روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۱ ش ۲۶۸۸

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، أَبْوَابُ الصَّلَاةِ وَ حُدُودِهَا-بَابُ الْجَمَاعَةِ وَ فَضْلِهَا

و قال عمار بن موسي :

سُئِلَ‏ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ ع‏ عَنِ اَلْإِمَامِ يُصَلِّي وَ خَلْفَهُ‏ قَوْمٌ أَسْفَلُ مِنَ اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِي يُصَلِّي فِيهِ قَالَ إِنْ كَانَ اَلْإِمَامُ عَلَى شِبْهِ اَلدُّكَّانِ أَوْ عَلَى أَرْفَعَ مِنْ مَوْضِعِهِمْ لَمْ تَجُزْ صَلاَتُهُمْ‏ وَ إِنْ كَانَ أَرْفَعَ مِنْهُمْ بِإِصْبَعٍ أَوْ أَكْثَرَ أَوْ أَقَلَّ إِذَا كَانَ اَلاِرْتِفَاعُ بِقَطْعِ‏ سَيْلٍ‏ وَ إِنْ كَانَتِ اَلْأَرْضُ مَبْسُوطَةً وَ كَانَ فِي مَوْضِعٍ مِنْهَا اِرْتِفَاعٌ فَقَامَ اَلْإِمَامُ فِي اَلْمَوْضِعِ اَلْمُرْتَفِعِ وَ قَامَ مَنْ خَلْفَهُ أَسْفَلَ مِنْهُ وَ اَلْأَرْضُ مَبْسُوطَةٌ إِلاَّ أَنَّهَا فِي مَوْضِعٍ مُنْحَدِرٍ فَلاَ بَأْسَ بِهِ وَ سُئِلَ فَإِنْ قَامَ اَلْإِمَامُ أَسْفَلَ مِنْ مَوْضِعِ مَنْ يُصَلِّي خَلْفَهُ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ وَ قَالَ ع إِنْ كَانَ اَلرَّجُلُ فَوْقَ بَيْتٍ أَوْ غَيْرِ ذَلِكَ دُكَّاناً كَانَ أَوْ غَيْرَهُ وَ كَانَ اَلْإِمَامُ يُصَلِّي عَلَى اَلْأَرْضِ وَ اَلْإِمَامُ أَسْفَلَ مِنْهُ كَانَ لِلرَّجُلِ أَنْ يُصَلِّيَ خَلْفَهُ وَ يَقْتَدِيَ بِصَلاَتِهِ وَ إِنْ كَانَ أَرْفَعَ مِنْهُ بِشَيْ‏ءٍ كَثِيرٍ

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۲ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۴۸

عمار ساباطى گويد از امام صادق عليه السّلام سؤال كردند: هر گاه امامى نماز كند و پشت سر او مأمومين در محلّى قرار داشته باشند كه سطح آن محلّ از جايى كه امام نماز ميخواند پائين‏تر باشد حكم آن چگونه است؟ آن حضرت فرمود: اگر امام بر موضعى مانند صفّهاى بلند و دكّانهاى بازار (كه باندازه يك سكوى معمولى يا بيشتر از سطح زمين بلندتر است) يا بر جايى كه از سطح مأمومين بسيار بلندتر است قرار داشته باشد نماز مأمومين صحيح نيست (ولى نماز امام صحيح است چون بمنزله نماز فرادى است)، و اگر امام باندازه بلندى يك انگشت يا اندكى بيشتر يا كمتر از موضع مأمومين بلندتر باشد هر گاه اين اختلاف ارتفاع، باندازه اختلاف سطح و ناهموارى از جهت سيل باشد (يا چنان كه در پاره‏اى از نسخ تهذيب آمده بقدر شبر يعنى يك وجب يا بنسخه ديگر بقدر يسير يعنى قدر كمى باشد) اشكالى ندارد، و هر گاه زمين همانند دشت گسترده و هموار باشد و فقط در جايى از آن برآمدگى طبيعى باشد، امام جماعت در محلّ برآمدگى مى‏ايستد و مأمومين پشت سر او در سطح پست‏تر مى‏ايستند ولى اگر زمين گسترده و هموار و باز باشد جز اينكه در سراشيبى قرار گرفته يا فرورفتگى در آن باشد اختلاف ارتفاع امام و مأمومين اشكالى ندارد. (يعنى طرف قبله بالا باشد و امام ناچار در آنجا بايستد در صورت استواء زمين اشكالى ندارد). و سؤال كردند اگر امام در محلّى پائين‏تر از موضع كسانى كه پشت سر او نماز مى‏كنند بايستد چه حكمى دارد؟ فرمود: اشكالى بر آن نيست. و باز آن حضرت فرمود: هر گاه شخص بر بام خانه يا مانند آن بايستد چه دكّان باشد و چه محلّ ديگرى و امام بر روى زمين نماز كند و سطح محلّى كه امام بر آن نماز مى‏كند، پائين‏تر از آن شخص مأموم باشد آن شخص ميتواند به او اقتدا كرده پشت سر امام نماز بخواند، هر چه ارتفاع محلّ ايستادن او از امام بسيار بلندتر باشد (بطور خلاصه مأموم مى‏تواند بر بلندى بايستد با هر ارتفاعى).