد استعمال نفس ((قول )) در قرآن مجيد
• قول خدا در تكوينيات عبارت است از خود موجودات تكوينى
• قول خداوند در غير تكوينيات و قول خدا با ملائكه و شيطان و كلام خود فرشتگان با يكديگر چگونه است ؟
• الفاظ ديگرى در قرآن كه به معناى ((قول )) و ((كلام )) نزديك مى باشند
• بيان حقيقى بودن استعمال لفظ ((كلام )) و ((قول )) در غير موارد بشرى
• آنچه از مطالب گذشته بدست آمد
• دادن بينات و تاءييد به روح القدس در باره حضرت عيسى (ع ) به نحوى خاص است
• سرپيچى كردن از انفاق كفر و ظلم است
• بحث روايتى (در ذيل آيات گذشته ، وقوع اختلاف بعد از رسول خدا (ص ) و رواياتى در باره تكليم خدا
• روايتى در ارتباط با آيه (كان الناس امة واحدة ...) و اختلاف امت
• رواياتى از ائمه معصومين عليهم السلام در باره تكلم خداوند
• بحثى فلسفى (در باره حقيقت كلام و مصاديق آن و بيان فلسفى متكلم بودن خداوند)
• وجه تسميه علم كلام و اشاره با اختلاف اشاعره و معتزله در باره تقديم يا حادث بودن كلام خدا
• نزاع اشاعره و معتزله پايه و اساسى ندارد

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - منزلت والاى رسولان الهى نزد خداوند (تلک الرّسل) کلمه «تلک» - که براى اشاره به دور است - بیانگر مقام بلند و منزلت والاى پیامبران الهى است.

۲ - فضیلت و برترى برخى از رسولان الهى بر برخى دیگر، با وجود همانندى آنان در اصل رسالت (تلک الرّسل فضّلنا بعضهم على بعض)

۳ - خداوند با برخى از رسولانش (حضرت موسى) سخن گفت. (منهم من کلّم اللّه)

۴ - سخن گفتن خداوند با برخى از پیامبران، دلیل برخوردارى آن پیامبر از فضیلت و منزلتى برتر. (منهم من کلّم اللّه)

۵ - برترى منزلت برخى از رسولان الهى، به درجات و مراتبى چند از جانب خداوند (تلک الرّسل فضّلنا بعضهم على بعض ... و رفع بعضهم درجات)

۶ - اعطاى نشانه هاى روشن از جانب خداوند، به عیسى بن مریم (ع) و تأیید او به روح القدس (جبرئیل) (و اتینا عیسى ابن مریم البیّنات و ایّدناه بروح القدس)

۷ - عیسى (ع)، على رغم منزلت و فضیلت والایش، فرزند مریم است ; نه فرزند خداوند. (و اتینا عیسى ابن مریم البیّنات)

۸ - امتیاز حضرت عیسى (ع) در میان انبیا، به دلیل برخوردارى از بیّنات فراوان و تأییدش به روح القدس (تلک الرّسل فضلنا ... و اتینا عیسى ابن مریم البیّنات و ایّدناه بروح القدس)

۹ - اختلافات اعتقادى میان پیروان مذاهب، از عوامل وقوع جنگها (و لو شاء اللّه ما اقتتل ... و لکن اختلفوا)

۱۰ - دین، منشأ اختلاف نیست; بلکه مردم، خود، اختلاف مى کنند. (من بعد ما جاءتهم البیّنات و لکن اختلفوا)

۱۱ - براهین الهى بر صدق رسالت انبیا، روشن و قابل فهم براى همگان (من بعد ما جاءتهم البیّنات) با توجّه به اینکه خداوند از براهین، تعبیر به «بیّنات» نموده است.

۱۲ - سنّت خداوندى، على رغم ارسال انبیا، براى دعوت به ایمان و رفع اختلاف، اجبار آدمیان به ایمان و عدم اختلاف و کشتار نیست. (و لو شاء اللّه ما اقتتل الّذین ... و لکن اختلفوا)

۱۳ - آزادى انسانها در انتخاب کفر و ایمان به رسالت انبیا، سنّت الهى (و لو شاء اللّه ما اقتتل ... و لکن اختلفوا فمنهم من امن و منهم من کفر)

۱۴ - پیروى از رسولان الهى، راه برچیده شدن اختلافات و نفى پیکارها و کشتارها (من بعد ما جاءتهم البیّنات و لکن اختلفوا فمنهم من امن و منهم من کفر)

۱۵ - اختلافات و کشمکشهاى اجتماعى، برخاسته از اختیار و آزادى انسان (و لکن اختلفوا فمنهم من امن و منهم من کفر)

۱۶ - پیروان انبیا پس از ایشان اختلاف کردند; برخى ایمان و بعضى کفر را برگزیدند و با یکدیگر پیکار نمودند. (من بعدهم ... و لکن اختلفوا ... و لو شاء اللّه ما اقتتلوا)

۱۷ - ایمان و کفر، محورِ طبقه بندىِ افرادِ جامعه (فمنهم من امن و منهم من کفر)

۱۸ - ایمان یا کفر، انتخاب آدمى در برابر روشنگرى انبیاى الهى (من بعد ما جاءتهم البیّنات ... و لکن اختلفوا فهمنهم من امن و منهم من کفر)

۱۹ - حاکمیّت اراده الهى بر افعال اختیارى انسان و تحولات اجتماعى - تاریخى (و لو شاء اللّه ما اقتتل ... و لکنّ اللّه یفعل ما یرید)

۲۰ - اختیار و آزادى انسان، پرتویى از مشیّت و اراده الهى (و لو شاء اللّه ما اقتتل ... و لکن اختلفوا ... و لکنّ اللّه یفعل ما یرید) جمله «و لو شاء اللّه ما اقتتل»، دلالت بر اختیار آدمى دارد; و جمله «و لکنّ اللّه» دلالت بر این دارد که هیچ چیز از اراده و خواست خدا خارج نیست. بنابراین اختیار آدمى نیز به اراده و خواست خداست.

۲۱ - خداوند، هر آنچه را اراده کند، انجام مى دهد. (و لکنّ اللّه یفعل ما یرید)

موضوعات مرتبط

• اتحاد: عوامل اتحاد ۱۴
• اختلاف: آثار اختلاف ۹، ۱۶ ; عوامل اختلاف ۱۰، ۱۵، ۱۶ ; اختلاف دینى ۹
• ارزشها: ۴
• انبیا: امتیاز در انبیا ۲ ; فضایل انبیا ۱، ۳، ۴، ۵ ; هماهنگى انبیا ۲
• انسان: آزادى انسان ۱۲، ۱۳، ۱۵، ۲۰ ; اختیار انسان ۱۵، ۱۸، ۱۹، ۲۰
• ایمان: آثار ایمان ۱۷ ; اختیار در ایمان ۱۸ ; ایمان به نبوّت ۱۳
• برگزیدگى: عوامل برگزیدگى ۸
• جامعه: تحولات در جامعه ۱۹ ; طبقات جامعه ۱۷
• جبرئیل: ۶ جبر و اختیار: ۱۲، ۱۳
• جنگ: عوامل جنگ ۹، ۱۶ ; موانع جنگ ۱۲
• خدا: اراده خدا ۱۹، ۲۱ ; افعال خدا ۲۱ ; برهان خدا ۱۱ ; تکلّم خدا ۳، ۴ ; حاکمیت خدا ۱۹ ; سنّتهاى خدا ۱۲، ۱۳ ; مشیّت خدا ۲
• دین: نقش دین ۱۰
• روح القدس: ۱۶
• عیسى (ع): تأیید عیسى (ع) ۶، ۸ ; عیسى (ع) فرزند مریم ۶، ۷ ; فضایل عیسى (ع) ۷، ۸
• کفر: آثار کفر ۱۷ ; اختیار در کفر ۱۳، ۱۸
• مقرّبان: ۱
• موسى (ع): تکلم خدا با موسى (ع) ۳ ; فضایل موسى (ع) ۳