الجاثية ١٤

قُلْ‌ لِلَّذِينَ‌ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ‌ لاَ يَرْجُونَ‌ أَيَّامَ‌ اللَّهِ‌ لِيَجْزِيَ‌ قَوْماً بِمَا کَانُوا يَکْسِبُونَ‌

ترجمه

به مؤمنان بگو: «کسانی را که امید به ایّام اللّه [= روز رستاخیز] ندارند مورد عفو قرار دهند تا خداوند هر قومی را به اعمالی که انجام می‌دادند جزا دهد»!

|به كسانى كه ايمان آورده‌اند بگو تا از كسانى كه روزهاى [سخت و ناگوار] الهى را باور ندارند در گذرند، تا [خدا] قومى را بدانچه مى‌كردند جزا دهد

به كسانى كه ايمان آورده‌اند بگو تا از كسانى كه به روزهاى [پيروزى‌] خدا اميد ندارند درگذرند، تا [خدا هر] گروهى را به [سبب‌] آنچه مرتكب مى‌شده‌اند به مجازات رساند.

به آنان که ایمان آورده‌اند بگو که از (جور جهالتهای) مردمی که به ایّام الهی (و روز وعده‌های خدا) امیدوار نیستند درگذرند تا خدا عاقبت هر قومی را به پاداش اعمال خود برساند.

به مؤمنان بگو: از کسانی که به روزهای خدا [چون روز آزمایش بندگان، روز پیروزی اهل ایمان، شکست دشمنان و روز قیامت] امید ندارند، گذشت کنند، تا [خدا] مردمی را [که تهیدست از عقاید پاک و کردار شایسته هستند، در روزی از روزهایش] به خاطر گناهانی که همواره مرتکب می شوند، کیفر دهد.

به كسانى كه ايمان آورده‌اند، بگو: از خطاى كسانى كه به روزهاى خدا باور ندارند درگذريد، تا خود، آن مردم را به جزاى اعمالى كه مرتكب شده‌اند پاداش دهد.

به کسانی که ایمان آورده‌اند بگو از کسانی که از ایام الله بیمی ندارند درگذرند، تا خداوند هر قومی را به حسب کار و کردارشان جزا دهد

به كسانى كه ايمان آورده‌اند، بگو: از كسانى كه روزهاى [سخت و ناگوار] خداى را باور و اميد ندارند در گذرند تا [خدا خود] گروهى را بدانچه مى كردند سزا دهد.

به کسانی که ایمان آورده‌اند، بگو: بر کسانی ببخشایند که روزهای (مصائب و بلایای) الهی را چشم نمی‌دارند (و روزهائی را فراموش می‌کنند که بر سرِ گذشتگان کافر و فاسق و فاجر همچون قوم فرعون و لوط و ثمود چه آمده است، و با متانت و رزانت از ایشان صرف‌نظر نمایند) تا خداوند خودش آنان را در برابر کارهائی که کرده‌اند کیفر دهد.

به کسانی که ایمان آوردند بگو تا از کسانی که به روزها ی (پیروزی حق بر باطل) خدا امید ندارند (اکنون) درگذرند، تا خدا گروهی را به سبب آنچه مرتکب می‌شده‌اند به مجازات رساند.

بگو بدانان که ایمان آوردند بیامرزند برای آنان که امید ندارند روزهای خدا را تا پاداش دهد گروهی را بدانچه بودند دست می‌آوردند

الجاثية ١٣	آیه ١٤	الجاثية ١٥
سوره : سوره الجاثية نزول : ٨ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَغْفِرُوا»: ببخشند و صرف نظر کنند و گوش به اذیّت و آزار کافران و مشرکان ندهند (نگا: احزاب / ، حجر / ، زخرف / ). در این صورت مراد یک دستور اخلاقی در برخورد با کفّار و مشرکان و بی‌دینان است و از مسلمانان برای همیشه خواسته می‌شود در برابر چنین افرادی، بی‌اعتناء بوده و برای بیدار ساختن و جلب ایشان به اسلام، بزرگوارانه و صبورانه عمل کنند، و اجر خود را از خدا بخواهند. یا این که مراد در یک مقطع خاصّ زمانی همچون سالهای نخستین دعوت در مکّه است که هنوز مسلمانان اجازه مقابله و مقاتله با مشرکان را نداشتند. البتّه چنین شرائطی در طول تاریخ برای مسلمانان به صورت فردی یا جمعی تکرار می‌گردد. فعل مضارع (یَغْفِرُوا) به منزله امر یعنی (إِغْفِرُوا) است. جواب امر مقدّر و اصل آن چنین است: قُلْ لِلَّذِینَ آمَنُوا اغْفِرُوا یَغْفِرُوا (نگا: اسراء / ، ابراهیم / ). «أَیَّامَ اللهِ»: (نگا: ابراهیم / . مراد مصائب و وقائعی است که خدا بر سر ملّتهای پیشین آورده است (نگا: یونس / . برخی (أَیَّامَ اللهِ) را روز قیامت معنی کرده‌اند (نگا: نمونه، المیزان).

نزول

ابن عباس گوید: این آیه درباره عمر بن الخطاب در جنگ بنى‌المصطلق نازل گردیده، موقعى که مسلمین نزدیک چاهى فرود آمده بودند که آن را مریسیع مى گفتند: عبدالله ابن ابى که رئیس منافقین بود. غلام خویش را به طلب آب فرستاد، غلام مزبور که براى آوردن آب رفته بود. دیر بازگشت عبدالله جهت دیر آمدن را از او پرسید.

غلام گفت: از آن سبب دیر آمدم که غلام عمر بن الخطاب بر سر چاه نشسته بود و آب مى کشید تا دلوهاى پیامبر را پر آب کند و نیز پس از آن دلوهاى ابوبکر را پر آب نماید. عبدالله گفت: مثل ما با این قوم چنان است که گفته اند، سمّن کلبک یأکلک، این خبر به عمر رسید در خشم شد و شمشیر را برداشت تا عبدالله را به قتل رساند. این آیه بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل گردید و عمر از اراده خویش منصرف گشت، سدى و جماعتى از مفسرین گویند: این آیه درباره جمعى از صحابه نازل شده که از اهل مکه سخت در ناراحتى بودند و شکایت نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله بردند و از او دستور قتال و نبرد خواستند و هنوز آیه قتال نازل نشده بود. خداوند این آیه را نازل نمود و دستور عفو و گذشت را داد.

تفسیر

---

• آيات ۱۴ - ۱۹ سوره جاثيه
• بيان آيه : ((نقل للذين آمنوا يغفروا للذين لا يرجون ايام الله )) كه اغماض از رفتارمشركين را توصيه مى كند
• بيان علت امر به مغفرت در ((ليجزى قوما بما كانوا يكسبون ))
• مقصود از ((كتاب ))، ((حكم )) و ((بينات من الامر)) كه خداوند به بنىاسرائيل داد

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْماً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ «14»

(اى پيامبر!) به كسانى كه ايمان آورده‌اند، بگو: از كسانى كه به (روز رستاخيز كه يكى از) ايّام اللّه (است) اميد ندارند، درگذرند (و آنان را به خدا واگذارند) تا خداوند (در آن روز) هر قومى را به آنچه انجام مى‌دادند جزا دهد.

نکته ها

مراد از ايّام اللّه روزهاى تاريخى است كه در آن تحوّلات بزرگى از قهر خداوند نسبت به ستمگران يا مهر الهى نسبت به مؤمنان صورت مى‌گيرد.

مسلمانان مكّه گرفتار دشمنى و آزار مشركان مكّه بودند، به فكر مقابله به مثل افتادند امّا خداوند پيامبرش را فرمان داد كه به مسلمانان بگويد عجله نكنيد كه هنوز شما قوى نيستيد و آنان را به من واگذار كنيد.

پیام ها

1- پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مأمور است تا شيوه برخورد با كفّار را به مؤمنان آموزش دهد.

قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا ...

2- لازمه‌ى ايمان، گذشت و بزرگوارى است. «لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا»

3- رسيدن به اهداف بلند دينى، نياز به صبر و پرهيز از شتابزدگى دارد. «لِلَّذِينَ‌

جلد 8 - صفحه 522

آمَنُوا يَغْفِرُوا»

4- ايمان به آنكه كفّار گرفتار كيفر الهى هستند، زمينه گذشت و صبر را در انسان شكوفا مى‌كند. يَغْفِرُوا ... لِيَجْزِيَ قَوْماً ...

5- عقيده در عمل مؤثّر است، چون كفّار اميدى به قيامت ندارند به سراغ كسب كارهاى بد مى‌روند. لا يَرْجُونَ‌ ... يَكْسِبُونَ‌

6- انسان گرفتار عمل خويش است. لِيَجْزِيَ‌ ... بِما كانُوا يَكْسِبُونَ‌

7- كيفر براى كارهاى زشتى است كه انسان آگاهانه به سراغ آن مى‌رود. «بِما كانُوا يَكْسِبُونَ»

8- آنچه سبب قهر الهى است، استمرار واصرار بر انحراف و خلاف است. «كانُوا يَكْسِبُونَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْماً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ «14»

قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا: بگو اى پيغمبر آنان را كه ايمان آورده‌اند، يَغْفِرُوا:

درگذريد و عفو كنيد تا عفو كنند و از سر انتقام بگذرند، لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ‌: مر آنان را كه توقع ندارند روزهائى كه در آن خدا عذاب نازل فرموده بر كافران، (عرب وقايع هلاك و عذاب را به ايام تعبير نمايد). مراد آنست كه انتقام مكشيد تا خدا متولى مجازات ايشان شود روزهائى كه مقرر است براى وقوع عذاب بر ايشان، يا درگذريد از انتقام قومى كه اميد ندارند به روزهائى كه حق تعالى موقت ساخته براى نصرت مؤمنان و ثواب دادن به ايشان. پس بيان علت امر را فرمايد: لِيَجْزِيَ قَوْماً: تا جزا و پاداش دهد خدا قوم را از مؤمنان و كافران، بِما كانُوا يَكْسِبُونَ‌: به آنچه هستند كه كسب مى‌كنند از ايمان و كفر و طاعت و معصيت.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

هذا هُدىً وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَلِيمٌ «11» اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ «12» وَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مِنْهُ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ «13» قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْماً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ «14» مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَساءَ فَعَلَيْها ثُمَّ إِلى‌ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ «15»

ترجمه‌

اين هدايت است و آنان كه كافر شدند به آيتهاى پروردگارشان براى آنها عذابى است از شديدترين عذاب دردناك‌

خدا است آنكه مسخّر كرد براى شما دريا را تا روان شود كشتى در آن بفرمانش و تا طلب كنيد از فضل او و باشد كه شما شكر كنيد

و مسخّر ساخت براى شما آنچه را در آسمانها و آنچه در زمين است بتمامى از جانب خود همانا در اين هر آينه آيتها است براى گروهى كه تفكر ميكنند

بگو بآنان كه گرويدند درگذرند از آنان كه اميد ندارند وقايع تاريخى خدا را تا پاداش دهد گروهى را بآنچه كه بودند كسب ميكردند

هر كه كرد كار شايسته‌اى پس بر نفع او است و هر كه بد كرد پس بر ضرر آنست پس بسوى پروردگارتان بازگردانده ميشويد.

تفسير

خداوند متعال در تعقيب احوال استهزاء كنندگان بآيات الهى ميفرمايد اين قرآن كه بر پيغمبر آخر الزّمان تلاوت شد راهنماى حقيقى است و آنان كه منكر آن شوند بعذابى از بدترين انواع عذاب كه بسيار مولم و دردناك باشد گرفتار خواهند شد و نيز فرموده خداوند آن ذات مقدّسى است كه آرام و مورد استفاده بندگان قرار داد دريا را براى آنكه كشتى در آن روان شود باراده خداوند و بوسيله آن بندگان بمقاصد خودشان برسند از سفر و تجارت و بهره بردارى كنند از دريا بصيد ماهى و بيرون آوردن مرواريد و غيره بفضل الهى و شكرگزارى نمايند و نيز مسخّر و رام فرمود آنچه در آسمانها است از آفتاب و ماه و ستارگان و ابر و باد و غيرها و آنچه در زمين است از حيوانات و نباتات و جمادات را براى انتفاع و استفاده نوع بشر با آنكه تمامى آنها از فضل و احسان خدا است بر بندگان‌

ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند

تا تو نانى بكف آرى و بغفلت نخورى‌

همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار

شرط انصاف نباشد كه تو فرمان نبرى‌

در اين امور آيات و علائمى است بر توحيد خداى كريم رحيم ولى قدرى فكر و

---

جلد 4 صفحه 635

تأمّل لازم دارد تا انسان بآن پى برد و قدردانى از الطاف او نمايد بگو اى پيغمبر باهل ايمان بگذرند و صرف نظر نمايند فعلا از خطاها و آزار كفّاريكه انتظار ندارند پيش آمد روزهاى تاريخى انتقام خداوند از كفّار امم سابقه را براى خودشان چون ايّام در كلام عرب بر وقائع بزرگ تاريخى اطلاق ميشود خلاصه آنكه دستور الهى باهل ايمان آنستكه با كفّار مدارا نمايند تا خدا خودش هر يك از دو دسته را بجزاى اعمالشان برساند و گفته‌اند تقدير كلام آنستكه بگو به كسانيكه ايمان آوردند عفو نمائيد و درگذريد عفو ميكنند و ميگذرند و بنظر حقير گاهى از فعل مضارع اراده امر ميشود مانند آنكه گفته ميشود كسيكه آب ندارد تيمّم ميكند يعنى بايد تيمّم كند و مانند قول خداوند قل لعبادى الّذين آمنوا يقيموا الصّلوة و ينفقوا ممّا رزقناهم و بنابر اين حاجت بتقدير نيست و در هر حال آيه اخيره مبيّن و مؤكّد معناى سابق است كه خداوند كفّار را مجازات خواهد فرمود و اهل ايمان را بپاداش صبرشان ميرساند و قوما فرموده تا شامل هر دو شود چون در آن آيه تصريح شده كه نفع و ضرر هر عمل خوب و بدى بصاحبش خواهد رسيد در اين دنيا يا روز جزا كه مئال و مرجع تمام بندگان بحكم خدا است و منافات با مجازات دنيوى ستمكاران ندارد و شايد كلمه ثمّ اشاره باين معنى باشد و اللّه اعلم و قمّى ره نقل فرموده كه مراد از قل للّذين آمنوا تا آخر آيه دستور الهى بائمه اطهار است كه نفرين نكنند بر ائمه جور تا خداوند خودش آنها را عقوبت فرمايد و اين معنى منافى با معناى سابق نيست چون افراد كامل در ايمان ائمه هدى و در كفر ائمه جورند.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

قُل‌ لِلَّذِين‌َ آمَنُوا يَغفِرُوا لِلَّذِين‌َ لا يَرجُون‌َ أَيّام‌َ اللّه‌ِ لِيَجزِي‌َ قَوماً بِما كانُوا يَكسِبُون‌َ «14»

بفرما ‌براي‌ كساني‌ ‌که‌ ايمان‌ آوردند گذشت‌ كنند كساني‌ ‌را‌ ‌که‌ اميد ندارند ايّام‌ اللّه‌ ‌را‌ ‌تا‌ اينكه‌ جزا دهد خداوند قومي‌ ‌را‌ بآنچه‌ بودند كسب‌ ميكردند. مفاد ‌آيه‌ قريب‌ باين‌ مفاد ‌که‌ ‌اينکه‌ كفار و ظلمه‌ ‌که‌ اهانت‌ بمؤمنين‌ ميكنند و اذيّت‌ بآنها مؤمنين‌ ‌در‌ مقام‌ تلافي‌ برنيايند و ‌آنها‌ ‌را‌ واگذار كنند بخداوند ‌در‌ ايّامي‌ ‌که‌ مقتضي‌ ميداند جزاي‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ميدهد.

قُل‌ لِلَّذِين‌َ آمَنُوا ‌اينکه‌ مؤمنيني‌ ‌که‌ ‌در‌ شكنجه ظلم‌ ظالمين‌ و كفّار و مشركين‌ و ضالّين‌ گرفتار شدند.

يَغفِرُوا ‌يعني‌ گذشت‌ كنند و ‌در‌ مقام‌ معارضه‌ و تلافي‌ برنيايند ‌که‌ موجب‌ فساد زيادتر ميشود و ‌آنها‌ جري‌تر ميشوند.

لِلَّذِين‌َ لا يَرجُون‌َ أَيّام‌َ اللّه‌ِ ‌در‌ تفسير ايام‌ اللّه‌ مفسرين‌ اقوالي‌ گفتند ‌که‌ ‌در‌

جلد 16 - صفحه 114

سوره ابراهيم‌ آيه پنجم‌ ميفرمايد: وَ ذَكِّرهُم‌ بِأَيّام‌ِ اللّه‌ِ گذشت‌ لكن‌ حديث‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ (ع‌) ‌است‌ ‌که‌ ايّام‌ اللّه‌ سه‌ يوم ‌است‌: روزي‌ ‌که‌ حضرت‌ بقيّة اللّه‌ ظاهر ميشود و اينها زنده‌ ميشوند و ‌از‌ ‌آنها‌ انتقام‌ ميكشد، و روزي‌ ‌که‌ ائمّه اطهار رجعت‌ ميفرمايند و ‌از‌ ظالمين‌ بآنها انتقام‌ ميكشند، و روز قيامت‌ ‌که‌ خداوند ‌از‌ ‌آنها‌ انتقام‌ ميكشد.

لِيَجزِي‌َ قَوماً بِما كانُوا يَكسِبُون‌َ ‌که‌ ‌هر‌ كس‌ ‌را‌ بجزاي‌ ‌خود‌ ميرساند و انتقام‌ ‌هر‌ مظلوم‌ ‌را‌ ‌از‌ ظالم‌ ميكشد، و فرج‌ مؤمنين‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ سه‌ روز ‌است‌ ايّام‌ ظهور حجّت‌ (عج‌) و دوره رجعت‌ و روز رستاخيز ‌در‌ قيامت‌ و صحراي‌ محشر. سپس‌ خداوند جزاي‌ ‌هر‌ يك‌ ‌را‌ معيّن‌ ميفرمايد:

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 14)- سپس به ذکر یک دستور اخلاقی در برخورد با کفار می‌پردازد تا بحثهای منطقی سابق را به این وسیله تکمیل کند روی سخن را به پیامبر صلّی اللّه علیه و اله کرده، می‌فرماید: «به مؤمنان بگو: کسانی را که امید به ایام اللّه (روز رستاخیز) ندارند مورد عفو قرار دهند، و نسبت به آنها سخت نگیرند» (قُلْ لِلَّذِینَ آمَنُوا یَغْفِرُوا لِلَّذِینَ لا یَرْجُونَ أَیَّامَ اللَّهِ).

ممکن است آنها بر اثر دور بودن از مبادی ایمان و تربیت الهی برخوردهای خشن و نامطلوب، و تعبیرات زشت و زننده‌ای داشته باشند، شما باید با بزرگواری و سعه صدر با این گونه اشخاص برخورد کنید، مبادا بر لجاجت خود بیفزایند، و فاصله آنها از حق بیشتر شود.

ولی برای این که این گونه افراد از این بزرگواری و عفو و گذشت سوء استفاده نکنند در پایان آیه می‌افزاید: «این به خاطر آن است که (خداوند در آن روز) هر قومی را به اعمالی که انجام می‌دادند جزا دهد» (لِیَجْزِیَ قَوْماً بِما کانُوا یَکْسِبُونَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند مؤمنان مکه را به صبر در برابر حرکات ناشایست مشرکان و عفو از خطاکارى آنان فرمان داد. (قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه) با توجه به این که این آیات در مکه نازل شده، به دست مى آید که این فرمان در مقطع قبل از هجرت بوده است و منظور از «الذین لایرجون...» مشرکان اند.

۲ - دستیابى به اهداف دینى، محتاج به صبر و شکیبایى و پرهیز از حرکت هاى شتابزده است. (اللّه الذى سخّر لکم ... و سخّر لکم ما فى السموت ... قل للذین ءامنوا یغفروا)

۳ - پیامبر(ص)، راهنما و راهبر مؤمنان در حوزه اندیشه و رفتار (تلک ءایت اللّه نتلوها علیک ... قل للذین ءامنوا یغفروا)

۴ - مسلمانان در مکه، مواجه با حرکت هاى ایذایى و خصمانه مشرکان و در اندیشه مقابله با آنان (قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لا یرجون أیّام اللّه) فرمان الهى به غفران و چشم پوشى، از دو واقعیت تاریخى خبر مى دهد: ۱- حرکت هاى ایذایى مشرکان مکه; ۲- راه یافتن اندیشه انتقام و مقابله به مثل در ذهن مؤمنان.

۵ - رهنمود الهى به مؤمنان، براى پرهیز از درگیرى با جبهه کفر پیش از استحکام قوا و اقتدار کامل * (قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه) با توجه به مکى بودن آیه و شرایط سخت و امکانات محدود مؤمنان در آن مقطع، از آیه شریفه استفاده مى شود که فرمان شکیبایى و پرهیز از درگیرى، ناظر به شرایط ویژه آن مقطع تاریخى بوده است.

۶ - «أیام اللّه»، روزهاى ظهور عینى حاکمیت و اقتدار خداوند و انتقام از کافران (لایرجون أیّام اللّه لیجزى قومًا) از اضافه «ایّام» به «اللّه»، استفاده مى شود که روزهاى مورد نظر، ایّام ویژه اى است که با سایر روزها تفاوت دارد و اراده الهى در آن ظهور و بروز خاصى مى یابد. با توجه به جمله «لیجزى...» ممکن است چنین برداشت شود که «أیّام اللّه» روزهایى است که خداوند از کافران انتقام مى گیرد.

۷ - ناباورى کافران به روزهاى تحقق وعده ها و وعیدهاى خداوند، عامل حق ستیزى آنان * (یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه) از این که خداوند از مشرکان و حالت روحى شان با عنوان «لایرجون أیّام اللّه» یاد فرموده; استفاده مى شود که ایمان نداشتن آنان به وعده ها و وعیدهاى خداوند، عامل ستیزه گرى آنان با مؤمنان بوده است.

۸ - مؤمنان، امیدوار به «أیّام اللّه» و آرزومند تحقق و فرارسیدن آن (قل للذین ءامنوا یغفروا للذین لایرجون أیّام اللّه) از تقابل میان «الذین آمنوا» با «الذین لایرجون...»، استفاده مى شود که مؤمنان برخلاف کافران امیدوار به «أیّام اللّه» بوده و آرزومند تحقق آن مى باشند.

۹ - خداوند، پاداش دهنده و مجازات کننده ملت ها، براساس عملکرد خود آنان (لیجزى قومًا بما کانوا یکسبون) «قوماً» ممکن است به تمامى ملت ها (اعم از مؤمن و کافر) نظر داشته باشد.

۱۰ - باور مؤمنان به مجازات حتمى کافران از سوى خداوند، مانع اقدام هاى شتابزده آنان در مقابله با کافران (یغفروا ... لیجزى قومًا بما کانوا یکسبون) «لام» در «لیجزى» براى تعلیل است و فلسفه امر به خویشتن دارى مؤمنان در برابر کافران را بیان مى کند.

۱۱ - استمرار و اصرار ملت ها بر انحراف و حق ستیزى، عامل مجازات آنان از سوى خداوند (لیجزى قومًا بما کانوا یکسبون) تعبیر «کانوا یکسبون» استمرار را مى رساند و برداشت بالا در صورتى استفاده مى شود که «قوماً» نظر به کافران و منکران «أیّام اللّه» داشته باشد.

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴
• اقوام: آثار حق ستیزى اقوام ۱۱; عوامل کیفر اقوام ۱۱
• امیدوارى: امیدوارى به ایام الله ۸
• ایام الله: نقش ایام الله ۶
• ایمان: آثار ایمان ۱۰; آثار بى ایمانى ۷
• پاداش: هماهنگى پاداش با عمل ۹
• حق: اصرار بر حق ستیزى ۱۱; عوامل حق ستیزى ۷
• خدا: اقتدار خدا ۶; انتقامهاى خدا ۶; اوامر خدا ۱; بى ایمانى به وعده هاى خدا ۷; بى ایمانى به وعیدهاى خدا ۷; پاداشهاى خدا ۹; توصیه هاى خدا ۵; ظهور حاکمیت خدا ۶; کیفرهاى خدا ۹، ۱۰
• دیندارى: شرایط دیندارى ۲; صبر در دیندارى ۲
• صبر: آثار صبر ۲
• عجله: اجتناب از عجله ۲
• کافران: اجتناب از مقابله با کافران ۵; انتقام از کافران ۶; حتمیت کیفر کافران ۱۰; حق ستیزى کافران ۷; موانع تعجیل در مبارزه با کافران ۱۰
• کیفر: هماهنگى کیفر با گناه ۹
• گمراهى: اصرار بر گمراهى ۱۱
• مؤمنان: آرزوى مؤمنان ۸; امیدوارى مؤمنان ۸; ایمان مؤمنان ۱۰; توصیه به مؤمنان ۵; هدایت مؤمنان ۳
• محمد(ص): نقش محمد(ص) ۳; هدایتگرى محمد(ص) ۳
• مسلمانان مکه: اذیت مسلمانان مکه ۴; دشمنى با مسلمانان مکه ۴; صبر مسلمانان مکه ۱
• مشرکان: اذیتهاى مشرکان ۴; دشمنى مشرکان ۴
• مشرکان مکه: خطاى مشرکان مکه ۱; عفو از مشرکان مکه ۱
• نظام جزایى :۹