المائدة ٩٢

وَ أَطِيعُوا اللَّهَ‌ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ‌ وَ احْذَرُوا فَإِنْ‌ تَوَلَّيْتُمْ‌ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَى‌ رَسُولِنَا الْبَلاَغُ‌ الْمُبِينُ‌

کپی متن آیه
وَ أَطِيعُوا اللَّهَ‌ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ‌ وَ احْذَرُوا فَإِنْ‌ تَوَلَّيْتُمْ‌ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَى‌ رَسُولِنَا الْبَلاَغُ‌ الْمُبِينُ‌

ترجمه

اطاعت خدا و اطاعت پیامبر کنید! و (از مخالفت فرمان او) بترسید! و اگر روی برگردانید، (مستحق مجازات خواهید بود؛ و) بدانید بر پیامبر ما، جز ابلاغ آشکار، چیز دیگری نیست (و این وظیفه را در برابر شما، انجام داده است).

و اطاعت خدا و اطاعت رسول كنيد و [از گناه‌] برحذر باشيد، اگر پشت كرديد بدانيد كه پيامبر ما فقط عهده‌دار ابلاغ روشن است

و اطاعت خدا و اطاعت پيامبر كنيد و [از گناهان‌] برحذر باشيد، پس اگر روى گردانديد، بدانيد كه بر عهده پيامبر ما، فقط رساندن [پيام‌] آشكار است.

و خدا و رسول خدا را اطاعت کنید و بترسید، که هر گاه روی (از طاعت خدا) بگردانید پس بدانید که بر رسول ما جز آنکه به آشکار حکم خدا را ابلاغ کند تکلیفی نخواهد بود.

و از خدا اطاعت کنید و از پیامبر فرمان برید، و [از مخالفت با خدا و پیامبر] بپرهیزید، پس اگر روی گردانید [سزاوار کیفر می شوید]، و بدانید که بر عهده پیامبر ما فقط رساندن آشکارِ [پیام وحی] است.

خدا و پيامبرش را اطاعت كنيد و پروا كنيد. اگر رويگردان شويد بدانيد كه وظيفه پيامبر ما رسانيدن پيام روشن خداوند است.

و از خداوند و پیامبر اطاعت کنید و پروا داشته باشید، و اگر رویگردان شدید بدانید که وظیفه پیامبر ما پیام‌رسانی آشکار است‌

و خداى را فرمان بريد و پيامبر را فرمان بريد و پروا داشته باشيد. پس اگر روى برتابيد بدانيد كه بر پيامبر ما رسانيدن روشن و آشكار پيام است و بس.

از خدا و از پیغمبر فرمانبرداری کنید و (از مخالفت فرمان خدا و پیغمبر) خویشتن را برحذر دارید. و اگر (از فرمان خدا و پیغمبر روی برگرداندید و) پشت کردید، بدانید که بر پیغمبر ما تنها تبلیغ آشکار و روشنگر (و رساندن فرمان و توضیح کامل احکام) است و بس.

و خدا را اطاعت کنید و پیامبر را (نیز) اطاعت کنید و (از مخالفت با آنان) برحذر باشید. پس اگر روی گرداندید، بدانید که برعهده‌ی پیامبرمان فقط پیام‌رسانی روشنگر (ربّانی) است.

فرمان برید خدا را و فرمان برید پیمبر را و بترسید پس اگر پشت کردید بدانید که بر فرستاده ما است همانا رساندن آشکار

Obey Allah and obey the Messenger, and be cautious. If you turn away—know that the duty of Our Messenger is clear communication.

ترتیل:

ترجمه:

المائدة ٩١	آیه ٩٢	المائدة ٩٣
سوره : سوره المائدة نزول : ٩ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْبَلاغُ»: تبلیغ. رساندن فرمان. «الْمُبِینُ»: واضح و روشن. توضیح‌دهنده و روشنگر.

تفسیر

---

• آيات ۹۳ - ۹۰ ، سوره مائده
• ده خصوصيت در اين آيات كه تشديد و تاءكيد حرمت شراب را مى رسانند
• معناى ((ميسر)) و ((انصاب )) و ((ازلام )) ونقل يك قول
• حقيقت امر در خصوص عمل استخاره
• رد يك توهم در خصوص استخاره با قرآن
• معناى رجس ...
• اشاره به اينكه شيطان بر فكر آدمى در بعضى موارد سلطه دارد و مراد از مجسم شدنشيطان ، مجسم شدن براى فكر بشر است
• وجه اينكه شراب و قمار رجس و عملى شيطانى شمرده شده اند
• ميسر (قمار) و مفاسد اجتماعى آن
• چگونه شيطان با شراب و قمار بين آدميان دشمنى و كينه ايجاد كرده ، انان را از ذكر خداو نماز غافل مى سازد
• وجوه مختلفى كه در بيان مراد آيه : ((ليس على الذين امنوا و عملو الصالحات جناح فيماطعموا)) گفته شده است
• وجه بدون اشكال در معناى آيه شريفه
• سبب اينكه ((تقوا)) در آيه شريفه سه بار تكرار شده است
• وجوه متعددى كه در توجيه تكرار ((تقوا)) در آيه شريفه گفته شده است
• رواياتى متضمن داستانهايى كه منجر به تحريم شراب در اسلام شده است
• عمر در حال مستى اشعار كفرآميز مى خواند!
• نقد و بررسى روايات تحريم شراب در اسلام
• با توجه به اينكه قبل از هجرت ، خمر تحريم شده بوده و صحابه از آن مطلع بوده انداين روايات داراى اشكال هستند
• رواياتى ديگر در مورد تحريم خمر و ميسر و انصاب و ازلام
• شراب در همه شرايع حرام بوده است

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ «92»

و خدا را اطاعت كنيد و پيامبر را فرمانبردار باشيد و (از نافرمانى) بپرهيزيد. پس اگر روى گردان شديد (و اطاعت نكرديد) بدانيد كه وظيفه‌ى رسول ما تنها ابلاغ آشكار است.

پیام ها

1- فرمان‌هاى حكومتى رسول خدا صلى الله عليه و آله همانند فرمان‌هاى الهى، اطاعتش واجب است. «أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ» (تكرار كلمه‌ى‌ «أَطِيعُوا»، نشانه‌ى دو نوع دستور مى‌باشد؛ دستورات ثابت الهى و دستورات حكومتى پيامبر صلى الله عليه و آله)

2- از خطر سرپيچى فرمان خدا و رسول بترسيم. «وَ احْذَرُوا»

جلد 2 - صفحه 369

3- انسان در انتخاب راه، آزاد است. «فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ»

4- با تخلّف و روى‌گردانى، به كسى جز خود لطمه نمى‌زنيم. فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ‌ ... أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ‌

5- شرط ابلاغ احكام الهى پذيرش مردم نيست، ما بايد اتمام حجّت كنيم. فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ‌ ... عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ‌

6- وظيفه‌ى پيامبر، تنها ابلاغ رسالت است، نه اجبار و تحميل. «أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ (92)

بعد از نهى از خمر و قمار امر به اطاعت خود و پيغمبر صلى اللّه عليه و آله مى‌فرمايد:

وَ أَطِيعُوا اللَّهَ‌: و اطاعت نمائيد خدا را در اجتناب از خمر و ساير منهيات. وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ‌: و اطاعت كنيد رسول يعنى حضرت محمّد صلى اللّه عليه و آله را در جميع آنچه شما را از آن نهى فرموده. وَ احْذَرُوا: و حذر كنيد و انديشه نمائيد از مخالفت فرمان خدا و رسول.

نكته- جمع ميان خدا و رسول به جهت آنست كه طاعت هر يك موجب طاعت ديگرى است، زيرا آنچه پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمايد به فرموده حق تعالى مى‌فرمايد، پس طاعت او عين طاعت او سبحانه باشد. فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ‌: پس اگر اعراض كنيد از امر و نهى‌ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ‌: پس بدانيد جز اين نيست كه بر رسول ما باشد رسانيدن و ابلاغ روشن؛ يعنى بدانيد ضرر بر رسول نتوانيد رسانيد بسبب اعراض خود؛ چه بر او همين تبليغ رسالت است و آن را به شما رسانيده. و جز اين نيست كه اعراض شما از فرامين الهى، ضرر آن به نفس شما راجع خواهد بود.

در كافى- از حضرت صادق عليه السّلام در اين آيه فرمود: قسم به خدا

تفسير اثنا عشرى، ج‌3، ص: 177

هلاك نشدند كسانى كه پيش از شما بودند، و هلاك نشود كسى تا قيام قائم ما عليه السّلام مگر در ترك ولايت ما و انكار حق ما. و نرفت رسول خدا از دنيا تا لازم گردانيد حق ما را به گردن اين امت. و خداوند تعالى هدايت فرمايد هر كه را خواهد و قبول هدايت نمايد به سوى صراط مستقيم. «1»

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ (92)

ترجمه‌

اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيغمبر را و حذر كنيد پس اگر رو گردان شويد پس بدانيد جز اين نيست كه بر پيغمبر ما رساندن است آشكار.

تفسير

گفته‌اند براى تأكيد نواهى سابقه و بيان اتحاد اطاعت پيغمبر (ص) با اطاعت خدا است و ايجاب حذر از مخالفت عقل و شرع است و آنكه ضرر مخالفت عائد مخالف ميشود نه پيغمبر (ص) چون او بوظيفه خود عمل فرموده است چنانچه در كافى از حضرت صادق (ع) در ذيل اين آيه نقل نموده است كه فرمود قسم بخدا هر كس بهلاكت رسيده تاكنون و برسد بعد از اين تا زمان قيام قائم ما براى ترك ولايت و انكار حق ما است پيغمبر (ص) از دنيا نرفت تا حق ما را بگردن مردم ثابت و لازم فرمود ولى خدا هر كس را بخواهد براه راست هدايت ميفرمايد ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ أَطِيعُوا اللّه‌َ وَ أَطِيعُوا الرَّسُول‌َ وَ احذَرُوا فَإِن‌ تَوَلَّيتُم‌ فَاعلَمُوا أَنَّما عَلي‌ رَسُولِنَا البَلاغ‌ُ المُبِين‌ُ (92)

و اطاعت‌ كنيد خداوند ‌را‌ و اطاعت‌ كنيد حضرت‌ رسالت‌ ‌را‌ و حذر كنيد ‌از‌ مخالفت‌ ‌پس‌ ‌اگر‌ اعراض‌ كرديد ‌پس‌ بدانيد ‌که‌ فقط تكليفي‌ ‌که‌ ‌ما ‌بر‌ ‌رسول‌ ‌خود‌ معين‌ كرده‌ايم‌ ابلاغ‌ واضح‌ ‌است‌ ‌که‌ راه‌ عذر ‌بر‌ كسي‌ باقي‌ نماند.

وَ أَطِيعُوا اللّه‌َ اطاعت‌ ‌خدا‌ امتثال‌ اوامر و دستورات‌ ديني‌ ‌است‌ ‌که‌ بتوسط پيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و ‌سلّم‌ ابلاغ‌ بمكلفين‌ ‌شده‌ ‌ يا ‌ بتوسط ‌رسول‌ باطني‌ ‌که‌ حكم‌ عقل‌ ‌باشد‌ بحسن‌ و لزوم‌ ‌آن‌ ‌که‌ گفتند كلما حكم‌ ‌به‌ العقل‌ حكم‌ ‌به‌ الشرع‌ و بالعكس‌ كلما حكم‌ ‌به‌ الشرع‌ حكم‌ ‌به‌ العقل‌ دو قاعده‌ مسلمه‌ طبق‌ براهين‌ محكمه‌ ‌است‌.

وَ أَطِيعُوا الرَّسُول‌َ تكرار لفظ اطيعوا ‌براي‌ اينست‌ ‌که‌ اطاعت‌ ‌رسول‌ ‌در‌ اعمال‌ مولويت‌ ‌که‌ مفاد النَّبِي‌ُّ أَولي‌ بِالمُؤمِنِين‌َ مِن‌ أَنفُسِهِم‌ احزاب‌ ‌آيه‌ 6، ‌است‌ ‌هر‌ نوع‌ تصرفي‌ ‌در‌ جان‌ و مال‌ مؤمنين‌ بفرمايد و ‌هر‌ حكمي‌ ‌که‌ ‌از‌ ناحيه‌ ‌آن‌ صادر شود بايد تمكين‌ باشيد مثلا جعل‌ خليفه‌، اعطاء لوي‌، جعل‌ والي‌ و رئيس‌ ‌براي‌ قشون‌

جلد 6 - صفحه 464

قضاوت‌ و ‌غير‌ اينها ‌پس‌ توهم‌ نشود ‌که‌ اطاعت‌ ‌رسول‌ عين‌ اطاعت‌ ‌خدا‌ ‌است‌ و تكرار زيادي‌ ‌است‌.

وَ احذَرُوا ‌از‌ ترك‌ امتثال‌ اوامر و نواهي‌ الهي‌ و ‌از‌ مخالفت‌ نبي‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و ‌سلّم‌ ‌در‌ دستورات‌ و قبول‌ نكردن‌ ولايت‌ ‌آن‌ حضرت‌ ‌را‌.

فَإِن‌ تَوَلَّيتُم‌ بمعني‌ اعراض‌ بترك‌ امتثال‌ و عدم‌ قبول‌ بدانيد ‌که‌ ضرري‌ ‌بر‌ ‌خدا‌ و ‌بر‌ ‌رسول‌ ندارد ‌خود‌ بعقاب‌ و عذاب‌ مبتلي‌ خواهيد شد، اما خداوند غني‌ بالذات‌ ‌است‌

(گر جمله‌ كائنات‌ كافر گردند

برگزیده تفسیر نمونه

---

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- اهل ایمان وظیفه دار اطاعت از خداوند و رسول او (و اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول)

۲- اطاعت خدا و رسول او و پرهیز از نافرمانى ایشان، لازمه ایمان (یایها الذین ءامنوا ... و اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول) مخاطب قرار دادن مسلمانان با عنوان «الذین ءامنوا» براى رساندن این معنى است که ایمان به خدا و رسول مستلزم اطاعت و پیروى از آنان است.

۳- پیامدهاى شوم نافرمانى خدا و رسول، سزاوار بیم و هراس (و اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول و احذروا) متعلق «واحذروا» به قرینه صدر آیه مى تواند مخالفت با خدا و رسول باشد.

۴- فرمانهاى رسول خدا (ص) هماهنگ با فرمانهاى الهى (و اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول)

۵- گریز از شیطان و پرهیز از کردارهاى شیطانى وظیفه اهل ایمان (یایها الذین ءامنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلم ... و احذروا) برداشت فوق بر اساس این احتمال است که متعلق «واحذروا» به قرینه آیه قبل -، پیروى از شیطان و انجام کارهاى شیطانى باشد.

۶- دورى جستن از پلیدیها (شراب، قمار، مظاهر شرک) نشانگر اطاعت از خدا و رسول (ص) (انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلم ... و اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول)

۷- فلاح و رستگارى پیامد اطاعت خدا و رسول (ص) (فاجتنبوه لعلکم تفلحون ... و اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول)

۸- رسالت پیامبر (ص)، اجبار مردم به اطاعت از خداوند نیست. (فان تولیتم فاعلموا انما على رسولنا البلغ المبین) بدیهى است که جمله «فاعلموا ...» نمى تواند جواب شرط باشد زیرا ضرورت ابلاغ متوقف بر اعراض مردمان نیست، بنابراین جواب شرط مقدر است و جمله «فاعلموا ...» جانشین و قرینه آن مى باشد. یعنى شما خود مسؤول عواقب اعراض خویش هستید زیرا اجبار شما بر اطاعت، خارج از وظائف رسول ماست.

۹- پندار برخى از مسلمانان بر اینکه پیامبران وظیفه دار اجبار مردم به اطاعت از خدا و رسول هستند.* (فاعلموا انما على رسولنا البلغ المبین)

۱۰- نافرمانى خدا و رسول داراى پیامدهایى شوم و شیطانى (دشمنى و کینه توزى و بازماندن از نماز و یاد خدا) (انما یرید الشیطن ... فان تولیتم فاعلموا انما على رسولنا البلغ المبین) مراد از رویگردانى در جمله «فان تولیتم» به قرینه آیه پیشین نادیده گرفتن حرمت خمر و قمار است یعنى اگر نهى خداوند از میگسارى و قمار را نادیده گرفتید و شیطان شما را به کینه و عداوت با یکدیگر کشانید جز خود کسى را ملامت نکنید زیرا آن عواقب شوم بازتاب نافرمانیهاى شماست و پیامبر (ص) در وظیفه خود کوتاهى نکرده است.

۱۱- ابلاغ پیامهاى الهى به صورتى روشن و آشکار وظیفه رسول خدا (ص) (انما على رسولنا البلغ المبین)

۱۲- رساندن احکام خداوند به مردم به صورتى روشن، وظیفه مبلغان دین (انما على رسولنا البلغ المبین)

۱۳- بیان احکام الهى از سوى پیامبر (ص)، وابسته به پذیرش و عدم پذیرش مردم نیست. (فان تولیتم فاعلموا انما على رسولنا البلغ المبین) برداشت فوق بر این مبناست که جمله «فان تولیتم ...» درباره کسانى باشد که بخواهند با بى اعتنایى به احکام الهى، رسول خدا (ص) را دلسرد کرده و از ابلاغ آن، به مردم باز دارند. در این صورت جواب مقدر جمله اى نظیر «فلایهملکم» (شما را رها نخواهد کرد) است.

موضوعات مرتبط

• انبیا: اطاعت از انبیا ۹ ; محدوده مسؤولیت انبیا ۹
• ایمان: آثار ایمان ۲
• بغض: زمینه بغض ۱۰
• پلیدى: اجتناب از پلیدى ۶
• ترس: زمینه ترس ۳
• خدا: آثار اطاعت از خدا ۶ ; آثار عصیان از خدا ۳، ۱۰ ; ابلاغ تعالیم خدا ۱۱، ۱۲ ; اطاعت از خدا ۱، ۲، ۷، ۸، ۹ ; اوامر خدا ۴ ; تبیین تعالیم خدا ۱۳
• خمر: اجتناب از خمر ۶
• دشمنى: زمینه دشمنى ۱۰
• ذکر: زمینه ترک ذکر ۱۰
• رستگارى: عوامل رستگارى ۷
• رشد: عوامل رشد ۷
• شرک: اجتناب از شرک ۶
• شیطان: اجتناب از شیطان ۵
• عقیده: باطل ۹
• عمل: اجتناب از عمل شیطانى ۵
• قمار: اجتناب از قمار ۶
• مبلغان: مسؤولیت مبلغان ۱۲
• محمّد (ص): آثار اطاعت از محمّد (ص) ۶ ; آثار عصیان از محمّد (ص) ۳، ۱۰ ; اطاعت از محمّد (ص) ۱، ۲، ۷ ; اوامر محمّد (ص) ۴ ; رسالت محمّد (ص) ۱۳ ; محدوده مسؤولیت محمّد (ص) ۸ ; مسؤولیت محمّد (ص) ۱۱
• مردم: و تعالیم دین ۱۳
• مؤمنان: مسؤولیت مؤمنان ۱، ۵
• نماز: زمینه ترک نماز ۱۰