فَبَغَى

آیات شامل این کلمه

ریشه کلمه

• بغى‌ (۹۶ بار)
• ف‌ (۲۹۹۹ بار)

قاموس قرآن

طلب توأم با تجاوز از حدّ. اين معنى با مطلق تجاوز قابل جمع است زيرا تجاوز از طلب جدا نيست، هر جا كه تجاوز هست طلب نيز هست. تجاوز چنان كه راغب تصريح مى‏كند دو جور است يكى تجاوز ممدوح مثل تجاوز از عدالت به احسان و از عمل واجب به مندوب، يعنى عمل به هر دو، و ديگرى تجاوز مذموم، مثل تجاوز از حق به باطل. بيضاوى در ذيل آيه 27 از سوره شورى گويد: «اَصلُ البغى طلب تجاوز الاقتصاد فيما يتّحرى كميّته او كيفيّته» راغب گفته «البغى طلب تجاوز الاقتصاد فيما يتحّرى» ابن اثير در نهايه آورده: «اصل البغى مجارزة الحدّ». اين معنى (طلب توأم با تجاوز) كه از راغب و ابن اثير و بيضاوى نقل شد در تمام استعمال اين كلمه صادق است. كسانى كه آن را به معنى مطلق طلب گرفته‏اند ناچاراند استعمال آن را در تعدى و ظلم و زنا از باب اشتراك لفظى بگيرند. [قصص:76] قارون از قوم موسى بود و بر آنها برترى كرد. اين كلمه را در آيه، ظلم، تكبّر و طلب فضل و غيره گفته‏اند، ولى ذيل قضيّه مى‏رساند كه مراد تكبّر و برترى است در اثر قدرت مالى. و شخص متكبّر، طالب تجاوز از حدّ خود است. [قصص:77] در زمين فساد مجوى. در اينجا مراد از «تَبْغِ» قهراً طلب شديد است چنانچه راغب در «بَغى وَ اِبتغى» به افاده كثرت تصريح مى‏كند [توبه:48] در گذشته بسيار طلب فتنه كرده‏اند [بقره:198] بر شما گناه نيست كه فضل پروردگارتان را بيشتر طلب كنيد. اِنبغاء براى قبول «بغى است على هذا انبغاء» را به معنى شايسته است و سهل است گرفته‏اند، كه قبول در هر دو مندرج است [مريم:92] شايسته نيست كه خدا فرزندى بگيرد [يس:40] براى آفتاب ميسّر نيست كه ماه را بگيرد يعنى قبول اين فعل براى او نيست. [نور:33] كنيزان جوان خود را به زنا وادار نكنيد اگر طالب عفّت باشند. به زنا از آن جهت «بغاء» گفته شده كه آن يك نوع تجاوز از حدّ است زيرا حدّ زن آن است كه زنا نكند. همچنين است [مريم:20]. [بقره:265] اموال خود را برای بیشتر طلبیدن مرضات خدا، انفاق می‏کنند. [آل عمران:19] کلمه‏ی «بَغیاً» را در این آیه و نظائر آن حسد و ظلم و دشمنی معنی کرده‏اند و همه از مصادیق تجاوزاند. [بقره:173] هر که مضطرّ شود بی‏آنکه طالب و متعدّی باشد گناهی بر او نیست. یکدفعه این است که شخص مضطرّ، طالب خوردن میته است و اضطرار را دستاویز کرده و در خوردن نیز افراط میکند برای چنین کسی خوردن میته حلال نیست و یکدفعه این است که مایل و طالب نباشد و در خوردن نیز بسّد رمق اکتفا کند چنین کسی در خوردن گناهکار نیست، آیه شریفه صورت دوّم را بیان میکند. [شورى:42] در روى زمين بنا حق ظلم و تعدى مى‏كنند. قيد «بغير الحق» ظاهراً براى افاده ظلم است و گرنه «يبغون» به تنهايى افاده ظلم نمى‏كند. نظير اين آيه، آيه 23 از سوره يونس است. مثلا در آيه [آل عمران:83] و نظائر آن مى‏بينيم كه افاده ظلم نمى‏كند و براى طلب شديد است.

کلمات نزدیک مکانی

مِن عَلَيْهِم مُوسَى وَ قَوْم آتَيْنَاه إِن کَان الْکُنُوز قَارُون مَا يَفْتَرُون کَانُوا مَفَاتِحَه لَتَنُوء

تکرار در هر سال نزول

در حال بارگیری...