البقرة ٢٠٩

فَإِنْ‌ زَلَلْتُمْ‌ مِنْ‌ بَعْدِ مَا جَاءَتْکُمُ‌ الْبَيِّنَاتُ‌ فَاعْلَمُوا أَنَ‌ اللَّهَ‌ عَزِيزٌ حَکِيمٌ‌

ترجمه

و اگر بعد از این همه نشانه‌های روشن، که برای شما آمده است، لغزش کردید (و گمراه شدید)، بدانید (از چنگال عدالت خدا، فرار نتوانید کرد؛) که خداوند، توانا و حکیم است.

و اگر پس از روشنگرى‌هايى كه سوى شما آمد كجروى كنيد بدانيد كه خدا شكست‌ناپذير و حكيم است

و اگر پس از آنكه براى شما دلايل آشكار آمد، دستخوش لغزش شديد، بدانيد كه خداوند تواناى حكيم است.

پس اگر باز به راه خطا رفتید با وجود آنکه ادلّه روشن از جانب خدا برای شما آمد، در این صورت بدانید که خدا (بر انتقام خطا کاران) توانا و دانا است.

پس اگر بعد از آنکه دلایل و نشانه های روشن برای شما آمد، لغزیدید [و به شرک و کفر روی کردید] نهایتاً بدانید که خدا [در انتقام از شما] توانای شکست ناپذیر و حکیم است.

هرگاه پس از آن كه اين آيات روشن خدا به شما رسيد، در ايمان خويش لغزشى يافتيد، بدانيد كه خدا پيروزمند و حكيم است.

و اگر بعد از روشنگریهایی که برایتان نازل شده است، کژروی کنید، بدانید که خداوند پیروزمند فرزانه است‌

پس اگر از پس آن نشانه‌هاى روشن كه به شما رسيد لغزش كرديد، بدانيد كه خدا تواناى بى‌همتا و داناى استوار كار است.

و اگر بعد از آمدن دلائل واضح (و حجّتهای باهر، از راه خدا دور گشتید و طریق شیطان پیش گرفتید و از جاده‌ی حق) منحرف و دچار لغزش شدید (و به دام اهریمن افتادید) بدانید (از دست عدالت آفریدگار فرار نتوانید کرد) که بی‌گمان خدا توانا و حکیم است (و بر همه چیز چیره و همه‌ی کارهایش مطابق حکمت است).

پس اگر- بعد از آنکه برای شما دلایل آشکار آمد - دچار لغزشی شدید، بدانید که خدا همواره بسیار با عزت و حکمت است.

و اگر لغزیدید از پس آنکه بیامده است شما را نشانیها پس بدانید که خدا است عزّتمند حکیم‌

البقرة ٢٠٨	آیه ٢٠٩	البقرة ٢١٠
سوره : سوره البقرة نزول : ٩ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«زَلَلْتُمْ»: لغزیدید. بیراهه رفتید و منحرف گشتید. «الْبَیِّنَاتُ»: دلائل روشن. «عَزِیزٌ»: غالب. چیره. «حَکِیمٌ»: آن که کارها را به مقتضای حکمت انجام می‌دهد.

تفسیر

• آيات ۲۱۰ - ۲۰۸ ، سوره بقره
• هفت آيه كامل كه راه نگهدارى وحدت دينى در جامعه انسانى را بيان مى كند
• معناى (سلم ) كه بدان امر و مراد از (گام هاى شيطان ) كه از آن زنهار داده شده است
• خداوند متصف به صفات اجسام نيست
• توجيهى لطيف تر و دقيق تر از ظواهرى كه افعال حدوثى را به خداوند نسبت مى دهد
• بحث روايتى (پيرامون مراد از آيات ياد شده )
• تفسير آيه : هل تنظرون ...و آيات مشابه آن در روايات ائمه اهل بيت (ع )
• بحث پيرامون رجعت
• مساءله رجعت و رد بر منكرين آن
• روايات ائمه اهل بيت عليهم السلام نسبت به اصل رجعت متواتر است
• عدم تزاحم ميان نشاءه دنيا و نشاءه قيامت و نيز بين عالم برزخ و عالم دنيا
• روز ظهور حضرت مهدى (ع ) و روز رجعت و روز قيامت مراتب مختلف يك حقيقت

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - تهدید الهى نسبت به کسانى که پس از اتمام حجّت، اقدام به تفرقه در جامعه اسلامى مى کنند. (یا ایها الذین امنوا ادخلوا فى السلم کافة و لا تتبعوا خطوات الشیطان ... فان زللتم من بعد ما جاءتکم البیّنات فاعلموا ان اللّه عزیز حکیم)

۲ - جایگاه بلند تعالیم الهى* (فان زللتم من بعد) زلل به معناى سقوط است و سقوط، معمولاً در مواردى به کار مى رود که از جایگاهى بلند باشد.

۳ - متابعت از شیطان، لغزش و انحراف است. (و لا تتبعوا خطوات الشیطان ... فان زللتم)

۴ - خداوند براى هدایت و ایجاد وحدت میان مؤمنین، ادلّه روشنى اِرائه کرده است. (ادخلوا فى السلم کافة ... و لا تتبعوا ... فان زللتم من بعد ما جاءتکم البیّنات)

۵ - لغزش، پس از علم، پذیرفتنى نیست. (و لا تتبعوا ... فان زللتم من بعد ما جاءتکم البینات)

۶ - مسؤولیت انسان در برابر قانون، پس از دریافت آن (فان زللتم من بعد ما جاءتکم البیّنات) در برداشت فوق، «بیّنات»، به قوانین تفسیر شده است.

۷ - مسؤولیّت بیشتر عالمان، در ایجاد وحدت جامعه* (من بعد ما جاءتکم البیّنات) چون درک آیات و بیّنات الهى تناسب بیشترى با عالمان دینى دارد، و نیز اختلافات جوامع دینى غالباً برگشت به آنان مى کند، آیه مزبور بیشتر متوجّه به عالمان است.

۸ - خداوند، عزیز و حکیم است. (فاعلموا ان اللّه عزیز حکیم)

۹ - مقتضاى حکمت الهى، عقابِ خطاکاران پس از بیان احکام و ارائه ادلّه روشن است. (فان زللتم من بعد ما جاءتکم البیّنات ... ان اللّه عزیز حکیم)

۱۰ - هیچ قدرتى نمى تواند مانع اجراى اراده خداوند بشود. (فان زللتم ... ان اللّه عزیز حکیم) با استفاده از معناى «عزیز»: پیروز و شکست ناپذیر.

۱۱ - متابعت از شیطان و ایجاد تفرقه، ضررى به خداوند و دین او نمى زند. (ادخلوا فى السلم کافة و لا تتبعوا ... فان زللتم ... ان اللّه عزیز حکیم) با توجّه به توضیح فیش قبل.

۱۲ - آگاهى از عزت و حکمت الهى، زمینه تسلیم در برابر خداوند و دورى از متابعت شیطان (ادخلوا فى السلم ... و لا تتبعوا ... ان اللّه عزیز حکیم)

۱۳ - سرپیچى از فرمانهاى خداوند، سرپیچى از مقررات عزّت آفرین و حکیمانه اوست.* (فان زللتم ... ان اللّه عزیز حکیم) احتمالاً، آوردن «عزیز» و «حکیم» پس از فرمان به رعایت مقررات، بیانگر حکمت آمیز بودن و عزّت آفرینى مقررات الهى است.

موضوعات مرتبط

• اتحاد: اهمیّت اتحاد ۴، ۷ ; عوامل اتحاد ۴، ۷
• اتمام حجت: ۱
• اختلاف: عوامل اختلاف ۱۱ کیفر اختلاف ۱
• اسماء و صفات: حکیم ۸ ; عزیز ۸
• اطاعت: اطاعت از شیطان ۳، ۱۱
• انسان: مسؤولیت انسان ۶
• تسلیم: عوامل تسلیم ۱۲
• خدا: احاطه خدا ۱۰ ; اراده خدا ۱۰ ; اوامر خدا ۱۳ ; برهان خدا ۴ ; تعالیم خدا ۲ ; تهدید خدا ۱ ; حکمت خدا ۹، ۱۲ ; عزت خدا ۱۲
• رشد: عوامل رشد ۱۲ ; موانع رشد ۱۳
• شیطان: اعراض از شیطان ۱۲
• عصیان: آثار عصیان ۱۳
• علم: علم و تکلیف ۶، ۱۲ ; علم و عمل ۵، ۶، ۱۲ ; علم و کیفر ۹
• علما: مسؤولیت علما ۷
• قواعد فقهى: ۹
• گمراهى: عوامل گمراهى ۳ ; گمراهى با علم ۵
• گناهکاران: کیفر گناهکاران ۹
• هدایت: عوامل هدایت ۴