الفرقان ٣٧

وَ قَوْمَ‌ نُوحٍ‌ لَمَّا کَذَّبُوا الرُّسُلَ‌ أَغْرَقْنَاهُمْ‌ وَ جَعَلْنَاهُمْ‌ لِلنَّاسِ‌ آيَةً وَ أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ‌ عَذَاباً أَلِيماً

کپی متن آیه
وَ قَوْمَ‌ نُوحٍ‌ لَمَّا کَذَّبُوا الرُّسُلَ‌ أَغْرَقْنَاهُمْ‌ وَ جَعَلْنَاهُمْ‌ لِلنَّاسِ‌ آيَةً وَ أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ‌ عَذَاباً أَلِيماً

ترجمه

و قوم نوح را هنگامی که رسولان (ما) را تکذیب کردند غرق نمودیم، و آنان را درس عبرتی برای مردم قرار دادیم؛ و برای ستمگران عذاب دردناکی فراهم ساخته‌ایم!

|و قوم نوح را آن‌گاه كه پيامبران را تكذيب كردند غرقشان كرديم و آنها را براى مردم عبرتى ساختيم، و براى ستمكاران عذابى پر درد آماده كرده‌ايم

و قوم نوح را آنگاه كه پيامبران [خدا] را تكذيب كردند غرقشان ساختيم، و آنان را براى [همه‌] مردم عبرتى گردانيديم و براى ستمكاران عذابى پر درد آماده كرده‌ايم.

و نیز قوم نوح چون رسولان حق را تکذیب کردند ما آنها را به طوفان هلاک سپردیم و آیت عبرت مردم ساختیم، و برای ستمکاران عذاب دردناک مهیا گردانیده‌ایم.

و قوم نوح را هنگامی که پیامبران را تکذیب کردند، غرق کردیم، و آنان را برای مردم نشانه ای [عبرت آموز] قرار دادیم، و برای ستمکاران عذابی دردناک آماده کرده ایم.

قوم نوح را چون پيامبران را تكذيب كردند غرقه كرديم و آنها را براى مردم عبرتى ساختيم. و براى ستمكاران عذابى دردآور آماده كرده‌ايم.

و قوم نوح چون پیامبران را دروغگو انگاشتند، غرقه‌شان کردیم و آنان را برای مردم مایه عبرت ساختیم، و برای ستمکاران [مشرک‌] عذابی دردناک آماده ساختیم‌

و قوم نوح چون پيامبران را دروغگو شمردند آنان را غرق گردانيديم و براى مردم- بازماندگان و آيندگان- عبرتى كرديم و ستمكاران را عذابى دردناك آماده ساخته‌ايم.

(قبل از موسی نیز چنین کردیم) و قوم نوح را غرق نمودیم و ایشان را عبرت مردمان ساختیم، بدان گاه که پیغمبران را تکذیب کردند. ما برای ستمگران عذاب دردناکی فراهم ساخته‌ایم.

و گروه نوح را - آن هنگام (و هنگامه‌ای) که پیامبران (خدا) را تکذیب کردند - غرقشان نمودیم و آنان را برای مردمان نشانه‌ای نهادیم. و برای ستمکاران عذابی پر درد آماده کردیم.

و قوم نوح هنگامی که تکذیب کردند فرستادگان را غرقشان کردیم و گردانیدیمشان برای مردم آیتی و آماده کردیم برای ستمگران عذابی دردناک را

And the people of Noah: when they rejected the messengers, We drowned them, and made them a lesson for mankind. We have prepared for the wrongdoers a painful retribution.

ترتیل:

ترجمه:

الفرقان ٣٦	آیه ٣٧	الفرقان ٣٨
سوره : سوره الفرقان نزول : ٦ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قَوْمَ»: مفعول‌به برای فعل محذوفی است و منصوب به اشتغال‌است و فعل (أَغْرَقْنَاهُمْ) بیانگر آن‌است. «الرُّسُلِ»: مراد فقط نوح است. ولی تکذیب یکی از انبیاء، به منزله تکذیب همه پیغمبران است. «آیَةً»: عبرت. اندرز.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنَّا لَمَّا طَغَى‌ الْمَاءُ... (۰) لِنَجْعَلَهَا لَکُمْ‌ تَذْکِرَةً وَ... (۱)

تفسیر

---

• آيات ۳۲ - ۴۰ سوره فرقان
• توضیح طعنه و اعتراض کفار به تدریجی بودن نزول قرآن
• بیان علت و حکمت تدریجی بودن نزول قرآن کریم
• پاسخ به اشکالی در ارتباط با نزول تدریجی آیات قرآن
• بیان ضعف وجوهی که مفسران، در توجیه نزول تدریجی قرآن گفته اند
• مقصور از گمراهانی که در قیامت، بر صورت هایشان محشور می شوند
• یادآوری هلاک ساختن اقوام کافر پیشین و اقوام بسیار دیگر
• بحث روايتى

---

• آيه ۳۵-۴۰
• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها:
• ۱ - اصحاب الرس كيانند؟
• ۲ - مجموعهاى از درسهاى تكان دهنده

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ عَذاباً أَلِيماً «37»

و قوم نوح كه پيامبران را تكذيب كردند، غرق نموديم و آنان را براى مردم (تاريخ) عبرت قرار داديم و براى ستمكاران عذابى دردناك آماده نموديم.

پیام ها

1- تكذيب يك پيامبر به منزله‌ى تكذيب همه‌ى پيامبران است. «وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ»

2- تاريخ، درس عبرت است. «جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً»

3- سرنوشت انسان‌ها به دست خودشان است. كَذَّبُوا ... أَغْرَقْناهُمْ‌

4- تكذيب انبيا، ظلم است. «وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ»

5- تكذيب انبيا، هم قهر دنيوى دارد، «اغرقنا» هم عذاب اخروى. «عَذاباً أَلِيماً»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ عَذاباً أَلِيماً (37)

(قصه دوم: قوم نوح عليه السّلام) وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ‌: و قوم نوح را آن هنگام كه تكذيب كردند پيغمبران را، يعنى نوح و آنانكه پيش از او بودند مانند «شيث» و «ادريس» عليهم السّلام يا به اعتبار آنكه تكذيب يك پيغمبر، تكذيب تمام آنهاست، يا مطلقا بعثت پيغمبران را تماما انكار كردند مانند براهمه. أَغْرَقْناهُمْ‌: غرق ساختيم ايشان را به طوفان. وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً: و قرار داديم قصه و اغراق ايشان را براى مردمان نشانه‌اى تا از آن عبرت يابند. وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ عَذاباً أَلِيماً: و مهيا ساختيم براى ستمكاران عذاب دردناك را در آخرت سواى آنچه در دنيا به ايشان رسيده.

نكته: اين كلام محتمل تعميم و تخصيص است، و بنابر تخصيص وضع مظهر در محل مضمر به جهت تظليم است مر ايشان را.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ وَ كَفى‌ بِرَبِّكَ هادِياً وَ نَصِيراً (31) وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلاً (32) وَ لا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلاَّ جِئْناكَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِيراً (33) الَّذِينَ يُحْشَرُونَ عَلى‌ وُجُوهِهِمْ إِلى‌ جَهَنَّمَ أُوْلئِكَ شَرٌّ مَكاناً وَ أَضَلُّ سَبِيلاً (34) وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ وَ جَعَلْنا مَعَهُ أَخاهُ هارُونَ وَزِيراً (35)

فَقُلْنَا اذْهَبا إِلَى الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا فَدَمَّرْناهُمْ تَدْمِيراً (36) وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ عَذاباً أَلِيماً (37) وَ عاداً وَ ثَمُودَ وَ أَصْحابَ الرَّسِّ وَ قُرُوناً بَيْنَ ذلِكَ كَثِيراً (38) وَ كُلاًّ ضَرَبْنا لَهُ الْأَمْثالَ وَ كُلاًّ تَبَّرْنا تَتْبِيراً (39) وَ لَقَدْ أَتَوْا عَلَى الْقَرْيَةِ الَّتِي أُمْطِرَتْ مَطَرَ السَّوْءِ أَ فَلَمْ يَكُونُوا يَرَوْنَها بَلْ كانُوا لا يَرْجُونَ نُشُوراً (40)

ترجمه‌

و همچنين قرار داديم براى هر پيغمبرى دشمنى را از گناهكاران و بس باشد پروردگار تو كه راهنما باشد و يارى كننده‌

و گفتند آنها كه كافر شدند چرا فرو فرستاده نشد بر او قرآن تمامى يك دفعه اين چنين باشد تا ثابت داريم بآن دل تو را و بتأنّى فرستاديمش بتأنّى فرستادنى‌

و نمى‌آورند براى تو مثلى مگر آنكه آورديم براى تو بحق و خوبتر از جهت بيان‌

آنانكه برانگيخته شوند بر رويهاشان بسوى دوزخ آنها بدترند از جهت جاى و گم گشته‌ترند از راه‌

و بتحقيق داديم بموسى تورية را و قرار داديم با او برادرش هارون را وزير

پس گفتيم برويد بسوى قومى كه تكذيب كردند آيتهاى ما را پس هلاك كرديم آنها را هلاك كردنى‌

و قوم نوح چون تكذيب كردند پيغمبران را غرق كرديمشان و قرار داديم آنها را براى مردمان نشانه‌اى و آماده ساختيم براى ستمكاران عذابى دردناك‌

و عاد را و ثمود را و اصحاب رس را و اهل قرنهائى ميان اين بسيار

و همگى را زديم براى آنان مثلها و همه را نيست كرديم نيست كردنى‌

و هر آينه بتحقيق گذشتند بر قريه‌اى كه باريده شد بر آن باران بد آيا پس نبودند كه به بينند آنرا بلكه‌

---

جلد 4 صفحه 71

بودند نااميد از حشر.

تفسير

خداوند تبارك و تعالى براى تسليت خاطر پيغمبر خود فرموده و چنانچه براى تو دشمنانى است از قوم مشركت قرار داديم ما براى هر پيغمبرى از پيغمبران سابق دشمنى يا دشمنانى از كفار گناه‌كار چون عدوّ بر واحد و جمع اطلاق ميشود مانند نمرود در برابر حضرت ابراهيم يا فرعون در مقابل حضرت موسى يا يهود عنود در قبال حضرت عيسى و قرار دادن خدا آنها را دشمنان انبياء گفته‌اند براى آنستكه امر فرموده بايشان كه آنها را از اديان باطله خودشان سوق دهند بدين حق كه مخالف هواى نفس آنها است و باين جهت آنها دشمن انبيا شدند پس خدا آنها را دشمن انبيا قرار داده ولى بنظر حقير براى آنستكه خلق نموده آنها را با آنكه ميدانسته دشمن انبيا ميشوند چون جعل در اين مقامات بمعناى خلق است يعنى همچنين خلق نموديم براى هر پيغمبرى دشمنى را در هر حال پيغمبر بايد مستظهر بألطاف الهى باشد و از دشمنى دشمنان نينديشد هدايت و كمك خداوند براى او كافى است و بالاخره او را بر دشمنان نصرت و ظفر خواهد بخشيد پس بايد صبر نمايد بر آزار آنها چنانچه صبر نمودند انبياء عظام بر آزار اقوامشان و بسعادت دارين رسيدند و يكى از اعتراضات كفّار بر پيغمبر اسلام آن بود كه چرا نازل نشد قرآن بر او يكدفعه مانند تورية و انجيل و زبور كه يكدفعه بر انبيا نازل شد و خداوند جواب فرموده كه اينچنين نازل نموديم ما قرآن را بتفريق و تدريج تا ثابت و قوى و مطمئن نمائيم قلب تو را بآن در هر واقعه و حادثه و هر اعتراض و سؤال و مشكلى از مشكلات و به بيان هر حكمى در موقع لزوم بتوسط جبرئيل و اظهار الطاف رب جليل و معلوم است كه چنين كتابى را كه الفاظ و معانيش اعجاز و مشتمل بر تمام كتب سماوى بلكه تمام حقايق عالم وجود است و ناسخى براى آن نيست و داراى ناسخ و منسوخ است و تا قيامت بايد باقى باشد بتدريج و تأنّى بهتر ميتوان تلقّى و ضبط و تعلّم و حفظ و فهم نمود بخلاف ساير كتب سماى كه هر يك حقائق و دستورات چندى در مقامات مخصوصه‌ئى در زمان خاصى بيش نبوده و بقصد اعجاز بشر از اتيان بمثلش نازل نشده ميان ماه من با ماه گردون تفاوت از زمين تا آسمان است و لذا بايد با تأنّى‌

---

جلد 4 صفحه 72

و تأمل آنرا قرائت نمود چنانچه خداوند بر نبى اكرم در ظرف بيست سال بتدريج و تأنّى آنرا باقتضاء حكمت و صلاح وقت نازل فرموده است و نيز فرموده كه هر وقت كفّار اعتراض و سؤال عجيبى از تو نمودند كه مانند مثل باشد در شگفت آورى از بى اساسى، ما جواب اساسى آنرا از روى حقّ و حقيقت براى تو نازل نموديم ببهترين وجه و معنى و بيان كه جاى اعتراض و سؤالى باقى نماند و كفارى كه از اين قبيل اشكالات بقرآن مينمايند خداوند آنها را برو بر زمين ميكشاند و محشور ميفرمايد تا وارد جهنّم شوند و آنها در بدترين جايها منزل خواهند نمود چون از بيراهه‌ترين راهها سير مينمايند در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم نقل نموده كه پرسيدند چگونه محشور شود كافر بروى خود روز قيامت فرمود آن خدائى كه راه انداخت او را بدو پا ميتواند راه بيندازد بروى خود او را در قيامت و چون قبلا ذكرى از انبياء و دشمن داشتن آنان شده بود خداوند شروع فرمود بنقل احوال و غلبه ايشان بر دشمنان و بمناسبت كثرت پيروان حضرت موسى در عربستان مقدّم داشت او را باين تقريب كه بتحقيق داديم ما بموسى عليه السّلام كتاب تورية را و قرار داديم با او برادرش هارون را كمك و معاون در اعلاء كلمه حقّ و دستور فرموديم كه بروند براى دعوت فرعون و فرعونيان و رفتند و آنها آن دو را تكذيب نمودند پس هلاك نموديم ما آنها را بامر عجيبى هلاك نمودنى عجيب و قوم نوح چون تكذيب نمودند آنحضرت و ساير انبياء گذشته را غرق نموديمشان بطوفان و قرار داديم آنها را موجب عبرت مردم بعلاوه مهيّا نموديم براى ستمكاران آنها در آخرت عذابى دردناك و نيز موجب عبرت مردم قرار داديم قوم عاد و ثمود و اصحاب رسّ و بسيارى از اهل قرون و اعصار گذشته را در اين بين كه نميداند عدّه آنها را جز خدا و احوال عجيبه هر يك از آن اقوام سابقه را براى هر يك از اقوام لاحقه مبيّن و ممثّل نموديم تا قطع عذر و اتمام حجّت بر آنها شود ولى بعد از آنكه اصرار نمودند بر كفر همه را هلاك و خرد و خاشاك نموديم چه هلاك نمودنى و خرد و خاشاك كردنى و شرح احوال اقوام نامبرده احمالا و تفصيلا در سور سابقه ذكر شده است جز اصحاب رس كه اقوال مفسّرين راجع بآنها مختلف شده و حقير چون بنا ندارم از بيان اهل بيت اطهار تجاوز نمايم بذكر حديثى كه‌

---

جلد 4 صفحه 73

در علل و عيون از امام رضا عليه السّلام نقل شده كه آنحضرت بتوسط آباء گرام خود از امام حسين عليه السّلام نقل نموده و چند حديث ديگر در اين باب اكتفا مينمايم و آن از اين قرار است كه سه روز پيش از شهادت امير المؤمنين عليه السّلام مردى از بنى تميم كه نامش عمرو بود خدمت آنحضرت رسيد و عرض كرد يا امير المؤمنين بفرما اصحاب رس در چه عصرى و چه جائى بودند و پادشاهشان كه بود و پيغمبرى بآنها مبعوث شده بود يا نه و بچه عذابى هلاك شدند من در قرآن ذكر آنها را ديدم و خبر آنها را جائى نيافتم آنحضرت فرمود چيزى از من پرسيدى كه كسى تا كنون از من نپرسيده و جواب آنرا از كسى بعد از من نخواهى شنيد مگر از آنكس كه او از من شنيده باشد و نيست در قرآن آيه‌ئى مگر آنكه من آنرا و تفسير و مكان نزولش را كه در كوه بوده يا در بيابان و وقت نزول آنرا كه در شب بوده يا روز ميدانم و اشاره بسينه‌اش فرمود و فرمود بدانكه در اينجا علم بسيار است ولى طالبان آن كم است و عنقريب اگر من از دنيا بروم پشيمان خواهيد شد پس فرمود كه آنها جماعتى بودند كه پرستش درخت صنوبرى را مينمودند كه نامش شاه درخت بود و يافث بن نوح آنرا در كنار چشمه‌ئى كه نامش روشاب بود كاشته بود و بعد از طوفان آن درخت براى نوح روئيد و آن قوم را اصحاب رس گفتند براى آنكه پيغمبرشان را زنده زير زمين كردند و اين بعد از سليمان بن داود بود و آنها دوازده آبادى داشتند در كنار نهرى كه نامش رس بود و آن آباديها از بلاد شرقى محسوب ميشد و آن نهر بنام آنها خوانده ميشد و هيچ نهرى در آنزمان پر آب‌تر و آبش گواراتر از آن نهر نبود و هيچ آبادى از آن آباديها آبادتر و باوسعت‌تر نبود اسم يكى آبان و دوّمى آذر و سوّمى دى و چهارمى بهمن و پنجمى اسفندار و ششمى فروردين و هفتمى ارديبهشت و هشتمى خرداد و نهمى مرداد و دهمى تير و يازدهمى مهر و دوازدهمى شهريور بود و بزرگترين آن بلاد اسفندار بود كه پايتخت پادشاهشان بود كه نامش‌تر كوز بن غابور بن يارش بن شاذان بن نمرود بن كنعان پادشاه زمان خليل الرحمن بود و چشمه زمان نوح و آن درخت صنوبر در آن بلد بود و در هر بلدى از آن بلاد تخمى از آن كاشته بودند و درخت صنوبرى روئيده و بزرگ شده بود و آب آن چشمه و جوى‌هاى آنرا بر خود و

---

جلد 4 صفحه 74

حيواناتشان حرام نموده بودند و هر كس از آنها ميآشاميد او را ميكشتند و ميگفتند آن مايه زندگانى خدايان ما است و آب خوراكى خودشان و حيواناتشان آب نهر رس بود كه آباديهاشان در كنار آن بود و در هر ماهى از سال در يكى از آن بلاد عيدى قرار داده بودند كه مردم در آنروز در آن بلد جمع ميشدند و پوششى از حرير كه بر آن انواع صورتها بود بآن درخت ميپوشانيدند و بعدا گوسفند و گاو را پاى آندرخت ميآوردند و براى آن قربانى ميكردند و هيزم ميريختند و آتش در آن ميزدند و چون دود و بخار آن قربانيها در هوا بلند ميشد بطورى كه آسمان ديده نميشد همه در برابر آندرخت سجده ميكردند و گريه و زارى مينمودند كه آندرخت از آنها راضى شود و شيطان شاخه‌هاى آنرا حركت ميداد و از آن صوتى مانند صداى طفلى كه بگويد اى بندگان من از شما راضى شدم بلند ميكرد و آنها سر از سجده بر ميداشتند و مشغول شرابخوارى و ساز و نواز ميشدند و يك شبانه روز باين حال بودند و بعد بخانه‌هاشان ميرفتند و عجم اسم ماههاشان را از اسم آن بلاد اتّخاذ نمودند و ميگفتند اين عيد ماه شهريور و اين عيد ماه آبان است تا عيد اسفندار ميرسيد تمام مردم از كوچك و بزرگ در آن بلد بزرگ جمع ميشدند و در پاى آندرخت صنوبر بزرگ خيمه‌ئى از حرير كه در آن انواع صورتها بود و دوازده در داشت هر درى مخصوص ببلدى بر پا مينمودند و در بيرون آن خيمه همه براى آندرخت سجده ميكردند و چند برابر قربانيهائيكه براى درختان ديگر مينمودند براى آندرخت قربانى ميكردند و در آن وقت شيطان آندرخت را حركت تندى ميداد و با صوت بلند خشن بآنها وعده‌ها و نويدهاى زيادترى ميداد و آنها سر از سجده بر ميداشتند و در نهايت دلخوشى و نشاط بودند و از كثرت شرب و تغنّى و طرب بيهوش ميشدند و بهوش نميآمدند و حرف نميزدند و باين حال دوازده شبانه روز بشمار عيدهاى سال توقف داشتند و بعد بمنازل خودشان مراجعت مينمودند و چون كفرشان بخدا و پرستش آنها غير خدا را بطول انجاميد خداوند پيغمبرى را از بنى اسرائيل از نسل يهوداى پسر يعقوب عليه السّلام بر آنها مبعوث فرمود و او آنها را مدت مديدى بتوحيد و عبادت خدا دعوت نمود و آنها اعتنائى بسخنان او نكردند و چون او

---

جلد 4 صفحه 75

ديد دعوتش در آنها اثر نكرد و باز اصرار بكفر و ضلالت دارند و عيد بزرگشان رسيده عرضه داشت پروردگارا اينها تكذيب مرا نمودند و بر كفر باقى ماندند و پرستش درخت بيفائده‌ئى را ميكنند خدايا همه اين درختان را خشك كن و قدرت و سلطنت خود را بآنها بنما و چون فرداى آنروز رسيد آنمردم ديدند تمام آندرختان خشك شده و همه هراسان شدند و بعضى گفتند اين مرد كه مدّعى پيغمبرى از جانب خداى آسمان و زمين است خدايان شما را سحر كرده تا شما را از پرستش آنها منصرف و متوجه بخداى خود كند و بعضى گفتند اين نيست بلكه چون خدايان شما ديدند اينمرد عيب‌جوئى از آنها ميكند و شما را دعوت بپرستش غير مينمايد بخشم آمدند و طراوت و خرمى خودشان را از شما پنهان نمودند تا شما بخشم آئيد و او را بكشيد و انتقام آنها را بكشيد پس همه متّفق بر اين شدند كه آن پيغمبر را اعدام نمايند و در كنار آن چشمه چاهى كندند و آن پيغمبر را در آنچاه انداختند و بر وى چاه سنگ بزرگى نهادند و گفتند حال اميدواريم كه خدايان ما از ما راضى شوند چون ديدند مردى را كه از آنها بد گوئى ميكرد بسزاى خودش رسانديم تا خداى بزرگ دلش خنك شود و سبزى و خرمى خود را براى ما برگرداند و مثل پيشتر شود پس تمام آنروز را آنجا ماندند و ناله آن پيغمبر را مى‌شنيدند كه ميگفت اى خداوندگار من تو مى‌بينى تنگى جا و سختى حال مرا بنا توانى و بيچارگى من رحم كن و جان مرا بزودى بگير و تأخير در اجابت دعاى من مفرما تا آن پيغمبر وفات نمود و خداوند بجبرئيل فرمود اين بندگان من كه حلم مرا ديدند و مغرور شدند و خود را از عذاب من ايمن پنداشتند و غير مرا پرستيدند و پيغمبر مرا كشتند گمان ميكنند در برابر خشم من تاب مقاومت دارند و از تحت قدرت و سلطنتم ميتوانند خارج شوند با آنكه من انتقام ميكشم از كسيكه معصيت مرا كند و بيمى از عقوبتم نداشته باشد بعزت خود قسم كه اين مردم را عبرت براى اهل عالم قرار خواهم داد پس چيزى نگذشت از آنكه آنها در عيدشان بودند كه باد تند سرخ رنگى بر آنها وزيد كه همه پراكنده و سرگردان و هراسان شدند و بيكديگر چسبيدند و زمين از زيرشان سنگ كبريت و يكپارچه آتش گشت و از بالاى سرشان ابر

---

جلد 4 صفحه 76

سياهى بر آنها آتش باريد و بدنهاشان چون سرب در آتش گداخته و آب شد و در نفحات بعد از نقل اين روايت با تفاوت مختصرى فرموده بعضى از اهل سنّت اين روايت را از حضرت سجاد از پدرش از امير المؤمنين عليهم السلام بتفاوت كمى نقل نموده‌اند و در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه جمعى از زنان وارد شدند بر آنحضرت و يكى از آنها سؤال نمود از حد مساحقه و حضرت فرمود حد آن حد زنا است آنزن عرض كرد خدا از آن در قرآن ذكرى فرموده فرمود بلى عرض كرد كجا است فرمود آنها اصحاب رسند و قمى ره از آنحضرت نقل نموده كه زنى با كنيزش وارد بر او شد و عرض كرد چه ميفرمائى در كار زنها با زنها فرمود آنها اهل آتشند چون روز قيامت شود اين زنها را بياورند و چادر آتشين بر آنها بپوشانند و چكمه آتشين بپاهاشان كنند و چار قد آتشين بسرشان نمايند و در دلشان سيخهائى از آتش فرو كنند و آنها را بجهنم بيندازند آنزن عرضه داشت ذكرى از آنها در قرآن نيست فرمود چرا عرض كرد كجا است فرمود آنجا كه فرموده و عادا و ثمود و اصحاب الرّس و آنها رسيانند و در مجمع از صادقين عليهما السلام نقل نموده كه سحق زنان در اصحاب رس بوده و بتعبير ديگر زنان آنها سحّاقات بودند و معلوم است كه اين روايات منافات با حديث علوى كه اولا ذكر شد ندارد چون در آنحديث بيان كفر مردانشان شده بود و در اين روايات بيان گناه زنانشان شده و قمى ره فرموده رس نهرى است در ناحيه آذربايجان و در لغت براى رس معانى متعدده‌ئى ذكر شده كه مناسب با حديث علوى مذكور است از قبيل نام چاه بقيه قوم ثمود كه تكذيب نبى خود را نمودند و در آن چاه او را بند كردند تا فوت كرد و چاه بسنگ بر آورده و حبس نمودن و چاه كندن و در زير خاك كردن چيزى و در گور كردن و نام آبى و شايد آن نهر و آب همين رود ارس باشد كه بر حسب عهد نامه تركمن چاى سر حد ايران و روسيه شد و بلاد شمالى آنروز كه جزء آذربادگان قديم بود بتصرف روسها در آمد و الف آن در فارسى زياد يا در عربى حذف شده باشد و سحق و مساحقه ماليدن زنى است عورت خود را بزن ديگر و حدّ آن صد تازيانه است مطلقا يا در صورت محصنه نبودن والا رجم است و تحقيق آن‌

---

جلد 4 صفحه 77

موكول بفقه ميباشد و در خاتمه خداوند اشاره بشدت جهالت و كثرت غفلت قريش و كفار مكه فرموده كه اينها همه ساله براى تجارت بشام مسافرت مينمايند و شهر سدوم را كه مسكن قوم لوط بود و خداوند بباران سجّيل اهل آنرا معذب و نابود فرمود مى‌بينند و آثار عذاب را در آنجا مشاهده مينمايند و باز متنبه نميشوند اين براى آنستكه اينها اصلا اعتقاد بمبدء و معاد ندارند و بهمان چشمى كه دوابّشان بآن بلد مينگرند اينها مينگرند و ميگذرند نه بديده عبرت كه موجب بيدار شدن از خواب غفلت است و در روايات قمى ره از امام باقر عليه السّلام بقريه سدوم كه بلد قوم لوط بوده و باريدن باران سوء بر آنها بسجّيل كه معرّب سنگ گل باشد تصريح شده است.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ قَوم‌َ نُوح‌ٍ لَمّا كَذَّبُوا الرُّسُل‌َ أَغرَقناهُم‌ وَ جَعَلناهُم‌ لِلنّاس‌ِ آيَةً وَ أَعتَدنا لِلظّالِمِين‌َ عَذاباً أَلِيماً (37)

نيز ‌براي‌ تسليت‌ قلب‌ مطهر حضرت‌ رسالت‌ ميفرمايد: و قوم‌ نوح‌ چون‌ تكذيب‌ كردند پيغمبران‌ ‌را‌ غرق‌ كرديم‌ ‌آنها‌ ‌را‌ و قرار داديم‌ ‌آنها‌ ‌را‌ آية و نشاني‌ ‌از‌ ‌براي‌ ناس‌ و مهيا كرديم‌ ‌از‌ ‌براي‌ ظالمين‌ عذاب‌ دردناك‌ ‌را‌.

جلد 13 - صفحه 618

حضرت‌ نوح‌ روز وفات‌ حضرت‌ آدم‌ متولد شد و هفتصد سال‌ ‌از‌ عمر شريفش‌ گذشت‌ ‌تا‌ مبعوث‌ برسالت‌ شد و ‌در‌ ‌اينکه‌ مدت‌ هفتصد سال‌ انبياء و رسلي‌ بودند ‌که‌ اوصياء حضرت‌ آدم‌ بودند.

و ‌در‌ خبر داريم‌ ‌که‌ اوصياء آدم‌ دوازده‌ بودند چنانچه‌ اوصياء نوح‌ و ابراهيم‌ و موسي‌ و عيسي‌ و حضرت‌ رسالت‌ ‌هم‌ دوازده‌ بودند، و شريعت‌ آدم‌ باقي‌ ‌بود‌ ‌تا‌ زمان‌ بعثت‌ نوح‌ ‌که‌ نسخ‌ ‌شده‌ و نوح‌ اولين‌ انبياء اولوا العزم‌ ‌بود‌، لذا بطور جمع‌ ميفرمايد:

(وَ قَوم‌َ نُوح‌ٍ لَمّا كَذَّبُوا الرُّسُل‌َ) و ‌پس‌ ‌از‌ بعثت‌ حضرت‌ نوح‌ نهصد و پنجاه‌ سال‌ دعوت‌ كرد ‌تا‌ زمان‌ طوفان‌، و ‌در‌ خلال‌ ‌اينکه‌ مدت‌ ‌هم‌ انبياء بودند ‌که‌ ‌به‌ شريعت‌ نوح‌ دعوت‌ ميكردند ‌در‌ اطراف‌ ‌پس‌ بلاي‌ غرق‌ آمد.

(أَغرَقناهُم‌) و ‌پس‌ ‌از‌ طوفان‌ حضرت‌ نوح‌ هشتصد و پنجاه‌ سال‌ عمر كرد ‌که‌ مجموع‌ عمر نوح‌ دو هزار و پانصد سال‌ ‌بود‌ ‌پس‌ ‌از‌ وفاتش‌ ‌که‌ قبر شريفش‌ و قبر آدم‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌ ‌در‌ جوار امير المؤمنين‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌ ‌است‌ و مرقد مطهر امير المؤمنين‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌ ‌را‌ ‌هم‌ نوح‌ كنده‌ و لوحي‌ ‌در‌ ‌او‌ ‌بود‌ ‌که‌ ‌اينکه‌ قبريست‌ ‌که‌ نوح‌ نجي‌ اللّه‌ ‌براي‌ وصي‌ خاتم‌ انبياء حفر كرده‌ و ‌پس‌ ‌از‌ نوح‌ باز جمعيت‌ زيادي‌ بوجود آمدند و ‌در‌ شرك‌ و كفر و هزار گونه‌ ظلم‌ و فساد و معاصي‌ سير كردند ‌تا‌ زمان‌ هود.

(وَ جَعَلناهُم‌ لِلنّاس‌ِ آيَةً) ‌که‌ قوم‌ نوح‌ بطوري‌ غرق‌ شدند ‌که‌ اثري‌ ‌از‌ آثار ‌آنها‌ باقي‌ نماند.

فقط ‌اينکه‌ معدود قليل‌ بالغ‌ ‌بر‌ هفتاد هشتاد نفر ‌که‌ ‌در‌ كشتي‌ بودند نجات‌ پيدا كردند ‌که‌ نوح‌ ‌را‌ آدم‌ ثاني‌ گفتند: و ‌اينکه‌ آية بزرگي‌ ‌بود‌.

وَ أَعتَدنا لِلظّالِمِين‌َ) چه‌ ظالمين‌ قبل‌ ‌از‌ نوح‌ و ‌بعد‌ ‌از‌ نوح‌ ‌الي‌ يوم القيامة چه‌ ظالم‌ ‌به‌ نفس‌ ‌ يا ‌ بغير ‌ يا ‌ بدين‌.

(عَذاباً أَلِيماً) و كلمه اعتدنا دلالت‌ دارد ‌که‌ قبلا خلق‌ ‌شده‌ و موجود ‌است‌.

619

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 37)- همچنین «قوم نوح را هنگامی که رسولان الهی را تکذیب کردند، غرق نمودیم و (سر نوشت) آنها را نشانه روشنی برای عموم مردم قرار دادیم، و برای همه ستمگران عذاب دردناکی فراهم ساختیم» (وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا کَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آیَةً وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِینَ عَذاباً أَلِیماً).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، قوم نوح را به خاطر تکذیب رسولان الهى، در میان امواج آب و توفان، غرق ساخت. (و قوم نوح لما کذّبوا الرسل أغرقنهم)

۲ - قوم نوح، رسالت و پیامبرى نوح(ع) و دیگر پیامبران الهى پیش از او را تکذیب کردند. (کذّبوا الرسل) برداشت یاد شده مبتنى بر این است که جمع آمدن «رسل» به لحاظ مجموعه پیامبران الهى پیش از نوح(ع) باشد; که در این صورت الف و لام «الرسل» براى عهد خواهد بود.

۳ - پیامبران الهى، داراى جهت و هدفى واحداند و تکذیب هر پیامبرى، به منزله تکذیب همه آنان است. (کذّبوا الرسل) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که قوم نوح، تنها رسالت حضرت نوح(ع) را تکذیب کرده بودند و جمع آمدن «رسل» به اعتبار این است که تکذیب هر پیامبرى، به منزله تکذیب همه پیامبران الهى است; زیرا هدف ها و خاستگاه آنان، یکى است.

۴ - خداوند، غرق کردن قوم نوح را در آب، از نشانه هاى قدرت مندى خویش و درس عبرتى براى همه مردم قرار داد. (أغرقنهم و جعلنهم للناس ءایة) مقصود از «آیة» در این جا، ممکن است معناى لغوى آن (علامت و نشانه) و یا به معناى موعظه و عبرت باشد.

۵ - گرفتارى تکذیب کنندگان پیامبران الهى و آیات او به قهر و هلاکت خداوند، از نشانه هاى قدرت خدا و درس عبرتى براى همه مردمان (الذین کذّبوا بأیتنا فدمّرنهم تدمیرًا . و قوم نوح ... أغرقنهم و جعلنهم للناس ءایة)

۶ - خداوند، براى ستم گران عذابى دردناک مهیّا ساخته است. (و أعتدنا للظلمین عذابًا ألیمًا)

۷ - تکذیب آیات و رسولان الهى، ظلم است و تکذیب کنندگان، مردمانى ظالم اند. (الذین کذّبوا بأیتنا ... کذّبوا الرسل ... و أعتدنا للظلمین عذابًا ألیمًا) مراد از «الظالمین» در آیه همان تکذیب کنندگان آیات و انبیا هستند.

۸ - تکذیب کنندگان آیات و رسولان الهى، علاوه بر هلاکت دنیوى، در آخرت نیز دچار عذابى دردناک و رنج آور خواهند شد. (الذین کذّبوا بأیتنا فدمّرنهم ... کذّبوا الرسل أغرقنهم ... و أعتدنا للظلمین عذابًا ألیمًا)

۹ - ظلم، درپى دارنده هلاکت دنیوى و عذاب دردناک اخروى (و أعتدنا للظلمین عذابًا ألیمًا) مقصود از «ظالمین» همان تکذیب کنندگان آیات الهى و انبیا هستند. بنابراین آمدن آن به صورت اسم ظاهر، براى بیان این نکته است که علت هلاکت دنیوى و عذاب اخروى آنان ظلم خود آنها بوده است.

موضوعات مرتبط

• آیات خدا: ظلم تکذیب آیات خدا ۷; عذاب اخروى مکذبان آیات خدا ۸; هلاکت مکذبان آیات خدا ۸
• انبیا: تکذیب انبیا ۳; ظلم تکذیب انبیا ۷; عذاب اخروى مکذبان انبیا ۸; کیفر مکذبان انبیا ۱; مکذبان انبیا ۲; هلاکت مکذبان انبیا ۵، ۸; هماهنگى انبیا ۳
• تاریخ: عبرت از تاریخ ۴، ۵
• خدا: نشانه هاى قدرت خدا ۴، ۵
• ظالمان ۷: عذاب ظالمان ۶
• ظلم: آثار ظلم ۹
• عبرت: عوامل عبرت ۴، ۵
• عذاب: عذاب دردناک ۶; عوامل عذاب اخروى ۹; مراتب عذاب ۶، ۸، ۹
• قوم نوح: تاریخ قوم نوح ۱، ۲; غرق قوم نوح ۱، ۴; کفر قوم نوح ۲
• نوح(ع): مکذبان نوح(ع) ۲
• هلاکت: عوامل هلاکت ۹