الحج ٦٠

ذٰلِکَ‌ وَ مَنْ‌ عَاقَبَ‌ بِمِثْلِ‌ مَا عُوقِبَ‌ بِهِ‌ ثُمَ‌ بُغِيَ‌ عَلَيْهِ‌ لَيَنْصُرَنَّهُ‌ اللَّهُ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ

ترجمه

(آری،) مطلب چنین است! و هر کس به همان مقدار که به او ستم شده مجازات کند، سپس مورد تعدّی قرار گیرد، خدا او را یاری خواهد کرد؛ یقیناً خداوند بخشنده و آمرزنده است!

|اين [حكم خداست‌] و هر كس به آن اندازه كه به او ستم شده مجازات كند و سپس باز بر او ستم كنند، قطعا خدا او را نصرت دهد همانا خدا بخشنده‌ى آمرزنده است

آرى چنين است، و هر كس نظير آنچه بر او عقوبت رفته است دست به عقوبت زند، سپس مورد ستم قرار گيرد، قطعاً خدا او را يارى خواهد كرد، چرا كه خدا بخشايشگر و آمرزنده است.

(سخن حق) این است، و هر کس به همان قدر ظلمی که به او شده در مقام انتقام برآید و باز بر او ظلم شود البته خدا او را یاری می‌کند (در این آیه ترغیب خلق است برگرفتن حق مظلوم از ظالم)، همانا خدا را عفو و آمرزش بسیار است.

[مطلب درباره مؤمن و کافر] همان است [که گفتیم]، و هر کس به مانند آنچه به آن عقوبت شده [متجاوز را] عقوبت کند، آن گاه به وی ستم شود، یقیناً خدا او را یاری می دهد؛ زیرا خدا باگذشت و بسیار آمرزنده است.

هر كس عقوبت كند همچنان كه او را عقوبت كرده‌اند، آنگاه بر او ستم كنند، خدا ياريش خواهد كرد. زيرا خدا عفوكننده و آمرزنده است.

آری و کسی که همانند عقابی که دیده است، [بر دیگران‌] عقاب روا دارد، سپس بر او ستم رود، خداوند او را یاری می‌دهد که بی‌گمان خداوند بخشاینده آمرزگار است‌

اين است [حكم خدا در باره كافر و مؤمن‌]، و كسى كه عقوبت كند بمانند آنكه او را عقوبت كرده‌اند، و پس از آن باز بر او ستم كنند هر آينه خدا يارى‌اش مى‌كند، [و اگر دست از تجاوز برداشتند] همانا خدا بخشنده و آمرزگار است.

(مسأله) به همین منوال است. و هر فرد (مؤمنی که در برابر ستم و جنایتی که به او شده است) دست به ستم و جنایت زند به همان اندازه که بدو ستم و جنایت شده است و سپس دوباره به وی ستم و جنایت شود (و جنایتکار دیگر بار دست تعدّی دراز کند) حتماً خداوند او را (علیه متعدّی) یاری خواهد کرد (و کسی را پیروز می‌گرداند که تمام نیروی خود را برای دفاع در برابر ظالم بسیج می‌کند و باز هم از طرف ستمگر تحت ستم قرار می‌گیرد)، و خداوند بسیار عفوکننده و بس بخشاینده است (و کار به ظاهر ستم قصاص گیرنده را عفو، و لغزشهای او را می‌بخشاید).

چنین است و هرکس نظیر آنچه بر او عقوبت رفته است دست به عقوبتی همسان زند، سپس مورد ستم قرار گیرد، همواره خدا او را بی‌گمان یاری خواهد کرد. به‌راستی خدا همانا بخشایشگرِ پوشنده است.

این و هر که کیفر دهد مانند آنچه را شکنجه شده است پس ستم شود بر او هر آینه یاریش کند خدا و همانا خدا است درگذرنده آمرزگار

الحج ٥٩	آیه ٦٠	الحج ٦١
سوره : سوره الحج نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«ذلِکَ»: (نگا: حجّ / ). به همین منوال. این وعده‌ای است که به مهاجران داده‌ایم. «عَاقَبَ»: ستم و جنایت کرد. مراد قصاص کردن و انتقام گرفتن است که برای مشاکله لفظی، قصاص، عقاب نامیده شده است. «بُغِیَ عَلَیْهِ»: ستم و جنایت بدو شد (نگا: بقره / انعام / .

تفسیر

• آيات ۵۸ - ۶۶ سوره حج
• مژده به مهاجران فى سبيل الله كه كشته شدند يا به مرگ طبيعى درگذشتند
• معناى آيه : ((ذلك و من عاقب بمثل ما عوقب به ...(( و مراد از نصرت خدا در آن
• تفسير مفسرين در معناى آيه و بيان اشكالات آن
• تعليل نصرت داده به مظلوم ، به حق بردن خداوند و عموم قدرت اوعزوجل
• بحث روايتى (دو روايت در ذيل آيه : ((والدين هاجروا...(( و آيه : ((و من عاقب بمثل ما عوقب به ...(()

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - بردبارى و خویشتن دارى مؤمنان و مهاجران، در برابر فشارها و آزارهاى مشرکان و پرهیز از انتقام گیرى، امرى مهم، سرنوشت ساز و مورد توصیه مؤکد خداوند ( در اوایل هجرت از مکّه به مدینه) (و الذین هاجروا ... و إنّ اللّه لعلیم حلیم . ذلک) «ذلک» خبر براى مبتداى محذوف و اشاره است به توصیه خدا به مؤمنان و مهاجران صدراسلام مبنى بر این که در برابر فشارها و آزارهاى مشرکان، خویشتن دارى کنند و بردبارى را از دست ندهند. گفتنى است که در چنین مواردى معمولاً از کلمه «هذا» استفاده مى کنند. بنابراین به کارگیرى «ذلک» - که براى اشاره به دور است - بیانگر اهمیت خویشتن دارى در برابر آزارهاى مشرکان صدراسلام در آن مقطع خاص مى باشد; مقطعى که ظاهراً هنوز مؤمنان از نیروى کافى براى برخورد قهرآمیز با دشمن، برخوردار نبودند.

۲ - مقابله به مثل یکى از مؤمنان صدراسلام، در پى عقوبتى که از سوى مشرکان بر او رفته بود. (و من عاقب بمثل ما عوقب به) از ظاهر آیه، چنین استفاده مى شود که یکى از مؤمنان، در پى عقوبتى که از سوى مشرکان بر او رفته بود، دست به انتقام زد و مقابله به مثل کرد. سپس دوباره از سوى آنها مورد تجاوز و ستم قرار گرفت. خداوند در پى این تجاوز، به او وعده أکید داد که او را یارى خواهد کرد تا انتقام خود را بگیرد. اما در عین حال، با تذکر به این حقیقت که خداوند بخشنده و غفور است، توصیه نمود که اگر که از آن تجاوز درگذرد و متجاوز را مورد عفو و آمرزش قرار دهد، مناسب تر و پسندیده تر خواهد بود.

۳ - تجاوز دو باره مشرکان به مسلمانانى که با آنان، مقابله به مثل کرده بودند (یعنى نظیر عقوبتى که بر آنها رفته بود، به آنان عقوبت رسانده بودند). (و من عاقب بمثل ما عوقب به ثمّ بغى علیه)

۴ - خداوند، به مسلمان مورد ستم، وعده قطعى داد که او را نصرت و یارى خواهد داد تا انتقام خود را از ستمگران بازستاند. (و من عاقب ... ثمّ بغى علیه لینصرنّه اللّه)

۵ - خداوند، حامى و پشتیبان ستمدیدگان و دشمن ستمگران و متجاوزان است. (و من عاقب بمثل ما عوقب به ثمّ بغى علیه لینصرنّه اللّه)

۶ - خداوند به فرد مسلمان مورد تجاوز مشرکان، توصیه کرد که در گرفتن انتقام، از دشمنانش در گذرد و آنان را مورد آمرزش قرار دهد. (و من عاقب ... لینصرنّه اللّه إنّ اللّه لعفوّ غفور)

۷ - خدا، عفوّ (با گذشت) و غفور (آمرزنده) است. (إنّ اللّه لعفوّ غفور)

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۲، ۳، ۴، ۶
• اسماء و صفات: عفو ۷; غفور ۷
• خدا: توصیه هاى خدا ۱، ۶; حمایتهاى خدا ۵; دشمنى خدا ۵; نصرت هاى خدا ۴; وعده هاى خدا ۴
• ظالمان: دشمن ظالمان ۵
• متجاوزان: دشمن متجاوزان ۵
• مسلمانان: توصیه به مسلمان مظلوم ۶; مقابله به مثل مسلمانان مهاجر صدراسلام ۳
• مشرکان: تجاوزگرى مشرکان صدراسلام ۳; صبر بر اذیتهاى مشرکان صدراسلام ۱
• مظلومان: حامى مظلومان ۵; نصرت مظلومان ۴
• مهاجران: اهمیت صبر مهاجران صدراسلام ۱; توصیه به مهاجران صدراسلام ۱; مقابله به مثل مهاجران صدراسلام ۲