کَمِشْکَاة

آیات شامل این کلمه

«مشکاة» از مادّه «شَکاة» در اصل، به معناى روزنه و محل کوچکى بود که در دیوار ایجاد مى کردند و چراغ هاى معمول قدیم را براى محفوظ ماندن از مزاحمت باد و طوفان، در آن مى نهادند، و گاه از داخل اطاق طاقچه کوچکى درست مى کردند و طرفى را که در بیرون اطاق و مشرف به حیاط منزل بود با شیشه اى مى پوشاندند، تا هم داخل اطاق روشن شود، و هم صحن حیاط، و در ضمن از باد و طوفان نیز مصون بماند.

و نیز به محفظه هاى شیشه اى که به صورت مکعب مستطیلى مى ساختند و درى داشت و در بالاى آن روزنه اى براى خروج هوا و چراغ را در آن مى نهادند، گفته شده است.

کوتاه سخن این که: «مشکاة» محفظه اى براى چراغ در مقابل حمله باد و طوفان بود; و از آنجا که غالباً در دیوار ایجاد مى شد نور چراغ را نیز متمرکز ساخته و منعکس مى نمود.

ریشه کلمه

• شکو (۳ بار)
• ک‌ (۱۴۷۸ بار)

قاموس قرآن

و شكايت و شكوى و شكاة: اظهار اندوه است چنانكه راغب گفته به عبارت ديگر: توصيف گرفتارى. [يوسف:86]، [مجادله:1]. [نور:35]. مشكاة را بهتر است محفظه و چراغدان گفت اهل لغت آن را روزنه بى نفوذ گفته‏اند و به قولى كاسه قنديل است. المنجمد گويد: آن هر روزنه غير نافذ است. و هر چيزى كه در آن يا بر آن چراغ مى‏گذارند. در مجمع فرموده: آن شكافى است در ديوار كه بر آن شيشه گرفته‏اند. چراغ پشت آن شيشه مى‏شود و شكاف را درب ديگرى است كه چراغ را از آن وارد مى‏كنند و به قول مجاهد: مشكاة قنديل و چراغ است. مصباح فتيله آن . مشكاة مثل قلب مؤمن است كه نور ايمان در آن مى‏باشد. معنى آيه در نور خواهد آمد در تفسير برهان از امام صادق عليه السلام نقل است كه فرموده «اَلْمِشكاةُ جَوْفُ الْمُؤْمِنِ وَ الْقِنديلُ قَلْبُهُ وَ الْمِصْباحُ النُّورُ الَّذى جَعَلَهُ اللّهُ فى قَلْبِهِ».