النساء ١٠٣

فَإِذَا قَضَيْتُمُ‌ الصَّلاَةَ فَاذْکُرُوا اللَّهَ‌ قِيَاماً وَ قُعُوداً وَ عَلَى‌ جُنُوبِکُمْ‌ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ‌ فَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ إِنَ‌ الصَّلاَةَ کَانَتْ‌ عَلَى‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ کِتَاباً مَوْقُوتاً

ترجمه

و هنگامی که نماز را به پایان رساندید، خدا را یاد کنید؛ ایستاده، و نشسته، و در حالی که به پهلو خوابیده‌اید! و هرگاه آرامش یافتید (و حالت ترس زایل گشت)، نماز را (به طور معمول) انجام دهید، زیرا نماز، وظیفه ثابت و معیّنی برای مؤمنان است!

و چون نماز را به پايان برديد، خدا را [در همه حال‌] ايستاده و نشسته و خوابيده ياد كنيد، و همين كه ايمن شديد، نماز را [تمام‌] بخوانيد، چرا كه نماز بر مؤمنان فريضه‌اى زماندار است

و چون نماز را به جاى آورديد، خدا را [در همه حال‌] ايستاده و نشسته و بر پهلوآرميده، ياد كنيد. پس چون آسوده‌خاطر شديد، نماز را [به طور كامل‌] به پا داريد، زيرا نماز بر مؤمنان، در اوقات معين مقرر شده است.

پس آن‌گاه که از نماز فراغت یافتید باز در همه احوال، ایستاده یا نشسته یا بر پهلو خفته (در هر حال که توانید) یاد خدا کنید، سپس که (از آسیب دشمن) ایمن شدید در این حال نماز (کامل) به جای آرید، که برای اهل ایمان، حُکمی معیّن و واجب و لازم است.

پس هنگامی که نماز را [در میدان جنگ] به پایان بردید، خدا را در حال ایستاده و نشسته و خوابیده یاد کنید. و همین که [از فتنه و آشوب دشمن] مطمئن شدید، نماز را [به صورت معمولش] اقامه کنید. مسلماً نماز همواره در اوقاتی مشخص و معین وظیفه ای مقرّر و لازم بر مؤمنان است.

و چون نماز را به پايان برديد خدا را ايستاده يا نشسته و يا به پهلو خوابيده ياد كنيد. و چون از دشمن ايمن گشتيد نماز را تمام ادا كنيد كه نماز بر مؤمنان در وقتهاى معين واجب گشته است.

و چون نمازتان را برگزار کردید، خداوند را [در همه حال‌] ایستاده و نشسته و بر پهلو خفته یاد کنید و چون امن و آسایش یافتید نماز را [به درستی‌] بر پا دارید، که نماز بر مؤمنان واجب [و عبادتی‌] زماندار است‌

پس چون نماز- نماز خوف- گزارديد خداى را ياد كنيد، ايستاده و نشسته و بر پهلو خفته، و همين كه ايمن و دل‌آسوده شديد- در اقامتگاه- نماز را [تمام‌] برپا داريد، كه نماز بر مؤمنان نوشته‌اى است مقرّر و بهنگام.

هرگاه نماز را به پایان بردید، خدای را ایستاده و نشسته و بر پهلوهایتان افتاده (و در همه‌ی حال و احوال) یاد کنید (و حتّی در کشاکش روزگار و گرماگرم کشت و کشتار، خدا گوئید و خدا جوئید) و هنگامی که (ترس و هراسی نماند و) آرامش خود را باز یافتید، نماز را (به تمام و کمال و در وقت مشخّص) برپای دارید. بیگمان نماز بر مؤمنان فرض و دارای اوقات معلوم و معیّن است.

پس چون نماز را (این‌گونه) به جای آوردید، خدا را (در همه حال) ایستاده و نشسته و بر پهلو آرمیده، یاد کنید. پس چون آرام شدید، نماز را (به طور کامل و بدون کم و کاست) به پا دارید، زیرا نماز بر مؤمنان، در اوقات معیّن مقرّر بوده است.

پس گاهی که به جای آوردید نماز را یاد کنید خدا را ایستادگان و نشستگان و بر پهلوهای خویش سپس گاهی که دل آسوده شدید به پا بدارید نماز را همانا نماز است بر مؤمنان نوشته بایسته‌

النساء ١٠٢	آیه ١٠٣	النساء ١٠٤
سوره : سوره النساء نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قِیَاماً»: جمع قائم، ایستادگان. «قُعُوداً»: جمع قاعد، نشستگان. «جُنُوب»: جمع جنب، پهلوها. «إِطْمَأْنَنتُمْ»: اطمینان یافتید. به حال عادی برگشتید و آرامش خود را باز یافتید. «کِتَاباً»: فرض. واجب. «مَوْقُوتاً»: زماندار. دارای وقت معلوم و معیّن.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

فَإِنْ‌ خِفْتُمْ‌ فَرِجَالاً أَوْ... (۳) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا اذْکُرُوا... (۳)

شَهْرُ رَمَضَانَ‌ الَّذِي‌ أُنْزِلَ‌... (۱) إِنَ‌ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ‌... (۳)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- مجاهدان در میدان نبرد باید همواره به یاد خدا باشند. (فاذا قضیتم الصلوة فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم)

۲- ضرورت یاد خدا در همه شرایط و تمامى حالات (ایستاده، نشسته، و خوابیده) (فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم) «قیاماً» جمع قائم و «قعوداً» جمع قاعد و «جنوب» جمع جنب (به معناى پهلو) و «على جنوبکم» کنایه از دراز کشیدن است.

۳- یاد خدا، زمینه ساز پیروزى بر دشمنان (اعد للکفرین عذاباً مهیناً ... فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم)

۴- یاد خداوند پس از اداى نماز خوف، جبران کننده کاستیهاى آن (فلیس علیکم جناح ان تقصروا ... فاذکروا اللّه قیماً و قعوداً و على جنوبکم) لزوم ذکر خدا پس از پایان نماز خوف، مى تواند اشاره به این معنا باشد که قصر و کوتاهى نماز خوف را با ذکر خداوند جبران کنید.

۵- وجوب برپایى نماز با تمام شرایط و آداب آن، پس از رفع ترس از ناحیه دشمن (فاذا اطماننتم فاقیموا الصلوة) اقامه نماز به معناى انجام نماز است با تمام شرایط و آداب آن. و از اینکه در نماز خوف تعبیر به اقامه نماز نشده و فرموده: «فلیصلوا»، این معنا تأیید مى شود.

۶- وجوب برپایى نماز با تمام شرایط، پس از سفر و بازگشت به وطن * (فاذا اطماننتم فاقیموا الصلوة) برخى بر آنند که مراد از «اطماننتم» بازگشت به وطن است.

روایات و احادیث

۷- نماز، وظیفه اى ثابت و واجب براى اهل ایمان (ان الصلوة کانت على المؤمنین کتباً موقوتاً) «کتاب» به معناى واجب و ثابت است. مؤید برداشت فوق، فرمایش امام باقر(ع) است که درباره «کتاباً موقوتاً» در آیه فوق فرمود: یعنى مفروضاً ... .

۸- نماز را باید در اوقاتى خاص و معین برپا کرد. (ان الصلوة کانت على المؤمنین کتباً موقوتاً) «موقوتاً» از ماده «وقت»، به معناى زمان مشخص و محدود است.

موضوعات مرتبط

• احکام:۵، ۶، ۷، ۸
• پیروزى:
• ترس:
• جنگ:
• ذکر:
• مجاهدان:
• مؤمنان:
• نماز:
• واجبات:۵، ۶، ۷