البينة ٧

إِنَ‌ الَّذِينَ‌ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ‌ أُولٰئِکَ‌ هُمْ‌ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ

ترجمه

(امّا) کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، بهترین مخلوقات (خدا) یند!

البته كسانى كه ايمان آورده و اعمال شايسته كردند، آنهايند كه بهترين آفريدگانند

در حقيقت كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده‌اند، آنانند كه بهترين آفريدگانند.

آنان که ایمان آوردند و نیکوکار شدند آنها به حقیقت بهترین اهل عالمند.

مسلماً کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، اینانند که بهترین مخلوقاتند.

كسانى كه ايمان آورده‌اند و كارهاى شايسته مى‌كنند بهترين آفريدگانند.

کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند، اینانند که خود بهترین آفریدگانند

همانا كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى نيك و شايسته كردند، ايشانند بهترين آفريدگان.

بی‌گمان کسانی که مؤمنند و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند، آنان مسلّماً خوبترین انسانها هستند.

بی‌گمان کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته‌ی (ایمان) کردند، اینان، (هم)ایشان بهترین آفریدگانند.

همانا آنان که ایمان آوردند و کردار شایسته کردند آنانند بهترین جهانیان‌

البينة ٦	آیه ٧	البينة ٨
سوره : سوره البينة نزول : ٦ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«خَیْرُ»: بهترین. خوبترین. مراد ایمانداران پرهیزگار و نیکوکار سراسر تاریخ بشریّت است.

نزول

مقاتل بن سلیمان از ضحاک و او از ابن عباس روایت کند که این آیه درباره امام على مرتضى علیه‌السلام و اهل بیت او نازل گردیده است.

ابو عبدالله الحافظ مرفوعاً از یزید بن شراحیل الانصارى کاتب امام نقل کند که گوید: از امام على مرتضى علیه‌السلام شنیدم که فرمود: هنگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله خواست از دار دنیا رحلت نماید سر پیامبر را در بغل داشتم به من فرمود: یا على آیا قول خداوند را شنیدى که فرمود: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا» گفتم: بلى یا رسول اللّه. فرمود: اینان شیعیان تو هستند. میعادگاه من و تو در حوض کوثر خواهد بود هنگامى که مردم را براى حساب جمع‌آورى نمایند.

محمد بن العباس بعد از شش واسطه از ابورافع نقل کند که گوید: على علیه‌السلام در روز شورى بعد از عمر به اهل شورى فرمود: شما را قسم می‌دهم که آیا شاهد بوده اید در روزى که با پیامبر نشسته بودید و من وارد شدم به شما فرمود: این على برادر من است که نزد شما آمده سپس رو به طرف کعبه نمود و فرمود: قسم به خداى این کعبه که او و شیعیانش از رستگارانند سپس فرمود: بدانید که او نخستین کسى است که ایمان آورده و از همه شما به امر خدا قائم تر و به عهد خدا وفادارتر و به حکم خدا قضاوت کننده تر و با عدل و دادتر در امور رعیت و مزیت او بر شما در نزد خدا بزرگتر و کسى است که خداوند براى او آیه «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا» را نازل فرموده است و سپس شما همه براى این گفتار پیامبر به من تبریک گفته بودید. آیا این موضوع را به یاد دارید یا نه؟

همه گفتند: بلى یا على تصدیق داریم و نیز ابن شهر آشوب از ابوبکر الهذلى و او از شعبى نقل کند که مردى نزد پیامبر آمد و گفت: یا رسول‌الله به من چیزى یاد بده که براى من نفع داشته باشد. فرمود: بر تو باد بر انجام عمل خوب زیرا در دنیا و آخرت براى تو نافع خواهد بود در این هنگام على وارد شد و گفت: یا رسول الله فاطمه زهرا شما را نزد خود می‌خواند.

پیامبر فرمود: الآن اجابت می‌کنم سپس آن مرد به رسول خدا گفت: یا رسول الله این مرد کیست؟ فرمود: از کسانى است که خداوند براى او آیه «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا» را نازل نموده است.

انس بن مالک گوید: این آیه درباره على بن ابى‌طالب نازل شد که نخستین کسى بود که نبوت رسول خدا صلی الله علیه و آله را تصدیق نمود و افضل خلایق بعد از پیامبر بود.

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۸، سوره بيّنه
• تفسير آيه : ((لم يكن الّذين كفروا من اهل الكتاب ...)) كه گفته شده ازمشكل ترين آيات قرآنى است
• موارد استعمال واژه ((كتاب )) و مراد از اينكه فرمود درصحف مطهّره اى كه پيامبر (صلىالله عليه و آله ) تلاوت مى كند ((كتب قيمة )) هست
• بيان اينكه كتب آسمانى براى عموم بشر آورده شده و آيه ((و ما تفرق الذين اوتواالكتاب ...)) حكايت حال مشركين نيز هست
• بيان مفاد جمله ((و ذلك دين القيمه ))
• بهترين مردم و بدترين مردم
• (چند روايت درباره اينكه مراد از ((خيرالبريّه - بهترين مردم )) اميرالمؤ منين (عليهالسلام ) و شيعيان اويند)

---

• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها :
• ۱ - على (عليه السلام ) و شيعيانش خير البريه اند
• ۲ - لزوم اخلاص نيت در عبادت
• ۳ - قوس عجيب صعودى و نزولى انسان

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نارِ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ «6» إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ «7»

همانا كسانى از اهل كتاب و مشركان كه كافر شدند، در آتش دوزخند، در آن جاودانه‌اند. آنانند بدترين مخلوقات. بى شك كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند آنانند خود بهترين مخلوقات.

نکته ها

كلمه «برية» يا از «برى» به معناى خاك و مراد از آن تمام خاكيان از جمله بشر است و يا از «برء» به معناى خلق است و «برية» بر وزن فعيلة به معناى مفعولة يعنى مخلوقات است.

در رواياتى از شيعه و سنى نقل شده كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به علىّ بن ابيطالب فرمودند: تو و ياران تو خير البريّة هستيد. «1»

مشابه اين آيه، در جاى ديگر قرآن چنين آمده است: «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ‌

---

«1». شواهد التنزيل، ج 2، ص 357، به نقل از تفسيرنمونه.

جلد 10 - صفحه 558

الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ»* «1»

دليل بدترين بودن انسان آن است كه رسول و كتاب به سراغش آمده و او حقيقت را مى‌فهمد ولى به خاطر غرور و تكبر لجاجت مى‌كند. كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ‌ ... هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ

پیام ها

1- كسى كه اسلام را نپذيرد، خواه مشرك باشد، خواه اهل كتاب، كافر است. «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ»

2- سرنوشت اهل كتاب و مشركان يكى است. «أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نارِ جَهَنَّمَ»

3- گل سر سبد هستى يعنى انسان، به خاطر پشت پا زدن به منطق و بيّنه، بدترين مخلوقات مى‌شود. «شَرُّ الْبَرِيَّةِ»

4- انسان با انتخاب خود جايگاه خود را تعيين مى‌كند، يا شرّ البريّه و جهنمى، يا خير البريّه و بهشتى. كَفَرُوا ... شَرُّ الْبَرِيَّةِ ... آمَنُوا ... خَيْرُ الْبَرِيَّةِ

5- مقايسه ميان كفر و ايمان و پايان كار آنان، بهترين نوع روشنگرى است. «شَرُّ الْبَرِيَّةِ- خَيْرُ الْبَرِيَّةِ»

6- رشد يا سقوط ديگر موجودات، محدود است ولى رشد و سقوط انسان، بى نهايت است. «شَرُّ الْبَرِيَّةِ- خَيْرُ الْبَرِيَّةِ» (انسان در اثر ايمان و عمل صالح مى‌تواند حتى از فرشتگان برتر باشد.)

7- بهترين شدن در گرو ايمان است و بدترين‌ها اهل كفرند. (در كلمه‌ «هُمْ» معناى انحصار است) أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ ... هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ

8- ايمان به شرطى ثمربخش است كه همراه با عمل صالح باشد «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» (ولى كفر به تنهايى سبب دوزخ است.)

---

«1». انفال، 22.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌10، ص: 559

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ «7»

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا: به درستى كه آنان كه ايمان آوردند به خدا و رسول و معتقدات حقه ايمانيه‌ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌: و به جا آوردند كارهاى شايسته و پسنديده از طاعات و عبادات و خيرات و مبرات‌ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ: آن گروه ايشانند بهترين همه آفريدگان.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ الْبَيِّنَةُ «1» رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً «2» فِيها كُتُبٌ قَيِّمَةٌ «3» وَ ما تَفَرَّقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَيِّنَةُ «4»

وَ ما أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفاءَ وَ يُقِيمُوا الصَّلاةَ وَ يُؤْتُوا الزَّكاةَ وَ ذلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ «5» إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نارِ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ «6» إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ «7» جَزاؤُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ «8»

ترجمه‌

نبودند آنانكه كافر شدند از اهل كتاب و بت پرستان منفكّ از دين خودشان تا آنكه بيايد آنها را دليل روشنى‌

و آن پيغمبرى باشد از جانب خداوند كه تلاوت نمايد صحيفه‌هاى پاكيزه را

كه در آنها نوشته‌هائى است راست و درست‌

و متفرّق نشدند آنانكه داده شدند كتاب را مگر بعد از آنكه آمد آنها را دليل روشنى‌

و مأمور نشدند مگر آنكه پرستش نمايند خدا را با آنكه خالص كنندگان باشند براى او كيش خويش را و حق جويان باشند و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة را و اين كيش ملت راست و درست است‌

همانا آنانكه كافر شدند از اهل كتاب و بت پرستان در آتش جهنّم ميباشند با آنكه مخلّدند در آن آن گروه آنان بدترين خلقند

همانا آنانكه گرويدند و بجا آوردند كارهاى شايسته را آن جماعت ايشان بهترين خلقند

پاداش آنان نزد پروردگارشان بهشت‌هاى اقامت دائمى است كه جارى ميشود در زمين آنها نهرها جاودانيانند در آن هميشه خشنود شد خدا از ايشان و خشنود شوند از او آن براى كسى است كه ترسيد از پروردگار خود.

تفسير

خداوند متعال در اين سوره شريفه بنابر نقل بعضى اشاره فرموده بقرار

---

جلد 5 صفحه 417

دادى كه بين اهل كتاب كه مسلّم از آن يهود و نصارى ميباشند و بت پرستان واقع شده بود قبل از ظهور اسلام كه هر يك از آن فرق بدين خودشان باقى باشند تا پيغمبرى كه يهود و نصارى ميگفتند در تورية و انجيل بشارت بآمدن آن داده شده با ذكر علامات بيايد و آن حجّت واضحى باشد بر بطلان دين آنها و لذا ميفرمايد نبودند كفّار اهل كتاب و بت پرستان منفكّ و متفرّق از يكديگر بلكه بودند متّفق و متّحد در بقاء بر دينشان تا بيايد آنها را دليل واضحى كه آن پيغمبرى است از جانب خدا كه تلاوت مينمايد مضامين كتب سماوى را كه پاك است از باطل و دروغ و دست ناپاك بآن نميرسد و در آن كتب مطالبى مكتوب شده كه راست و درست و عدل و قويم و مستقيم است و چون خداوند پيغمبر آخر الزمان را مبعوث برسالت فرمود اهل كتاب هم كه حجّت از طرف خداوند بر آنها تمام شده بود براى آنكه علائم و اوصافى را كه خداوند در كتب آنها براى آن پيغمبر ذكر فرموده بود در آن حضرت مشاهده نمودند در نبوّت او اختلاف نمودند و متفرّق شدند از يكديگر بعضى ايمان آوردند و قبول اسلام نمودند و بعضى بحال كفر باقى ماندند با آنكه امر نفرموده بود آن پيغمبر از جانب خداوند بآنها مگر آنكه پرستش نمايند خداى يگانه را در حاليكه خالص نموده باشند دين خودشان را براى او از شرك و بت پرستى و مايل شده باشند از اديان باطله بدين حقّ اسلام و برپا دارند نماز را و بدهند زكوة مالشان را و اين دين كه توحيد خداوند و اخلاص عبادت براى او است دين ملت راست و درست و شريعت حقّه الهيّه و كتب سماويّه است كه تمام انبيا براى ترويج آن آمده‌اند چون قيّمه صفت ملّت يا شريعت يا كتب است كه حذف شده همانا آنانكه كافر شدند از اهل كتاب و بت پرستان و كسانيكه مرتدّ شدند از حكم قرآن و كافر شدند و مخالفت نمودند با امير المؤمنين عليه السّلام چنانچه قمّى ره نقل نموده جايگاه آنها در آتش جهنّم است و هميشه در آن خواهند بود و آن گروه بدترين خلق خدايند و همانا آنانكه ايمان آوردند بخدا و پيغمبر و امام زمان و روز جزا و اعمال صالحه بجا آوردند آن گروه بهترين خلق خدايند و قمّى ره نقل نموده كه در شأن آل محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نازل شد و در امالى از جابر بن عبد اللّه نقل نموده كه‌

---

جلد 5 صفحه 418

ما نزد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بوديم پس آمد على بن ابى طالب عليه السّلام و پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود آمد نزد شما برادر من پس متوجه بكعبه شد و بدست اشاره نمود و فرمود قسم بخدائى كه جان من در دست قدرت او است همانا اين و شيعيان او كاميابانند در روز قيامت پس فرمود همانا او اول مؤمن از شما است بمن و وفا كننده‌ترين شما است بعهد خدا و نيكو- ترين قيام كنندگان شما است بامر خدا و عادل‌ترين شما است در رعيّت و برترين شما است براستى و درستى و بزرگترين شما است نزد خداوند در مزيّت پس نازل شد ان الّذين آمنوا و عملوا الصالحات اولئك هم خير البرّيه و بعد از اين هر وقت على عليه السّلام مى‌آمد اصحاب پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ميگفتند آمد خير البريّه و در چند روايت ديگر از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم اين آيه با امير المؤمنين عليه السّلام و شيعيان آن حضرت تطبيق شده و در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه آنها شيعيان ما اهل بيتند و خداوند ميفرمايد جزاى ايشان نزد پروردگارشان بهشت‌هاى اقامت دائمى است كه جارى ميشود در آنها نهرها مخلّدند در آنها هميشه خشنود شد خدا از آنان بعقائد و اعمالشان و خشنود شدند ايشان از خدا بپاداش و نعيم جاودان اين خشنودى براى كسى است كه ترسيد از پروردگار خود در دنيا و آن موجب شد كه بوظايف بندگى قيام نمود و موجبات خشنودى خدا و خود را فراهم كرد و در روايت كافى از امام صادق عليه السّلام نيل باين مقام كه خشنودى بنده از خدا و خشنودى خدا از او است و وصول ببهشت در برزخ و قيامت با هر گونه اعزاز و كرامت بشيعيان وعده داده شده است در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه هر كس سوره لم يكن را قرائت نمايد از شرك برى و داخل در دين محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ميشود و خداوند او را مؤمن مبعوث و حسابش را آسان خواهد فرمود.

---

جلد 5 صفحه 419

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

إِن‌َّ الَّذِين‌َ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ أُولئِك‌َ هُم‌ خَيرُ البَرِيَّةِ «7»

محققا كساني‌ ‌که‌ ايمان‌ آوردند و عمل‌ صالح‌ بجا آوردند اينها ‌خود‌ بهترين‌ بريّه‌ هستند ايمان‌ بجميع‌ عقائد حقه‌ ‌که‌ گفتيم‌ ‌در‌ ايمان‌ چهار امر معتبر ‌است‌ اول‌ يقين‌ قطعي‌ بجميع‌ عقائد ديني‌ ‌که‌ شك‌ و ريبي‌ و انكاري‌ ‌در‌ هيچيك‌ ‌آنها‌ نباشد، دوم‌ اعتقاد ‌که‌ عبارت‌ ‌از‌ دلبستگي‌ و دربند دين‌ بودن‌ ‌است‌، سوم‌ اقرار ‌که‌ كفر جحودي‌ نباشد ‌که‌ ميفرمايد: وَ جَحَدُوا بِها وَ استَيقَنَتها أَنفُسُهُم‌ نمل‌ ‌آيه‌ 14، چهارم‌ تسليم‌ ‌که‌ زير بار دين‌ رفتن‌ ‌است‌.

إِن‌َّ الَّذِين‌َ آمَنُوا مشروط ‌به‌ اينكه‌ مستقر ‌باشد‌ و مستودع‌ نباشد ‌که‌ تعبير بموافات‌ ميكنند ‌که‌ بقاء ايمان‌ ‌باشد‌ ‌تا‌ آخرين‌ نفس‌ زيرا بسياري‌ ‌از‌ معاصي‌ ‌است‌ ‌که‌ باعث‌ زوال‌ ايمان‌ ميشود ‌در‌ آخر عمر بخصوص‌ ‌اگر‌ كثرت‌ پيدا كند و ملكه‌ و عادت‌ گردد، و ‌اينکه‌ جمله‌ شامل‌ مراتب‌ ايمان‌ ميشود ‌از‌ درجه‌ ادني‌ ‌الي‌ درجه‌ اعلي‌ البته‌ بتفاوت‌ درجات‌.

وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ عمل‌ صالح‌ اينكه‌ عبادتش‌ صحيح‌ ‌باشد‌ تام‌ الاجزاء و الشرائط و خالي‌ ‌از‌ موانع‌ صحت‌ و بالاخص‌ ‌اگر‌ داراي‌ شرائط قبول‌ ‌هم‌ ‌باشد‌.

أُولئِك‌َ هُم‌ خَيرُ البَرِيَّةِ بجايي‌ ميرسد ‌که‌ ‌از‌ ملائكه‌ بالا ميزند:

(‌ان‌ الملائكه‌ خدّام‌ شيعتنا)

و مراد ‌اينکه‌ نيست‌ ‌که‌ جميع‌ اعمال‌ صالحه‌ ‌را‌ بجا آورد زيرا اينكه‌ ‌بر‌ همه‌ كس‌ ميسر نيست‌، و نيز مراد ‌اينکه‌ نيست‌ جميع‌ اعمال‌ ‌او‌ صالحه‌ ‌باشد‌ بلكه‌ همين‌ مقدار ‌که‌ واجبات‌ شرعيه‌ ‌را‌ صحيحا بجا آورد مصداق‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ ميشود.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 7)- در این آیه به گروه دوم که نقطه مقابل آنها هستند و در قوس صعودی قرار دارند اشاره کرده، می‌فرماید: «کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند بهترین مخلوقات خدا هستند» (ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة).

تعبیر «اولئک هم خیر البریة» به خوبی نشان می‌دهد که انسانهای مؤمن و صالح العمل حتی از فرشتگان برتر و بالاترند، چرا که آیه مطلق است، و هیچ استثنائی در آن نیست، آیات دیگر قرآن مانند آیه 70 سوره اسراء نیز گواه بر این معنی می‌باشد.

ج5، ص555

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - افراد مؤمن و داراى عمل صالح، بهترین مردم و برترین موجودات اند. (إنّ الذین ءامنوا و عملوا الصلحت أُولئک هم خیر البریّة)

۲ - توأم بودن ایمان و عمل صالح، شرط ثمربخشى آنها است. (إنّ الذین ءامنوا و عملوا الصلحت أُولئک هم خیر البریّة)

۳ - مؤمنان نیک کردار، گرفتار عذاب ابدى جهنم نخواهند شد. (إنّ الذین کفروا ... فى نار جهنّم ... إنّ الذین ءامنوا و عملوا الصلحت أُولئک هم خیر البریّة)

۴ - ایمان، داراى حقیقت و مفهومى سازگار با ترک عمل صالح (ءامنوا و عملوا الصلحت) عطف، نشانه تغایر است و تفکیک ایمان از عمل صالح، بیانگر تفاوت مفهوم و حقیقت هر یک، با دیگرى است.

موضوعات مرتبط

• انسان: بهترین انسان ها ۱
• ایمان: آثار ایمان ۱، ۲، ۳; ایمان و عمل صالح ۲; حقیقت ایمان ۴
• جهنم: موانع جاودانگى در جهنم ۳
• صالحان: فضایل صالحان ۱، ۳
• عمل صالح: آثار عمل صالح ۱، ۲، ۳; ترک عمل صالح ۴
• مؤمنان: فضایل مؤمنان ۱، ۳
• موجودات: بهترین موجودات ۱